Türkiye, elektrikli otobüs ve midibüs üretimindeki atılımıyla rekor ihracat rakamlarına ulaşıyor. Yeni yatırımlar ve Ar-Ge hamleleriyle desteklenen sektör, hem yabancı yatırım çekiyor hem de yerli üreticilerin Avrupa pazarında büyümesine öncülük ediyor. Bu gelişmeler, yüksek katma değerli üretim sayesinde ülke ekonomisine ciddi katkı sağlıyor.
86 ÜLKEYE SATILDI
Türkiye’nin otobüs, midibüs ve minibüs ihracatı 2024 yılında rekor kırarak bir önceki yıla göre yüzde 14 artışla 2 milyar 568 milyon 154 bin dolar olarak gerçekleşti. Otomotiv endüstrisinin lokomotif ihracat kalemlerinden biri haline gelen otobüs segmentinde, 2024 boyunca toplam 86 ülkeye satış yapıldı. En çok ihracat yapılan pazarlar Fransa (489.5 milyon dolar), İtalya ve Almanya olurken, ABD, Sırbistan ve Suudi Arabistan gibi yeni pazarlara satışlarda da ciddi artış kaydedildi. 2023’e kıyasla adet bazında bakıldığında, otobüs ihracatı yüzde 43 artışla 9 bin 447 adede yükselirken, midibüs ihracatı yüzde 61 artışla bin 671 adede çıktı. Minibüs ihracatı ise 31 bin 421 adetle bir miktar geriledi.
YEŞİL DÖNÜŞÜM TALEBİ
Avrupa pazarında elektrikli otobüslere yönelik talep artışı, Türk üreticilerinin büyümesini hızlandıran ana etkenlerden biri. Avrupa Birliği’nin 2030 yılı hedefleri kapsamında şehir içi toplu taşıma otobüslerinin yüzde 90’ının sıfır emisyonlu (elektrikli veya hidrojen) olması planlanıyor. Bu dönüşümle bağlantılı olarak son dönemde Avrupa’da elektrikli otobüs pazarı hızla büyüyor. 2023’te kıtadaki elektrikli otobüs kayıtları bir önceki yıla göre yaklaşık üç katına çıktı. Türk markaları da rekabetçi fiyat ve kaliteli ürün avantajlarıyla bu büyüyen talebe cevap veriyor. Özellikle Avrupa şehirlerinin filolarını hızla elektrikliye çevirmesi, Türkiye’de üretilen otobüs ve midibüs ihracatını artırdı. Bunun yanı sıra üreticilerin Ar-Ge yatırımları ve batarya teknolojilerindeki gelişmeler, Türkiye’yi elektrikli toplu taşıma araçlarında bir merkez haline getiriyor.
MAN ÜRETİME BAŞLIYOR
Öte yandan, yabancı firmalar da elektrikli otobüs üretim yatırımlarını Türkiye’ye kaydırıyor. Alman üretici MAN, Ankara’daki tesisini elektrikli otobüs üretimine hazırlayarak Türkiye’de önemli bir yatırım hamlesi gerçekleştirdi. Şirket, Ankara fabrikasında Lion’s Coach modelinin bataryalı (BEV) versiyonunun üretimine başlıyor. Bu kapsamda tesis, elektrikli otobüs üretimine uygun hale getirilirken MAN, şehir ve şehirlerarası segmentte tamamen elektrikli modellere geçmeyi hedeflediğini açıkladı. Euro 7 dizel standartlarına yeni yatırım yapmayacaklarını belirten şirket yetkilileri, Ankara tesisinde bir süre daha içten yanmalı otobüs üretiminin de devam edeceğini duyurdu.
GÜNDE 3 ELEKTRİKLİ
MAN fabrikasında ilk etapta günlük 3 elektrikli otobüs üretimi planlanıyor. MAN’ın toplam otobüs üretim kapasitesi yılda 6 bin araca kadar çıkabilecek durumda. Şirket, Ankara’da günde 18 otobüs üretiyor ve üretimin yüzde 95’ini ihraç ediyor. Ankara fabrikasına 45 milyon Euo’luk yatırımla bir Test ve Ürün Geliştirme Merkezi kuran MAN, bu sayede bin kişilik ek istihdam yaratarak toplam çalışan sayısını 4 bine çıkardı.
YERLİ ÜRETİCİDEN REKOR
Türkiye’deki otobüs üreticileri de elektrikli toplu taşıma araçlarında dünya pazarında iddialı konuma yükseldi. Otokar, 2024 yılında Türkiye iç pazarında satılan her 3 otobüsten 1’ini üreterek 16. kez pazar lideri olurken, ihracat pazarlarında da başarısını sürdürdü. Otokar, alternatif yakıtlı (elektrikli ve CNG) ve otonom özellikli araçları da içeren geniş ürün gamıyla Avrupa’nın en büyük dördüncü otobüs üreticisi unvanına ulaştı. Şirket; Fransa, Romanya ve İtalya gibi ülkelerde kurduğu dağıtım ağıyla Avrupa’daki varlığını artırırken, 2024’te Avrupa’ya yaptığı otobüs satış adedini bir önceki yıla kıyasla yüzde 20 yükseltti.
HEM MİDİBÜS HEM OTOBÜS
Yerli üreticiler arasında elektrikli araç yatırımlarıyla öne çıkan bir diğer firma Karsan oldu. Karsan, 2024 yılını 296 milyon Euro ciro ve 540 adet elektrikli araç satışıyla kapatarak kârlılığını yüzde 28 artırdı. Son beş yılda Türkiye’den Avrupa’ya ihraç edilen elektrikli toplu taşıma araçlarının yüzde 82’sini tek başına gerçekleştiren şirket, 2024’te Avrupa elektrikli otobüs pazarında yüzde 4.5 payla 8. sıraya yükseldi. Karsan’ın 8 metre sınıfındaki e-Atak midibüsü, Avrupa pazarında yüzde 29 payla, 6 metre sınıfındaki e-Jest minibüsü ise yüzde 37 payla kendi segmentlerinde liderliği elde etti.
KG BAŞINA 30 DOLAR
Bir diğer önemli üretici TEMSA da elektrikli otobüs atılımıyla ihracatta rekor kırdı. TEMSA, 2024 yılında 296 milyon dolarlık ihracat geliri elde ederek tarihinin en yüksek ihracat rakamına ulaştı. Firmanın otobüslerde büyük ölçüde kendi geliştirdiği teknoloji ve batarya sistemlerini kullanması, ihracatta ektstra değer kazandırdı. Elektrikli otobüs ihracatında kilogram başına 30 dolar gibi yüksek bir seviyeye çıktı.
