Küresel piyasalar, Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinin sonuçlarıyla haftaya negatif bir seyirle başlarken, bu hafta ABD Merkez Bankası (Fed) ve Japonya Merkez Bankasının (BoJ) faiz kararları yatırımcıların odağına yerleşti.

Dünya genelinde enflasyonla mücadelenin sonuna yaklaşıldığına ilişkin beklentilerin artmasına karşın ABD ekonomisine yönelik verilerin karışık sinyaller vermesi piyasalarda risk iştahını azaltırken, Avrupa genelinde aşırı sağ görüşün hakim olduğu partilerin yükselişi de yatırımcılar tarafından yakından takip ediliyor.

Cuma günü ABD'de açıklanan verilere göre, mayısta 182 bin kişi artması beklenen tarım dışı istihdamın 272 bin kişi artmasına karşın işsizlik oranı yüzde 3,9'dan yüzde 4'e çıktı ve Ocak 2022'den bu yana en yüksek seviyesini kaydetti. Fed'in dikkatle izlediği ortalama saatlik kazançlar da yüzde 0,4 ile beklentilerin üzerinde arttı ve 34,91 dolara ulaştı.

İşsizlik oranının yükselmesine karşın tarım dışı istihdam verisinin beklentileri aşmasıyla Fed'in bu yıl sadece bir kez faiz indirimine gideceğine yönelik tahminler güçlenirken, çarşamba günü Fed'in politika faizini sabit bırakması bekleniyor.

Analistler, politika metni ve Fed Başkanı Jerome Powell'ın yapacağı sözle yönlendirmelerden alıancak sinayllerin piyasaların yönü üzerinde etkili olmasının öngörüldüğünü ifade etti.

Para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Fed'in eylülde ilk faiz indirimine gitme ihtimali cuma günü yüzde 83'ten yüzde 51'e gerilerken, kasım ayı için yüzde 81'den 77'ye indi.

Analistler, Fed'in faiz kararının yanı sıra hafta boyunca yoğun veri gündeminin de yatırımcıların odağında bulunduğunu anımsatarak, cuma günü de BoJ'un faiz kararının yakından takip edileceğini dile getirdi.

Bu gelişmelerle birlikte, ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi cuma günü 15 baz puan artarak günü yüzde 4,44 seviyesinden tamamlarken, şu sıralarda yüzde 4,45'te bulunuyor.

Geçen haftanın son işlem gününde yüzde 0,8 artışla günü 104,9 seviyesinden tamamlayan dolar endeksi, bugün de yükselişine devam ederek yüzde 0,3 artışla 105,3 seviyesinde seyrediyor.

Altının ons fiyatı cuma gününü yüzde 3,5 azalışla 2 bin 294 dolardan tamamlarken, analistler, Fed'in faiz indirimine beklenenden daha geç başlayacağına ilişkin endişelerin artmasının yanı sıra Çin Merkez Bankası'nın (PBoC) altın alımını durdurmasıyla hızlandığına dikkati çekti.

Altının ons fiyatı haftaya önceki kapanışının yüzde 0,1 üzerinde 2 bin 295 dolardan başladı.

Cuma günü Brent petrolün varil fiyatı yüzde 0,5 değer kaybıyla günü 79,4 dolardan tamamlarken, şu dakikalarda önceki kapanışının yüzde 0,5 üzerinde 79,7 dolardan işlem görüyor.

Öte yandan, 2021'de GameStop hisselerinde yaşanan dalgalanmada adı geçen "Roaring Kitty" sosyal medya hesabının arkasındaki isim olan Keith Gill, yaklaşık dört yıl aradan sonra YouTube'da ilk canlı yayınını yaptı. Gill'in yaklaşık 50 dakika süren canlı yayını 600 binden fazla kişi tarafından takip edildi.

GameStop hisseleri, cuma günü açıklanan finansal sonuçlarında ilk çeyrek satışlarında yüzde 29 düşüş bildirmesi sonrasında güne yaklaşık yüzde 20 kayıpla başlamıştı. Şirketin hisseleri, gün içinde dalgalanma nedeniyle 15'ten fazla kez işleme kapatıldı. GameStop hisseleri günü yüzde 40'a yakın düşüşle tamamladı. Şirketin hisseleri, geçen haftanın son işlem günündeki keskin düşüşüne rağmen haziran ayında yüzde 20'nin üzerinde değer kazandı.

New York borsasında cuma günü Nasdaq endeksi yüzde 0,23, S&P 500 endeksi yüzde 0,11 ve Dow Jones endeksi yüzde 0,22 azalış kaydetti. ABD'de endeks vadeli kontratları yeni haftaya da negatif bir seyirle başladı.

Avrupa borsalarında da geçen haftanın son işlem gününde negatif bir seyir hakim olurken, AP seçimlere aşırı sağın damga vurması dikkati çekti.

Fransa'da AP seçimlerinde aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisi (RN) yüzde 31,50'lik oranla ve açık ara farkla ilk sırayı alırken, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un partisi Rönesans yüzde 15,2'lik oranla ikinci oldu.

Partisinin açık farkla yenilgiye uğramasının ardından açıklamalarda bulunan Macron, sonuçların "Avrupa'yı savunan partiler için iyi olmadığını" kabul etti ve 30 Haziran - 7 Temmuz tarihlerinde erken seçime gidileceğini duyurdu.

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AP seçimlerinin sonuçlarına göre merkezdeki gruplara daha büyük sorumluluk düştüğünü söyledi.

Mensubu olduğu grubun birinci gelmesiyle seçim sonuçlarının güçlü bir Avrupa isteyenlerin çoğunlukta olduğu mesajını verdiğini vurgulayan von der Leyen, "Yani merkez yerinde duruyor ama sağdaki ve soldaki aşırıların da destek aldığı bir gerçek. Bu nedenle sonuç, merkezdeki taraflara büyük sorumluluklar yüklüyor." dedi.

Öte yandan, Avrupa Merkez Bankasının (ECB) 3 temel politika faizini 25'er baz puan indirmesine karşın cuma günü ABD'de açıklanan tarım dışı istihdam verisinin tahminleri aşmasıyla Fed'in faiz indirimine beklenenden geç gideceğine yönelik endişelerin artması Avro'nun dolar karşısında değer kaybetmesine neden oldu.

Cuma günü yüzde 0,8 gerileyerek günü 1,0800 seviyesinden tamamlayan avro/dolar paritesi, yeni haftaya da söz konusu seçim belirsizliklerinin etkisiyle önceki kapanışının yüzde 0,5 altında 1,0750'den başladı.

Geçen haftanın son işlem gününde İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,48, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 0,48, Almanya'da DAX 40 endeksi yüzde 0,51ve İtalya'da MIB 30 endeksi yüzde 0,50 azalış kaydetti. Avrupa'da endeks vadeli kontratlar, yeni haftaya da negatif bir seyirle başladı.

Asya pay piyasalarında haftanın ilk işlem gününde yön arayışı öne çıkarken, Japonya ekonomisi yılın ilk çeyreğinde beklenenden daha az daraldı.

Japonya'da bugün açıklanan verilere göre, Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYH) birinci çeyrekte yıllık yüzde 1,8 ve çeyreklik yüzde 0,5 küçülme kaydetti. Piyasalar ülke ekonomisinin yıllık yüzde 2 ve çeyreklik yüzde 0,5 daralmasını bekliyordu.

Analistler, cuma günü BoJ'ın faizi sabit bırakma ihtimalinin yüksek olduğunu belirterek, söz konusu kararın ardından banka Başkanı Kazuo Ueda'nın gerçekleştireceği sözle yönlendirmelerinin piyasalarda oynaklığı artırabileceğini söyledi.

Öte yandan, cuma günü yüzde 0,7 artışla günü 156,77 seviyesinden tamamlayan dolar/yen paritesi, bugün de yükseliş eğilimine devam ederek önceki kapanışının yüzde 0,2 üzerinde 157,11 seviyesinden işlem görüyor.

Kapanışa yakın Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 0,9 yükselirken, Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 0,1 azalış kaydetti. Bugün Çin ve Hong Kong pay piyasaları tatil nedeniyle işleme kapalı.

Yurt içinde ise cuma günü satıcılı bir seyir izleyen Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, günü önceki kapanışa göre yüzde 1,37 azalışla 10.138,97 puandan tamamlarken, bugün ödemeler dengesi, sanayi üretimi ve işsizlik oranı verileri yatırımcıların odağına yerleşti.

Dolar/TL, geçen haftanın son işlem gününde alıcılı bir seyir izleyerek günü önceki kapanışının yüzde 0,4 üzerinde 32,3532'den tamamlamasının ardından bugün bankalararası piyasanın açılışında 32,3970 seviyesinden işlem görüyor.

AA Finans'ın beklenti anketine katılan ekonomistler, cari işlemler hesabının nisan ayında 6 milyar 132,4 milyon dolar açık verdiğini tahmin etti.

Öte yandan, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Cumhurbaşkanlığı Tasarruf Tedbirleri Genelgesi'ni somut bir projeyle destekleyeceklerini belirterek, "Erken uyarı sistemiyle kamu harcamalarında verimlilik, kalite, hız ve tasarruf sağlamak amacıyla Yapay Zeka Destekli Muhasebe ve İleri Analitik Projesi'ni hayata geçireceğiz." dedi.

Analistler, bugün yurt içinde sanayi üretimi, ödemeler dengesi ve işsizlik oranı, yurt dışında ise Avro Bölgesi'nde sentix yatırımcı güven endeksi verilerinin takip edileceğini belirterek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 10.100 ve 10.000 puanın destek,10.200 ve 10.300 seviyelerinin ise direnç konumunda olduğunu kaydetti.

Piyasalarda bugün takip edilecek veriler şöyle:

10.00 Türkiye, nisan ayı sanayi üretimi, ödemeler dengesi, işsizlik oranı

11.30 Avro Bölgesi, haziran ayı sentix yatırımcı güven endeksi

10 Haziran 2024 Pazartesi

Çin'de ekonomik büyüme ilk üç çeyrekte yıl sonu hedefinin gerisinde kalırken Merkez Bankasının (PBoC) "ekonomiye güçlü makro destek" mesajı piyasalara olumlu yansıdı.

Merkez Bankası Başkanı Pan Gongşıng, Pekin'de düzenlenen Finans Caddesi Forumu'nda bankanın politikalarında büyümeyi teşvik etmeye yönelik yapacağı düzenlemelere ilişkin değerlendirmede bulundu.

Pan, konuşmasında, Çin'deki mevcut ekonomik durumunun güçlü makro destek politikalarını uygulamayı gerektirdiğinin altını çizerek, "Merkezi hükümetin aşamalı canlandırma politikaları paketini uygulama kararı, ekonomiyi ve beklentileri istikrara kavuşturma, tüketimi teşvik etme konusundaki kararlılığını ortaya koyuyor, piyasalar da buna pozitif tepki veriyor." dedi.

Gayrimenkul sektörü ve finans piyasalarında bazı çelişkilerin ve zorlukların varlığına dikkati çeken Pan, uluslararası deneyim ve Çin'in geçmiş tecrübeleri dikkate alındığında bu alanlarda hedeflenmiş politikaların gereğine işaret etti.

Pan, PBoC'nin eylüldeki 50 baz puanlık indirimin ardından dördüncü çeyrekte banka ve kredi kuruluşları için zorunlu karşılık oranlarında 25 ila 50 baz puanlık bir indirim daha planladıklarını duyurdu.

PİYASALAR OLUMLU TEPKİ VERDİ

Ulusal İstatistik Bürosunun (UİB) bu sabah açıkladığı verilere göre, Çin'de Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH), üçüncü çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 4,6 artış kaydetmişti. İlk üç çeyrekteki büyüme yıllık 4,8'e ulaşırken hükümetin bu yıl için "yüzde 5 civarında" öngördüğü büyüme hedefini yakalanıp yakalanamayacağına dair kuşkuları artırmıştı.

Büyüme performansının hükümetin hedefinin altında kalmasına rağmen Çin'de piyasaların Pan'ın güçlü makro destek vurgusuna olumlu tepki verdiği gözlendi.

Açıklamaların ardından Hong Kong borsasının Hang Seng endeksi yüzde 3,7 ve Şanghay bileşik endeksi yüzde 2,9 değer kazandı.

ZORUNLU KARŞILIKLAR DÜŞÜRÜLECEK

Zorunlu karşılıklar bankaların ve kredi kuruluşlarının kredi olarak verdikleri miktarlara karşılık rezerv olarak tutması zorunlu olan nakit miktarını ifade ediyor. Zorunlu karşılıkların düşürülmesi, bu kuruluşların kredi olarak verebileceği daha fazla nakit varlığı piyasaya aktarabilmesini sağlıyor.

Çin Merkez Bankası, zorunlu karşılık oranlarında bu yıl 5 Şubat'ta ve 27 Eylül'de 50 baz puanlık indirimlere gitmişti. Banka, 2022 ve 2023'te de ikişer kez 25 baz puanlık indirimler yapmıştı.

Merkez Bankası Başkanı Pan Gongşıng, 24 Eylül'de düzenlediği basın toplantısında, ters repo faizinde indirimden zorunlu karşılık oranlarının azaltılmasına ve mortgage faizleri ile asgari teminat ödemlerinin düşürülmesine dek politika adımlarını duyurmuştu.

Tedbirler kapsamında zorunlu karşılık oranlarının 50 baz puan düşürüleceğini belirten Pan, ayrıca, piyasadaki likidite durumuna bağlı olarak yıl içinde zorunlu karşılık oranlarında 25 ila 50 baz puanlık ilave indirime gidebileceklerini de vurgulamıştı.

18 Ekim 2024 Cuma

Avrupalı şirketler, durgun ekonomik görünüm ortamında işten çıkarmalarda yılın ikinci yarısında da hız kesmedi.

Avrupa'da, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın ekonomiler üzerindeki etkilerinin sürmesinin yanı sıra zayıf ekonomik veriler, Almanya'daki yapısal sorunlar ve yüksek enflasyona karşı uygulanan sıkı para politikası nedeniyle tüketici talebinin zayıflamasına bağlı olarak, maliyetlerin düşürülmesi amacıyla işten çıkarma kararları alınıyor.

Salgın öncesine göre yüksek seyreden enflasyon hane halkının satın alma gücünü düşürürken, enflasyonu düşürmek için faizin artırılması da şirketlerin yatırım için kredi maliyetlerini yükseltti.

Ortaya çıkan ekonomik durgunluk, Avrupa'nın önde gelen şirketlerinin birçoğunun satış ve karında yaşadığı düşüş de şirketlerin istihdam kararlarına yansıyor.

Otomotiv, mühendislik, kimya, bankacılık, imalat, teknoloji ve petrol başta olmak üzere neredeyse tüm sektörlere yayılan işten çıkarmalar, bu yılın ikinci yarısı itibarıyla da hız kesmedi. Buna son olarak, Fransa merkezli havacılık ve uçak üretim şirketi Airbus’ın Savunma ve Uzay bölümünde 2026 ortasına kadar 2 bin 500'e kadar pozisyonu azaltma kararı eklendi.

Bu yılın temmuz başından itibaren işten çıkarma kararları alan büyük çaplı Avrupalı şirketler ve sektörlere göre dağılımı şu şekilde:

MÜHENDİSLİK, HAVACILIK VE SAVUNMA

İsveç merkezli batarya üreticisi Northvolt, geçen ay yaptığı açıklamada, Skelleftea bölgesindeki Northvolt Ett fabrikasındaki 1000 pozisyon dahil 1600 çalışanını işten çıkarmayı planladığını duyurdu. Şirketin açıklamasında, zorlu makroekonomik koşullar karşısında fabrikadaki üretim kapasitesinin artırılması için bazı maliyet düşürücü önlemlerin alınacağı belirtilerek, bu önlemlerin işten çıkarmalarla sonuçlanmasının beklendiği bildirildi.

Fransa merkezli havacılık ve uçak üretim şirketi Airbus bu hafta Savunma ve Uzay bölümünde 2026 ortasına kadar 2500'e kadar pozisyonu azaltma kararını açıkladı.

DEMİR YOLU, TELEKOM VE ÇİP

Alman demir yolu operatörü Deutsche Bahn, temmuzda, toplam istihdamının yaklaşık yüzde 9'una karşılık gelen 30 bin çalışanını işten çıkaracağını açıkladı.

İsveçli telekom operatörü Telia da bu yıl içinde yaklaşık 3 bin çalışanıyla yollarını ayıracağını bildirerek, istihdamını azaltma kararı alan diğer Avrupalı şirketler arasına katıldı.

Alman çip üreticisi Infineon ağustosta dünya çapında 1400 pozisyonu azaltacaklarını ve bu pozisyonları işçilik maliyetlerinin daha düşük olduğu ülkelere taşıyacaklarını duyurdu.

Polonya'nın en büyük yük taşıma şirketi PKP Cargo, temmuzda personelinin yüzde 30'unun işine son vermeyi planladığını açıkladı.

Finlandiya merkezli bilgi teknolojileri ve telekomünikasyon şirketi Nokia'nın da maliyetleri düşürme çabası kapsamında Avrupa'da 350 kişiyi işten çıkarmayı planladığı haberleri uluslararası medyada yer aldı. Şirketin ayrıca Çin'de de istihdamını 2 bin kişi azaltmayı planlıyor.

BANKACILIK

Norveç merkezli DNB bankası, eylülde yaptığı duyuruda 6 ay içinde tam zamanlı 500 çalışanının işine son vereceğini bildirdi.

İtalyan banka UniCredit, 17 Ekim'de işçi sendikasıyla 1000 kişinin gönüllü şekilde işten çıkarılması ve 500 yeni istihdam oluşturulması konusunda anlaşmaya vardığını açıkladı.

PERAKENDE VE TÜKETİM MALLARI

Ev aletleri üreticisi Dyson, temmuzda küresel yeniden yapılanma planı kapsamında İngiltere'de yaklaşık 1000 kişiyi işten çıkarma kararı aldı.

Tüketim ürünleri şirketi Unilever de temmuzda 2025 sonuna kadar Avrupa'daki tüm ofis pozisyonlarını üçte bir azaltmayı planladığını duyurdu.

ENERJİ, İLAÇ, MEDYA VE DİĞER SEKTÖRLER

Enerji şirketi Shell'in petrol ve doğal gaz arama alanındaki istihdamını yüzde 20 azaltmayı planladığına ilişkin haberler uluslararası medyaya yansıdı.

İlaç üreticisi Indivior, temmuzda 130 kişiyi işten çıkaracağını duyururken, Norveçli gübre üreticisi bu hafta yaptığı açıklamada Belçika'daki tesisinde planlanan üretim değişikliklerinin yaklaşık 115 çalışanın işten çıkarılmasıyla sonuçlanabileceğini açıkladı.

Finlandiyalı orman ürünleri grubu da geçen hafta Fibres Finland tesisinde yaklaşık 110 çalışanıyla yollarını ayırabileceğini bildirdi. Şirket ağustosta Almanya'daki fabrikasının kapanmasıyla 338 kişinin, biokompozit tesisinin kapatılmasıyla da Finlandiya ve Almanya'da 59 kişinin işten çıkarılacağını açıklamıştı.

İsviçreli medya şirketi Tamedia ağustosta iki matbaasını kapatacağını ve yaklaşık 300 çalışanının işine son vereceğini duyurdu.

İngiliz medya devi BBC bu hafta 155 kişinin işten çıkarılacağını açıkladı. Yılda 700 milyon sterlin tasarruf sağlama planı kapsamında pozisyonlarını azaltmaya karar veren BBC'nin, söz konusu işten çıkarmalarla maliyetini 24 milyon sterlin düşüreceği bildirildi. 

İngiliz Premier Lig kulübü Manchester United'ın da kulüp çapında bir işten çıkarma programının parçası olarak yaklaşık 250 kişiyi işten çıkarmayı planladığına yönelik haberler medyada yer aldı.

18 Ekim 2024 Cuma