Türkiye’nin küresel yapay zeka ekosisteminde hak ettiği yere gelmesi için reform niteliğinde adımlar atılıyor. Ocak 2025’te faaliyetlerine başlayan TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu’nda 22 milletvekiliyle Türkiye’de yapay zekanın doğru şekilde uygulanması için gerekli bileşenler incelenecek. Bu çalışmaların detaylarını İstanbul Ticaret’e anlatan TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu Başkanı Fatih Dönmez, ocak ayında başlayan komisyon çalışmalarının yaklaşık 4 ay süreceğini söyledi. Çalışmalar neticesinde komisyonun hazırlayacağı raporun sadece mevzuat gereksinimine altyapı oluşturmayacağını vurgulayan Dönmez, “Bilakis ülkemizin küresel rekabette ihtiyaç duyduğu ve inşallah çalışma yapılması gereken alanlara ışık tutacak, farkındalık yaratacak bir vizyon belgesi olacak” diye konuştu.
DÖNÜŞÜMÜN MERKEZİ
Dönmez, komisyon çalışmalarında hem bilimsel araştırmaları hem de toplumsal beklentileri dikkate alıp politika önerileri geliştireceklerine işaret ederek, şu bilgileri verdi: “Ülkemizde; bilimle, adaletle ve toplumsal duyarlılıkla şekillenen bir yapay zeka ekosistemi yaratmak temel amaç. Bu hedef doğrultusunda, yapay zekayı tarım, eğitim, dijital finans ve sürdürülebilir çevre gibi ana sektörlerdeki dönüşümün merkezine koymak, işgücü piyasasındaki dönüşümü avantaja çevirmek ve yapay zekaya uygun bir yönetişim mekanizmasını tesis etmek, kritik öncelikler arasında yer alıyor. Diğer taraftan, vatandaşlarımızın da yapay zeka teknolojileri hakkında bilinçlendirilmesi, bu teknolojilerin günlük yaşamda nasıl çalıştığı ve neler vaat ettiği konularında bilgilendirilmesi, en önemli önceliklerimizden.”
AB İLE UYUM
Mevzuat çalışmaları konusunda diğer ülkelerin incelendiğini belirten Dönmez, şöyle devam etti: “AB bu konuda daha sıkı bir yasal çerçeve oluşturmuşken, başta ABD olmak üzere diğer ülkeler, özel sektörün attığı adımları önceleyen AB’ye göre daha serbest politika izleyen bir yaklaşım içinde. Ülkemizde AB Tüzüğü ile uyumlaştırma ve çerçeve sözleşmenin imzalanması başta olmak üzere çalışmalarımız halihazırda devam ediyor. Komisyon yapacağı çalışmalar neticesinde, kapsamlı bir yapay zeka mevzuatına ihtiyaç olup olmayacağı hususunu ortaya koyacak. Gerektiğinde AB ve ABD gibi örnekleri göz önünde bulundurarak, kendi çalışmalarımıza yönelik düzenlemeler yapılacak. Komisyon çalışmalarımızın sonucunda, böyle bir düzenlemenin hemen mi yapılması yoksa ileriki yıllara mı bırakılması konusu daha net ortaya çıkacak.”
TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu Başkanı Fatih Dönmez
İSTİHDAM 50 BİNE ÇIKACAK
Dönmez, yapay zeka alanında yetişmiş insan kaynağını güçlendirmenin ve beyin göçünü tersine çevirmenin, Ulusal Yapay Zeka Stratejisi’nin önemli bir bileşenini oluşturduğunu söyledi.
2025 yılı sonuna kadar yapay zeka alanındaki istihdamın 50 bine, lisans öğrencisi sayısının da 10 bine çıkarılmasının hedeflendiğini dile getiren Dönmez, bu amaçla yürütülen çalışmaları şöyle sıraladı:
* Son beş yılda, TÜBİTAK burs ve destek programları kapsamında, yapay zeka alanında toplam 2 bin 935 proje ve 3 bin 721 bilim insanı ve gencimize 11.3 milyar TL destek verildi. Girişimcilik Destekleme Programı (BiGG) kapsamında, yapay zeka alanında da önemli katkı sağlandı.
* Program desteğiyle 2012 yılından itibaren 477 yapay zeka odaklı tekno girişim firması kuruldu. Bunlardan 373’ü projelerini başarıyla tamamladı.
* Son 12 yılda oyun alanında kurulan 477 teknoloji girişimine yaklaşık 539 milyon TL destek sağlandı.
ÇİN VE ABD’DEN FARKLIYIZ
TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu Başkanı Fatih Dönmez, Çin’in otoriter yapay zeka yönetimi ve ABD’nin büyük şirketler tarafından yönlendirilen yapay zeka politikalarına karşılık, Türkiye’nin yerli ve milli imkanlarını azami düzeyde kullanarak toplumun yapısına uygun, birey haklarını önceleyen, hesap verebilir yapay zeka uygulamaları geliştirerek, bu alandaki farkını ortaya koyduğunu vurguladı. Dönmez, şöyle devam etti: “Yerli veri merkezleri, yerli çip, süper bilgisayarlar, yerli bulut imkanları gibi Türkiye’nin geliştirmekte olduğu yapay zeka altyapısı sayesinde, şeffaf ve açık kaynak yapay zeka çözümleri sunuluyor. Böylece Türkiye, küresel teknoloji şirketlerine önemli bir alternatif haline gelebilir. Küresel ticaret savaşlarının her geçen gün kendini hissettirdiği bir ortamda Türkiye, Çin’den uzaklaşan üretim yatırımlarını kendisine çekebilir. Bunun için yapay zekayı azami verimlilikte kullanan akıllı üretim tesisleri kurabilir.”
EN AZ BİR ALANDA DÜNYANIN EN İYİSİ OLMALIYIZ
Türkiye’nin yapay zeka alanında fark yaratmasının önemli bir bileşeninin de yapay zekanın kullanıldığı alanların en az birinde dünyanın en iyisi haline gelmek olduğunu söyleyen Fatih Dönmez, şöyle konuştu: “Savunma sanayimizin geldiği nokta, buna güzel bir örnek. ASELSAN, HAVELSAN, BAYKAR gibi şirketler aracılığıyla yapay zeka destekli İHA’lar, otonom sistemler ve akıllı savaş teknolojileri geliştirerek askeri alanda ön plana çıktık. Ayrıca, ülkemizin coğrafi konumu, Avrupa ile Asya arasında teknoloji transferine imkan sağlayarak, ülkemizi yapay zeka girişimleri için ideal bir merkez haline getirebilir. Burada bölgesel enerji merkezi olma vizyonuna benzer bir vizyonu kastediyoruz. Başta sınır komşularımız olmak üzere, Ortadoğu ve Orta Asya ülkelerinde teknolojik dönüşüm süreçlerine liderlik ederek, ülkemiz bu bölgelerde rekabet avantajı yakalayabilir.”
