Çanakkale Zaferi’nin en önemli yönü Türk milletine sağladığı öz güvendir. Bu sayede Birinci Dünya Savaşı yenilgiyle bitmesine rağmen bir kurtuluş savaşı yapılabildi.

Prof. Dr. Haluk Oral, Çanakkale Zaferi'nin 108. yıl dönümünde Çanakkale Muharebeleri'nin önemine dair bir değerlendirmeyi kaleme aldı.

1. Dünya Savaşı’nın ilk yılında vuku bulan Çanakkale Muharebeleri’nin üzerinden 108 yıl geçti. Sonuçları dünya tarihini bu kadar etkileyen bir muharebe pek azdır.

İNGİLİZLERİN PLANLARI

Batı ve Doğu Avrupa’da savaşın cephe hatlarında pek de ilerleme kaydedemeden devam etmesi üzerine İngilizler özellikle Winston Churchill’in ön ayak olmasıyla Çanakkale Boğazı’nı geçerek İstanbul’a ulaşmaya karar verdi. Böylece Rusya’ya ulaşılacak, Kafkas Cephesi'nde Osmanlı’yla savaşan Rus ordusu serbest kalarak Avrupa’ya yardıma gelebilecekti. Halen tarafsız olan Bulgaristan ve Yunanistan İtilaf saflarına katılacak, sadece zor durumdaki Sırbistan kurtarılmakla kalınmayacak, aynı zamanda güneyden Avusturya-Macaristan’ı yumuşak karnından vurma imkanı doğacaktı.

Fakat İngilizlerin planlarının gerçekleşmemesi Rusya’daki Bolşevik Devrimi’nin çabuklaşmasını sağlayacak ve dünya tarihinin seyri değişecektir.

MUHAREBE NASIL BAŞLADI?

Çanakkale Harekatı 19 ve 25 Şubat’ta boğazdaki Osmanlı tabyalarına yapılan bombardımanlarla başladı, ancak çok etkili olamadı. Nihayet 18 Mart’ta İtilaf Kuvvetleri donanması Boğaz’ı geçmek üzere harekete geçti. Neticede üç gemi (HMS Ocean, HMS Irresistable, FS Bouvet) kaybederek çekildiler. Gerek Osmanlı tabyalarından açılan ateş, gerekse boğazdaki mayın hatları (özellikle Nusret Mayın Gemisi’nin 8 Mart sabahı kıyıya paralel olarak döşediği mayın hattı) görevlerini yerine getirmiştir. O gün düşman gemilerinden yapılan atışlar Osmanlı tabyalarına isabet kaydetse de neticesinde 176 Osmanlı topundan sadece 8’i hasar görmüştü.

Deniz harekatıyla boğazı geçemeyeceğini anlayan İtilaf Kuvvetleri kara harekatına hazırlanırken, Osmanlı tarafında bölgeyi savunmak için 5. Ordu kuruldu ve komutasına Liman von Sanders getirildi. Sanders anılarında, “İngilizlerin bana 8 gün vermesi için dua ediyordum.” yazmıştır, fakat İngilizler Sanders’e bir aydan fazla zaman verdi. Bu zaman zarfında siperler kazıldı, yollar yapıldı ve yarımada çıkarmaya karşı hazırlıklı duruma getirildi. En büyük sorun asker sevkiyatıydı. Asker sevkiyatı İstanbul’dan yapılacaktı ama bölgeye giden doğru düzgün yol bile yoktu. Tren yolu Bolayır’a 100 kilometreden daha uzak mesafede olan Uzunköprü’ye kadardı. Bu yüzden ulaşım daha uzun vakit alan deniz yoluyla yapılabiliyordu. O zaman Sanders’in niçin dua ettiği çok daha kolay anlaşılıyor.

ARIBURNU ÇIKARMASI

Neticede 25 Nisan sabahı çıkarma Arıburnu’nda başladı. Daha sonra gün içinde Anadolu Yakası'ndaki Kumkale’ye de Fransız birlikleri çıktılar. Seddülbahir Bölgesi’nde beş ayrı yere çıkarma yapıldı. Bunlardan Ertuğrul ve Tekke Koyu’na yapılanlar ana çıkarmalardı. Çıkarma kuvvetlerinin karşısında çok az Osmanlı askeri bulunuyordu. Takviye yetişene kadar Yahya Çavuş, Mahmud Sabri ve düşük rütbeli Türk subaylar emir beklemeden inisiyatif kullanarak inanılmayacak kahramanlıklar gösterip çıkarma kuvvetlerinde büyük kayba yol açtılar.

Arıburnu bölgesinde çıkarma sabah 04.30'da başladı. Bölgeyi koruyan Türk askerinin sayısı 250 idi. Saat 8’e kadar da hiç takviye gelmedi. Sabah 04.30’dan 8’e kadar 250 asker, 5 bine kadar ulaşan düşman çıkarma birliğine karşı koydu. Tabii bunun ağır bir bedeli oldu. Bu 250 askerin hemen hepsi ya yaralandı ya da şehit oldu. Bu bölgeye ilk defa saat 08.05'te Eceabat’ta konuşlu Yarbay Şefik (Aker) komutasındaki 27. Alay ulaştı. Aker daha sonra o günü Arıburnu Savaşları ve 27. Alay adlı anılarında anlatmıştır.

Çıkarma başladığında Yarbay Mustafa Kemal 19. Tümen’in başında bulunuyordu. Bu tümen 5. Ordu’nun ihtiyat kuvveti olduğu için, Yarbay Mustafa Kemal’in Liman von Sanders’ten emir almadan hareket etmemesi gerekiyordu. Ama karaya çıkan kuvvetlerin bir bölümünün Conkbayırı’na yöneldiğini haber alınca çıkarmanın bir gösteri çıkarması olmadığına karar vererek 57. Alay’la yola çıkıp 27. Alay’ın yardımına koştu. Yarbay Mustafa Kemal’in emir almadan savaşa katılması çıkarmanın kaderini değiştirmiş ve düşmanın ilerleyişini durdurmuştur. 25 Nisan’da Arıburnu bölgesinde karaya çıkan Avustralya ve Yeni Zelanda askerleri, o gün işgal ettikleri alanın sınırlarını aylarca hiç değiştiremediler. Bu ilk gün verilen kararların ne kadar önemli olduğunun en büyük göstergesidir.

Ağustos ayına kadar pek çok kanlı çarpışmanın olduğu Çanakkale’de cephe hattı neredeyse hiç değişmedi. İtilaf Kuvvetleri ağustos ayının başında bir hücuma daha kalktılar, Suvla Koyu’na çıkarma yaptılar. Fakat bundan da bir sonuç alınamayarak 10 Ağustos’ta Türklerin kesin zaferiyle biten Conkbayırı muharebelerinden sonra Çanakkale Muharebesi’nin kaderi belirlenmiş oldu.

Çanakkale Zaferi’nin en önemli yönü Türk milletine sağladığı öz güvendir. Bu sayede Birinci Dünya Savaşı yenilgiyle bitmesine rağmen bir kurtuluş savaşı yapılabildi. Başta Mustafa Kemal Paşa olmak üzere, Kurtuluş Savaşı’nın komuta kadrosunun çok önemli bir kısmı Çanakkale Muharebesi’nin kanla sınanmış komutanları arasından çıkmıştır.

[Prof. Dr. Haluk Oral, Arıburnu 1915 ve Çanakkale 1915 kitaplarının yazarıdır.]

18 Mart 2023 Cumartesi

Yargıda yeni düzenlemeleri içeren İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.

Genel Kurulda kabul edilen kanunla ilgili öne çıkan başlıklar şöyle:

- Aile bireylerine ait kişisel eşya ile ailenin ortak kullanımına hizmet eden tüm ev eşyaları haczedilemeyecek.

- İcra takibine konu alacağa yetecek miktarı aşacak şekilde haciz yapılamayacak.

- Sentetik uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin imal ve ticareti suçuna ilişkin ceza yarı oranında artırılıyor.

- Göçmen kaçakçılığı için verilen cezanın alt sınırı 3 yıldan 5 yıla çıkarıldı.

- Mesleğe yeni başlayan avukatlardan ilk 5 yıl baro keseneği alınmayacak.

- Çocuğunun hastalığı nedeniyle kadın hükümlünün cezasının infazı 1 yıla kadar ertelenebilecek; erteleme süresi her defasında 6 ayı geçmemek üzere en çok 4 kez uzatılabilecek.

- Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak suçundan hükümlü olanların, tedavi ve rehabilitasyon programlarına katılması zorunlu olacak.

- Şüphelinin uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanıp kullanmadığının tespit edilmesi için denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından test yapılabilecek.

- Kira ilişkisi, taşınır ve taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesi, Kat Mülkiyeti Kanunu'ndan kaynaklanan uyuşmazlıklar ile komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce ara bulucuya başvurma şartı aranacak.

- Anayasa Mahkemesinde derdest olan bazı bireysel başvurular bakımından Tazminat Komisyonuna müracaat edilebilecek.

28 Mart 2023 Salı

Türkiye ve Irak arasında Paris merkezli Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Merkezi (ICC) nezdinde görülen davada Irak'ın Türkiye'ye tazminat ödemesine hükmedildi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Türkiye ve Irak arasında Paris merkezli Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Merkezi (ICC) nezdinde görülen davada, Irak'ın beş talebinden dördünün reddedildiğini, Türkiye'nin taleplerinin ise büyük çoğunluğunun kabul edilerek Irak'ın Türkiye'ye tazminat ödemesine hükmettiğini bildirdi.

Bakanlığın Türkiye-Irak arasındaki Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nin verdiği karara ilişkin açıklamasında, davanın aslında Irak Merkezi Hükûmeti ile yine Irak'ın anayasal bir birimi olan Irak Kürt Bölgesel Yönetimi arasında yıllardır süregelen petrol yönetim hakkı uyuşmazlığının bir yansıması olduğu aktarıldı.

Türkiye tarafından Irak'ın birliğine ve toprak bütünlüğüne her zaman saygı gösterildiği ve yine Irak ve bölgenin politik ve ekonomik istikrarı için çaba sarf edildiği vurgulanan açıklamada şunlar kaydedildi: "Ülkemiz ile Irak arasında Paris merkezli ICC nezdinde görülen dava hakkında Irak'ın tahkim davasını kazandığı haberlerinden sonra kamuoyunu bilgilendirme ihtiyacı doğmuştur. Türkiye birçok uluslararası enerji projesinin önemli bir paydaşı olarak her zaman sorumluluklarının bilincinde hareket etmiştir. Ülkemiz, bölgede yaşanan bütün istikrarsızlıklara rağmen 1973 yılından beri Irak-Türkiye Petrol Boru Hattı Sistemi'ni çalışır durumda tutmak için milyarlarca dolarlık harcama yapmış ve küresel petrol piyasalarında istikrarın korunması için gereken katkıyı sağlamıştır. Söz konusu anlaşmazlığın dostane çözümü için hem taraflarla hem de ilgili ülkelerle yoğun bir diplomasi yürütmüştür. Davanın gelinen bu aşamasında hakem heyeti, Irak’ın beş talebinden dördünü reddetmiştir. Ülkemizin taleplerinin ise büyük çoğunluğunu kabul ederek Irak’ın bu ihlaller sebebiyle Türkiye’ye tazminat ödemesine hükmetmiştir. Türkiye, her zamanki gibi uluslararası hukukun gereğini yerine getirmeye ve anlaşmazlığın asıl tarafları arasında kalıcı çözüme ulaştırılması için her türlü katkıyı sağlamaya hazırdır."

28 Mart 2023 Salı