Yüzyılın depreminin sanayi ve finans sektöründeki yansımaları da büyük oldu. Depremden etkilenen illerde Türkiye’nin ilk 500 sanayi kuruluşu arasında 69 firma bulunuyor. Borsa İstanbul’da ise bölgeden 8 şirket işlem görüyor.

Depremin ardından Borsa İstanbul bir hafta kapalı tutulurken bu süreçte hem yatırımcıları hem tüm şirketleri koruyacak önlemler devreye alındı. Borsa İstanbul’da deprem bölgesinden yaklaşık 400 bin yatırımcı bulunuyor.

HABER: ŞEREF KILIÇLI

Merkez üssü Kahramanmaraş olan depremler, on binlerce can kaybıyla birlikte bölgenin üretim gücüne de büyük zarar verdi. Depremden etkilenen 10 il, Türkiye’nin toplam gayri safi yurt içi hasılasının (GSYH) yüzde 9’unu sağlıyor. Deprem bölgesinde ilk 500’de 69, ikinci 500’de 82 olmak üzere toplam 151 firma, Türkiye’nin en büyük ilk 1000 sanayi kuruluşu arasında yer alıyor. Söz konusu illerde ayrıca Borsa İstanbul’da işlem gören, halka açık 8 şirket var. Bunlar; Sasa Polyester Sanayi A.Ş., Bossa Ticaret ve Sanayi İşletmeleri A.Ş., Bilici Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş., Sanko Pazarlama İthalat İhracat A.Ş., Hateks Hatay Tekstil İşletmeleri A.Ş., İskenderun Demir ve Çelik A.Ş., Arsan Tekstil Ticaret ve Sanayi A.Ş. ve Rubenis Tekstil Sanayi Ticaret A.Ş.

KAPANMA VE TEDBİRLER

Depremin ardından Borsa İstanbul’da farklı bir süreç yaşandı. OSTİM Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Berra Doğaner, süreci şöyle anlattı: “İlk deprem 6 Şubat’ta sabah saat 4.17’de meydana gelince pazartesi sabah seans açılmadan önce Borsa İstanbul, 8 şirketten öncelikle bir durum raporu istedi, ardından işlem sıralarını kapattı. Yani Borsa açıldığında bu 8 şirketin hisselerinde işlem yapılamadı. Şirketlerden ayrıca depremden nasıl etkilendiklerine ilişkin KAP açıklamaları yapmaları istendi. Söz konusu 8 şirket, minimum düzeyde etkilendiklerini ifade eden açıklamalar yaptı, ardından şirket sıraları açıldı, işlem görmeye başladılar. Pazartesi ve salı günü Borsa’da işlemler devam etti. Bu süreçte, yatırımcılar tarafından Borsa’nın kapatılması istenmeye de başlandı. Çarşamba günü 13 dakikada yüzde 7 oranında bir düşüş yaşanınca işlemler iptal edildi. Neticede, Borsa İstanbul 15 Şubat’ta yeniden açılmak üzere kapatıldı. Kapalı olduğu o süre zarfında tüm düzenleyici kurumlar, Borsa İstanbul yeniden açılıncaya kadar tedbir paketleri üzerinde çalıştı.”

BES’TEN İLAVE TALEP

Borsa İstanbul’un kapalı olduğu süreçte sadece deprem bölgesinden işlem gören 8 şirkete değil, tüm şirketlere yönelik düzenlemeler yapıldığının altını çizen Doğaner, şunları söyledi: “Hazine ve Maliye Bakanlığı, BDDK, SPK, Borsa İstanbul, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK), kendi görev alanlarına giren konularda önlemlerini açıkladı. Bunların en önde geleni; Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) devlet katkısının yatırıldığı fonların borsaya yatırılabilecek kısmının yüzde 10’dan yüzde 30’a çıkarılmasıydı. Yani doğrudan talep yaratacak şekildeydi. Bu aradaki fark olan alımların 10 gün içinde de tamamlanması istendi. Böylece piyasaya 9 milyar lira ilave bir talep yaratılmış oldu. Öte yandan, Borsa’da işlem gören birçok şirket de bu zor dönemde yatırımcılarına destek olabilmek ve hisse senetlerinin arkasında durduklarını göstermek için pay geri alımları açıkladı. SPK, buradaki bürokratik prosedürü kolaylaştırdı. Hazine ve Maliye Bakanlığı vergisel bir düzenleme gerçekleştirdi.”

400 BİN YATIRIMCI 

Bu süreçte SPK’nın deprem bölgesinde yaşayan yatırımcıları koruyan önlemlerinin de devreye alındığını belirten Dr. Berra Doğaner, “Deprem bölgesinde yaşayan yaklaşık 400 bin yatırımcı var. Yani, Borsa İstanbul’daki yatırımcıların yüzde 10’u deprem bölgesinde yaşıyordu. İkametgâhı bu bölgede olan aracı kurumlarda kayıtlı vatandaşların portföylerinin kredili işlemler nedeniyle resen satılması, zarar görmemeleri için yasaklandı. Ayrıca bu kişilere uygulanacak faiz oranları, kullandıkları kredilere ilişkin faiz oranları da düşürüldü. Dolayısıyla doğrudan hem deprem bölgesinde yaşayan yatırımcıları korumaya hem de Borsa İstanbul’daki tüm şirketlere dönük tedbirler alındı. Bu önlemlerin işe yaradığı da görüldü” dedi.

İNSAN KAYNAĞI EN HASSAS KONULAR ARASINDA

Deprem bölgesinde yer alan on binlerce şirketin, Türkiye’nin üretim ve istihdamındaki önemi de büyük. Bu süreçte en hassas konulardan birinin de istihdam olacağını vurgulayan Dr. Berra Doğaner, şöyle konuştu: “Yitirdiğimiz on binlerce can arasında işyerlerinde, fabrikalarda çalışan mavi ve beyaz yakalı personel de var. Bazı çalışanlar da bölgeyi terk etti. Çok büyük bir göç yaşanıyor. Şirketler için en büyük problemin insan kaynağı olduğunu düşünüyorum. Bu süreçte gerek beyaz yakalı, gerek mavi yakalı personel açıkları olacak. Öncelikle üstünde durulması ve çözülmesi gereken konulardan biri de istihdam olacak.” 

YENİ TEDBİRLER DEVREYE ALINDI

Borsa İstanbul’un bir hafta kapalı olduğu süreçte devreye alınan tedbirden başlıcaları hakkında Dr. Berra Doğaner, şunları aktardı:

* Hisse geri alımında stopaj sıfırlandı. Hisse geri alımı yapacak olan tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetleri ya da ortaklık paylarına ilişkin olarak dağıtılmış kâr payı sayılan tutarlar üzerinden tevkifat yüzde 0 (sıfır) olarak uygulanacak.

* Bankaların çekirdek sermaye yeterliliğine göre yüzde 10 ila 15 oranında temettü dağıtmasına izin verildi.

* BDDK, payları borsada işlem gören halka açık bankaların, 6 Şubat 2023’ten 1 Ocak 2024’e kadar geri alım yoluyla edindikleri kendi hisse senetlerinin, çekirdek sermayeden indirim kalemi olarak dikkate alınmayacağını bildirdi.

* BES’te devlet katkısı fonlarının tahvil alma yükümlülükleri azaltılırken, hisse senedi alma yükümlülükleri artırıldı. Değişikliğe dair yönetmeliğe göre, devlet katkısı fonlarının hisse senedine yapacağı yatırımlarda ‘asgari yüzde 10’u’ olan oran ‘asgari yüzde 30’u’ olacak şekilde değiştirildi.

* Devlet katkısı fonlarının Borsa İstanbul’daki yatırımlarında alabileceği hisse senetlerinin dahil olması gereken endeksler, BIST 100, BIST Sürdürülebilirlik, BIST Kurumsal Yönetim ve Katılım Endeksleri, BIST 30, BIST Likit Banka, BIST Banka Dışı Likit 10 ve BIST Katılım 30 olarak güncellendi.

* Tek bir hisse senedine fon portföyünden yatırım yapma limiti yüzde 1’den yüzde 5’e çıkartılırken, geçici maddeyle fonların portföy sınırlamalarına 10 gün içerisinde uyma şartı eklendi.

* Portföy büyüklüğü 1 milyon liranın altında olan yatırımcıların kredi ve temerrüt faizlerinin makul tutulması yönünde SPK tavsiye kararı aldı. Uygulanacak faiz oranları aracı kurumlarca raporlanacak.

* Deprem bölgesindeki yatırımcıların kredi teminat açığı olan hisse senetleri 30 Haziran’a kadar resen satılamayacak.

* 30 Haziran’a kadar aracı kurumların kendi portföylerine yaptıkları hisse alımlarında sermaye yeterlilik bakımından pozisyon risk oranı yüzde 10 yerine yüzde 3 olarak uygulanacak. Yatırımcıların kredili pozisyon risk oranları da yüzde 8 yerine yüzde 4 olarak belirlendi.

* Kredili işlemlerde yüzde 35 olarak uygulanan başlangıç özkaynak koruma oranı 10 Nisan 2023 tarihine kadar yüzde 20 olarak uygulanacak.

* Kredili işlemlerle ilgili tebliğlerdeki diğer kısıtlamalara aracı kurum risk politikalarına uygun olarak esneklik tanınacak. 

* Yatırımcıların bireysel emeklilik hesapları kredi teminatı olarak kullanılabilecek.

* İzin gerektirmeksizin yapılacak ortak satışlarında oran yüzde 10’dan yüzde 3’e indirildi.

27 Şubat 2023 Pazartesi

Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF), önemli ekonomilerdeki zayıf performans nedeniyle küresel ekonomik büyümenin 2024'te yüzde 2,9'a gerileyeceğinin öngörüldüğünü bildirdi.

Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF), Küresel Görünüm Raporu'nu yayımladı.

Raporda, Orta Doğu'daki çatışmalar ve ABD-Çin ilişkileri de dahil olmak üzere jeopolitik gerginliklerin yüksek kalmaya devam ettiği belirtildi.

Söz konusu gelişmelerin eş zamanlı olarak gerçekleştiği ve belirsizliğe katkıda bulunduğu belirtilen raporda, böylesine değişken bir ortamda siyasi olayların daha da önem kazandığı ve kasım ayındaki ABD başkanlık seçimlerinin küresel ölçekte yılın en önemli siyasi olayı olarak öne çıktığı ifade edildi. Raporda, ABD'deki seçimlerin küresel ekonomi ve ticaret politikalarını önemli ölçüde etkileyebileceği vurgulandı.

Küresel ekonomik faaliyetin yavaşlamasının beklendiğine işaret edilen raporda, küresel ekonomik büyümenin ABD ve Çin gibi önemli ekonomilerdeki zayıf performans nedeniyle 2023'teki yüzde 3,1 seviyesinden 2024'te ve 2025'te yüzde 2,9'a gerileyeceğinin öngörüldüğü bilgisi verildi.

Raporda, ABD'de ABD Merkez Bankasının (Fed) geçmişteki agresif parasal sıkılaştırmasının etkilerinin işe alımlarda yavaşlamaya, hane halkı gelir büyümesini baskılamaya ve tüketici harcamalarını kısıtlamaya yol açmasının beklendiği belirtilerek, benzer şekilde Çin'in ekonomik ivmesinin de zayıfladığı ve son verilerin temel sektörlerde geniş tabanlı bir yavaşlamaya işaret ettiği aktarıldı.

ABD ekonomisinin bu yıl yüzde 2,4 büyümesinin beklendiği kaydedilen raporda, Çin ekonomisinin de bu yıl yüzde 4,7 büyüyeceğinin öngörüldüğü belirtildi.

Raporda, Avro Bölgesi'nin ekonomik görünümünün de zorlu olmaya devam ettiğine işaret edilerek, bölge ekonomisinin ekonomik büyüme hızının geçen yıla benzer şekilde yüzde 0,5 civarında düşük kalmasının beklendiği kaydedildi.

IIF'nin raporunda, Türkiye ekonomisinin ise 2024'te yüzde 2,7 büyüyeceğinin öngörüldüğü bildirildi.

Öte yandan, Fed'in 2024 yılında faiz oranlarını 100 baz puan düşürmesinin beklendiği ve bu durumun küresel finans piyasalarını etkileyeceği belirtilerek, gelişmekte olan piyasaların, riskler bölgeye göre değişse de ABD'deki daha düşük faiz oranlarından faydalanabileceği ifade edildi.

Raporda, 2025 yılına ilişkin ekonomik görünümün ise jeopolitik istikrara ve teknolojik ilerlemeye bağlı olduğu kaydedildi.

19 Eylül 2024 Perşembe

Etiketler : büyüme

Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, günü yüzde 2.06 değer kazanarak 9.975,61 puandan tamamladı. BIST 100 endeksi, önceki kapanışa göre 201,12 puan artarken, toplam işlem hacmi 84,6 milyar lira oldu.

Bankacılık endeksi yüzde 3,08, holding endeksi yüzde 2,50 değer kazandı.

Sektör endeksleri arasında en çok kazandıran bankacılık, tek kaybettiren yüzde 0,63 ile ticaret oldu.

Küresel piyasalarda, ABD Merkez Bankasının (Fed) 50 baz puanlık faiz indiriminin ardından pozitif bir seyir izleniyor.

Öte yandan TCMB Para Politikası Kurulu (PPK), politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını değiştirmeyerek yüzde 50'de tuttu.

PPK duyurusunda, "Temel mal enflasyonu sınırlı bir artışla düşük seyretmeye devam ederken, hizmet enflasyonundaki iyileşmenin son çeyrekte gerçekleşmesi beklenmektedir. Enflasyonda belirgin ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda ise para politikası araçları etkili şekilde kullanılacaktır." ifadelerine yer verildi.

Kararın ardından BIST 100 endeksindeki yükseliş hızlanırken, Türkiye'nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) ise 256,5 baz puanla Şubat 2020'den bu yana görülen en düşük seviyeye yaklaştı.

Analistler, TCMB'nin karar metninden alınan sinyallerin enflasyonla mücadelenin ciddi şekilde devam edeceği şeklinde yorumlandığını kaydederek, bu durumun Türk lirası varlıklara olan talebi destekleyebileceğini belirtti.

Yarın yurt içinde tüketici güven endeksi, yurt dışında ise Japonya Merkez Bankası (BoJ) faiz kararı, Japonya'da enflasyon, Almanya'da Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), Avro Bölgesinde tüketici güven endeksinin öne çıkacağını dile getiren analistler, BoJ'un yarınki açıklamasında faiz oranının yüzde 0,25'te sabit tutmasının beklendiğini söyledi.

Banka politika faizini 31 Temmuz 2024'te 15 baz puan artışla yüzde 0,25'e yükseltirken, devlet tahvil alımlarının ise azaltılmasına karar vermişti.

Analistler, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 10.000 ve 10.100 seviyelerinin direnç, 9.800 ve 9.700 puanın destek konumunda olduğunu kaydetti.

19 Eylül 2024 Perşembe

Etiketler : BIST100 borsa