Çanakkale Zaferi’nin en önemli yönü Türk milletine sağladığı öz güvendir. Bu sayede Birinci Dünya Savaşı yenilgiyle bitmesine rağmen bir kurtuluş savaşı yapılabildi.

Prof. Dr. Haluk Oral, Çanakkale Zaferi'nin 108. yıl dönümünde Çanakkale Muharebeleri'nin önemine dair bir değerlendirmeyi kaleme aldı.

1. Dünya Savaşı’nın ilk yılında vuku bulan Çanakkale Muharebeleri’nin üzerinden 108 yıl geçti. Sonuçları dünya tarihini bu kadar etkileyen bir muharebe pek azdır.

İNGİLİZLERİN PLANLARI

Batı ve Doğu Avrupa’da savaşın cephe hatlarında pek de ilerleme kaydedemeden devam etmesi üzerine İngilizler özellikle Winston Churchill’in ön ayak olmasıyla Çanakkale Boğazı’nı geçerek İstanbul’a ulaşmaya karar verdi. Böylece Rusya’ya ulaşılacak, Kafkas Cephesi'nde Osmanlı’yla savaşan Rus ordusu serbest kalarak Avrupa’ya yardıma gelebilecekti. Halen tarafsız olan Bulgaristan ve Yunanistan İtilaf saflarına katılacak, sadece zor durumdaki Sırbistan kurtarılmakla kalınmayacak, aynı zamanda güneyden Avusturya-Macaristan’ı yumuşak karnından vurma imkanı doğacaktı.

Fakat İngilizlerin planlarının gerçekleşmemesi Rusya’daki Bolşevik Devrimi’nin çabuklaşmasını sağlayacak ve dünya tarihinin seyri değişecektir.

MUHAREBE NASIL BAŞLADI?

Çanakkale Harekatı 19 ve 25 Şubat’ta boğazdaki Osmanlı tabyalarına yapılan bombardımanlarla başladı, ancak çok etkili olamadı. Nihayet 18 Mart’ta İtilaf Kuvvetleri donanması Boğaz’ı geçmek üzere harekete geçti. Neticede üç gemi (HMS Ocean, HMS Irresistable, FS Bouvet) kaybederek çekildiler. Gerek Osmanlı tabyalarından açılan ateş, gerekse boğazdaki mayın hatları (özellikle Nusret Mayın Gemisi’nin 8 Mart sabahı kıyıya paralel olarak döşediği mayın hattı) görevlerini yerine getirmiştir. O gün düşman gemilerinden yapılan atışlar Osmanlı tabyalarına isabet kaydetse de neticesinde 176 Osmanlı topundan sadece 8’i hasar görmüştü.

Deniz harekatıyla boğazı geçemeyeceğini anlayan İtilaf Kuvvetleri kara harekatına hazırlanırken, Osmanlı tarafında bölgeyi savunmak için 5. Ordu kuruldu ve komutasına Liman von Sanders getirildi. Sanders anılarında, “İngilizlerin bana 8 gün vermesi için dua ediyordum.” yazmıştır, fakat İngilizler Sanders’e bir aydan fazla zaman verdi. Bu zaman zarfında siperler kazıldı, yollar yapıldı ve yarımada çıkarmaya karşı hazırlıklı duruma getirildi. En büyük sorun asker sevkiyatıydı. Asker sevkiyatı İstanbul’dan yapılacaktı ama bölgeye giden doğru düzgün yol bile yoktu. Tren yolu Bolayır’a 100 kilometreden daha uzak mesafede olan Uzunköprü’ye kadardı. Bu yüzden ulaşım daha uzun vakit alan deniz yoluyla yapılabiliyordu. O zaman Sanders’in niçin dua ettiği çok daha kolay anlaşılıyor.

ARIBURNU ÇIKARMASI

Neticede 25 Nisan sabahı çıkarma Arıburnu’nda başladı. Daha sonra gün içinde Anadolu Yakası'ndaki Kumkale’ye de Fransız birlikleri çıktılar. Seddülbahir Bölgesi’nde beş ayrı yere çıkarma yapıldı. Bunlardan Ertuğrul ve Tekke Koyu’na yapılanlar ana çıkarmalardı. Çıkarma kuvvetlerinin karşısında çok az Osmanlı askeri bulunuyordu. Takviye yetişene kadar Yahya Çavuş, Mahmud Sabri ve düşük rütbeli Türk subaylar emir beklemeden inisiyatif kullanarak inanılmayacak kahramanlıklar gösterip çıkarma kuvvetlerinde büyük kayba yol açtılar.

Arıburnu bölgesinde çıkarma sabah 04.30'da başladı. Bölgeyi koruyan Türk askerinin sayısı 250 idi. Saat 8’e kadar da hiç takviye gelmedi. Sabah 04.30’dan 8’e kadar 250 asker, 5 bine kadar ulaşan düşman çıkarma birliğine karşı koydu. Tabii bunun ağır bir bedeli oldu. Bu 250 askerin hemen hepsi ya yaralandı ya da şehit oldu. Bu bölgeye ilk defa saat 08.05'te Eceabat’ta konuşlu Yarbay Şefik (Aker) komutasındaki 27. Alay ulaştı. Aker daha sonra o günü Arıburnu Savaşları ve 27. Alay adlı anılarında anlatmıştır.

Çıkarma başladığında Yarbay Mustafa Kemal 19. Tümen’in başında bulunuyordu. Bu tümen 5. Ordu’nun ihtiyat kuvveti olduğu için, Yarbay Mustafa Kemal’in Liman von Sanders’ten emir almadan hareket etmemesi gerekiyordu. Ama karaya çıkan kuvvetlerin bir bölümünün Conkbayırı’na yöneldiğini haber alınca çıkarmanın bir gösteri çıkarması olmadığına karar vererek 57. Alay’la yola çıkıp 27. Alay’ın yardımına koştu. Yarbay Mustafa Kemal’in emir almadan savaşa katılması çıkarmanın kaderini değiştirmiş ve düşmanın ilerleyişini durdurmuştur. 25 Nisan’da Arıburnu bölgesinde karaya çıkan Avustralya ve Yeni Zelanda askerleri, o gün işgal ettikleri alanın sınırlarını aylarca hiç değiştiremediler. Bu ilk gün verilen kararların ne kadar önemli olduğunun en büyük göstergesidir.

Ağustos ayına kadar pek çok kanlı çarpışmanın olduğu Çanakkale’de cephe hattı neredeyse hiç değişmedi. İtilaf Kuvvetleri ağustos ayının başında bir hücuma daha kalktılar, Suvla Koyu’na çıkarma yaptılar. Fakat bundan da bir sonuç alınamayarak 10 Ağustos’ta Türklerin kesin zaferiyle biten Conkbayırı muharebelerinden sonra Çanakkale Muharebesi’nin kaderi belirlenmiş oldu.

Çanakkale Zaferi’nin en önemli yönü Türk milletine sağladığı öz güvendir. Bu sayede Birinci Dünya Savaşı yenilgiyle bitmesine rağmen bir kurtuluş savaşı yapılabildi. Başta Mustafa Kemal Paşa olmak üzere, Kurtuluş Savaşı’nın komuta kadrosunun çok önemli bir kısmı Çanakkale Muharebesi’nin kanla sınanmış komutanları arasından çıkmıştır.

[Prof. Dr. Haluk Oral, Arıburnu 1915 ve Çanakkale 1915 kitaplarının yazarıdır.]

18 Mart 2023 Cumartesi

26 Nisan 2024 Tarihli ve 32528 Sayılı Resmî Gazete

YÜRÜTME VE İDARE BÖLÜMÜ

CUMHURBAŞKANI KARARI

–– Eleman Temininde Güçlük Çekilen Yerlerde ve Hizmet Dallarında Sağlık Hizmetlerinin Etkili ve Verimli Bir Şekilde Yürütülebilmesi Amacıyla Sözleşmeli Sağlık Personeli İstihdam Edilecek Hizmet Birimlerinin, 2024 Yılı Sonuna Kadar Uygulanmak Üzere Yeniden Belirlenmesi Hakkında Karar (Karar: 2024/116)

YÖNETMELİKLER

–– Nişantaşı Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

–– Sivas Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

İLÂN BÖLÜMÜ

a - Artırma, Eksiltme ve İhale İlânları

b - Çeşitli İlânlar

– T.C. Merkez Bankasınca Belirlenen Döviz Kurları ve Devlet İç Borçlanma Senetlerinin Günlük Değerleri

26 Nisan 2024 Cuma

26 Nisan 2024 günü Türkiye ve dünyadaki ekonomi, finans, diplomasi, kültür ve sanat programını takip edin…

- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Pullman Otel'de Parlamenterler Arası Kudüs Platformu 5. Konferansı'na katılacak, Vahdettin Köşkü'nde Hollanda Başbakanı Mark Rutte'yi kabul edecek. (İstanbul/14.30/16.30)

1- TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, "Filistin İçin Özgürlük" temalı 5. Parlamenterler Arası Kudüs Platformu Konferansı'na katılacak. (İstanbul/14.30)

2- Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Romanya Başbakanı Marcel Ciolacu tarafından Başbakanlık'ta resmi törenle karşılanacak. Yılmaz ve Ciolacu, baş başa ve heyetler arası görüşme gerçekleştirecek, ortak basın toplantısına ve Romanya Podişor Boru Hattı Boru İndirme Töreni'ne katılacak. Cevdet Yılmaz, Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis ile görüşecek. (Bükreş)

3- CHP Genel Başkanı Özgür Özel, Denizli'de il başkanlığını, büyükşehir belediye başkanlığını ziyaret edecek, Çınar Meydanı'nda halkla buluşacak, Merkezefendi ve Pamukkale belediye başkanlıkları ile Manisa'da Sarıgöl, Alaşehir ve Kula belediye başkanlıklarına ziyarette bulunacak. (Denizli/09.00-12.00/Manisa/13.45-17.00)

YASAMA YÜRÜTME SİYASET

1- Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Zonguldak'ta Devrek Belediyesine ziyaret gerçekleştirecek, Bartın'da Ulus Belediyesini, Abdipaşa, Kumluca, Kozcağız belde belediyelerini, İl Genel Meclisi Başkanlığını ziyaret edecek. (Zonguldak/11.00/Bartın/13.30-18.00)

EKONOMİ FİNANS

1- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, haftalık para ve banka istatistiklerini açıklayacak. (Ankara/14.30)

DÜNYA DİPLOMASİ

1- Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Yeni Zelanda Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Winston Peters ile ortak basın toplantısı düzenleyecek. (İstanbul/15.00)

2- İsrail'in abluka altındaki Gazze Şeridi'ne saldırıları ve insani krize ilişkin gelişmeler takip ediliyor. (Kudüs/Gazze/Kahire)

KÜLTÜR SANAT

1- Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Atatürk Kültür Merkezi'nde Yunanistan Kültür Bakanı Lina Mendoni ile ortak basın toplantısı düzenleyecek, "Romeo ve Juliet" oyununu izleyecek. (İstanbul/19.30/20.00)

GÜNCEL

1- Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, TRT İspanyolca Konuşulan Ülkeler 1. Yayıncılık Zirvesi ve TRT İspanyolcanın tanıtım programına katılacak. (İstanbul/10.00)

2- Yükseköğretim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar, İTÜ Ayazağa Yerleşkesi'nde düzenlenecek "Yapay Zeka, Dijitalleşme ve Büyük Veri Toplantısı"na iştirak edecek. (İstanbul/10.00)

26 Nisan 2024 Cuma