Dr. İlhami Fındıkçı

Günlük dilde aile şirketi dediğimizde, bir ailenin herhangi bir girişim yaparak bir iş kurmuş olmasını anlıyoruz. Sade bir yaklaşımla ailenin işin sahibi olduğu, yönetimde söz sahibi olduğu ve çoğu zaman işin içinde yer aldığı bir işletme yapısını anlıyoruz.

Konuyla ilgili akademik çalışmalara bakıldığında aile şirketi ile ilgili çeşitli tanımlara rastlıyoruz. Maalesef bu konuda üzerinde uzlaşma sağlanmış bir ortak tanım da yok. Aslında bu biraz da normal. Çünkü aile şirketinin kurulma şekli, girişimci liderin kişilik özellikleri, ailenin kendisine has kültürel değerleri, ailenin genişliği, işletmenin içinde yer aldığı sektör gibi birçok faktör, aile şirketinin yapısını, oluşumunu ve gelişimini etkiliyor. Dolayısıyla aile şirketlerini bir standarda sokmak, bir tanım etrafında toplamak zor. Bir anlamda ne kadar aile şirketi var ise o kadar da tanım yapmak mümkün.

Bununla birlikte aile şirketlerinin genel olarak tanınmasına yönelik temel noktalar ve aile şirketini diğer herhangi bir şirketten ayıran temel özelliklerin bilinmesinde yarar var.

Çalışmamızdan sağlanacak faydanın çoğalması amacıyla aşırı akademik tanımlara ya da tanımlar arası karşılaştırmalara girmek istemiyoruz. Sadece aile şirketi sahibi, yönetici ve çalışanları için önemli olan temel özellikler üzerinde durmak istiyoruz.

AİLE ŞİRKETİ TANIMLARININ ORTAK NOKTALARI

Aile şirketi için yapılan tanımların ortak noktalarına bakıldığında işin özünde aile ve işletmenin yer aldığı görülüyor. Tanımların her birinin konuyu başka bir ayrılık ya da çekim merkezi açısından ele aldığını görüyoruz. Örneğin bazı tanımlarda aile şirketinin aile yönü ve kurucu kişilikler öne çıkarılırken, bazılarında işletmede aktif yönetim içinde olma durumu önemseniyor. Bazılarında ise mülkiyetin kime ait olduğu, bir başka tanım da grubunda ise işin yönetimi öncelik alıyor. Bizim için önemli olan bu yaklaşımların ortak noktaları. Diğer bir ifade ile aile şirketlerine yönelik tanımlarda ortak olarak dile getirilen noktalar bizim için önemli.

Aile şirketlerinin tanımlarında yer alan bazı ortak noktalar şunlar:

• Aile şirketi, ailenin iş kurmuş hali.
• Aile şirketi, aileden bir girişimcinin başlattığı ve daha sonra ailenin çoğunlukla işin içinde yer aldığı bir kurumsal yapı.
• Aile şirketi, ailenin kendisine has kültürü ve geleneğinin işe yansıdığı bir sosyal yapı.
• Aile şirketi; tek başına girişimci aile lideri, lider ve eşi, lider ve çocukları, lider eşi ve çocukları, lider ve kardeşleri, sadece kardeşler ile kuzenler, liderin çocukları, damatları ve gelinleri gibi çeşitli aile üyelerinin versiyonlarından oluşabilen bir birliktelik.
• Aile şirketinde çoğu zaman kan bağı olan girişimciler, yönetimin çoğunluğunu ellerinde bulundurur.
• Aile şirketinde, mülkiyet kavramı önemlidir ve mülkiyet aileye ait.
• Aile şirketinde, ailenin işi, işin aileyi etkilemesi söz konusu.
• Aile şirketi, çoğu zaman mevcut varlığın dağılmasını önlemeye yönelik olarak kurulan bir birliktelik.
• Aile şirketi, çoğu zaman mevcut insan kaynağının dağılmasını önlemek, birlik ve beraberliğin sürdürülmesini sağlamak amacıyla kurulur.
• Aile şirketi, hakim karakterler ve karar vericilerin aynı aileden olduğu bir şirket biçimi.
• Aile şirketi, aile üyesi bireylerin kendi başlarına hayatlarını sürdürmelerini sağlayacak, ekonomik bir birlikteliği sağlayan bir organizasyon.
• Aile şirketi, ailenin işi, işin aileyi etkilediği ve karşılıklı etkileşimin belirleyici olduğu bir sosyal yapı.

13 Mart 2020 Cuma