TBMM’ye sevkedilen torba kanunda sektör ve işçi sayısı aranmaksızın şartları tutan tüm işverenlere sağlanan 5 puanlık sigorta prim indiriminde değişiklik yapılmasından iş sağlığı ve güvenliğine kadar çok sayıda yeni düzenleme yer alıyor.
Kısa vadeli sigorta kolları primleri, 2 Ağustos 2024 günü Resmi Gazete’de yayımlanan kanunla birlikte yüzde 2’den yüzde 2.25 oranına yükseltilmişti. Bu kanunla ayrıca 1 Mart 2023 tarihli EYT Kanunu’yla 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı sayılanlardan mezkur kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlanması için talepte bulunarak aylık bağlananların, aynı işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya devam etmeleri halinde, bu işverenlere sağlanan 5 puanlık prim desteği de eylül ayı itibarıyla kaldırılmıştı.
SGK vasıtasıyla özel sektör işverenlerine yönelik; kayıtlı istihdamın artırılması, gönüllü uyumun ve düzenli prim ödeme kültürünün yaygınlaştırılması, yatırımların ve araştırma-geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi, kadınlar, gençler ve engelliler gibi dezavantajlı grupların istihdamının artırılması ve bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılması gibi amaçlarla finansmanı Hazine ve İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanan hâlihazırda 15 sigorta prim indirimi, teşvik ve destek uygulaması bulunuyor.
Bu teşviklerden tüm işverenleri de ilgilendiren ‘Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ adı altında yeni bir torba kanun, TBMM’ye intikal ettirildi. Bu kanunda da sektör ve işçi sayısı aranmaksızın şartları tutan tüm işverenlere sağlanan 5 puanlık teşvikte değişiklik yapılmasından iş sağlığı ve güvenliğine kadar çok sayıda yeni düzenlemeye yer verildi. Söz konusu torba kanun ile işverenleri ilgilendiren düzenlemeler bu yazımızda izah edildi.
GENEL TEŞVİKTE DEĞİŞİKLİK
Genel nitelikte tüm özel sektör işverenlerini kapsayacak şekilde Hazine tarafından karşılanan 5 puanlık prim indirimi, 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren herhangi bir değişiklik yapılmadan uygulanıyor. Bu teşvikten yararlanabilmek için;
* Prim beyannamelerinin yasal süresi içerisinde kuruma verilmesi,
* Sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarıyla Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın yasal süresinde ödenmesi,
* SGK’ya sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması gerekiyor.
Torba kanun ile özel sektör işverenlerinin SGK’ya ödeyecekleri sigorta primlerinde yukarıda belirtilen şartların taşınması koşuluyla hâlihazırda 5 puanlık indirim, sadece imalat sektöründe aynen uygulanmaya devam edilecek. Başka bir anlatımla 5 puanlık indirim oranında bir değişiklik yapılmaksızın 2025 ve 2026 yıllarında da devam ettirilmesi öngörülüyor. İmalat sektörü dışında kalan bütün sektörlerde ise kamu harcamalarının gözden geçirilmesi ve kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması amacıyla
5 puanlık sigorta prim indiriminin bir puan düşürülerek 4 puan olarak uygulanması yönünde değişiklik yapılıyor.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda eğitim ve hizmet veren kuruluşlara ilişkin esaslar yer alıyor. Mezkur kanunda Çalışan Sağlığı Merkezleri (ÇASMER) açık bir şekilde tanımlanıyor ve 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine düşük maliyetle veya maliyetsiz bir şekilde iş sağlığı ve güvenliği hizmetini temin edebilme imkânı sağlanıyor. Bununla birlikte, 31 Aralık 2024 tarihinden itibaren iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili düzenlemelerin tüm çalışanlara uygulanması için teklifle iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulma kapasitesinin ve etkinliğinin artırılması amaçlanıyor.
ÇASMER’ler iş sağlığı ve güvenliği örgütlenmesinde ortak sağlık ve güvenlik birimleri (OSGB) ile birlikte tamamlayıcı bir işlev görüyor. Bu nedenle, 6331 sayılı Kanun’da ekleme yapılarak ÇASMER’lerin iş sağlığı ve güvenliği örgütlenmesindeki konumunu ve işlevini açık bir şekilde ortaya koyacak yasal düzenleme yapılması amaçlanıyor. Bu şekilde özel hukuk tüzel kişisi olan ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin piyasaya girmediği yerlere profesyonel hizmetin kamu eliyle ulaştırılabilmesi hedefleniyor. Mevcut hükme ilaveten, 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin, bağlı bulundukları kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşundan hizmet alarak da iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olmaksızın iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yerine getirebilmesi amaçlanıyor. Bu kolaylaştırıcı düzenlemeyle iş sağlığı ve güvenliği kültürünün ülke geneline yaygınlaştırılması planlanıyor.
Diğer bir düzenleme ise işyerinde acil durdurmayı gerektiren veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri acil ve hayati tehlike arz eden, meslek hastalığına sebep olabilecek ortamların bulunması halinde, işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmadığı durumlarda, işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı tarafından Bakanlığa bildirim yapılması yükümlülüğüdür. OSGB’ler iş sağlığı ve güvenliği alanında hizmet vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, denetlenen, idari ve hukuki sorumluluğu olan birimlerdir. İşyerlerinin OSGB’lerden hizmet alması halinde söz konusu bildirim yükümlülüğünün, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanıyla birlikte OSGB yönetimine de verilmesiyle bahse konu hizmetin kalitesinin artırılması amaçlanıyor.
ESNAF AHİLİK SANDIĞI 2028’E ERTELENİYOR
Bağ-Kur (4/1-b) kapsamındaki sigortalılar için ‘Esnaf Ahilik Sandığı’ kurulması amacıyla 2017 yılında yasal düzenleme yapıldı. Bağ-Kur’luların işsizlik ödeneği almalarının ilk adımını prim kesintisi oluşturuyor. Bunun için 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren prim kesintisi yapılacaktı. Ancak sonradan yapılan düzenlemeyle prim toplanması, önce 1 Ocak 2020’ye, akabinde 2023 ve en son olarak bu yılın sonuna kadar ertelendi. Torba kanun ile Esnaf Ahilik Sandığı’nın yürürlük tarihi, sosyal tarafların talepleri doğrultusunda işgücü piyasalarının sürdürülebilir gelişimi için gerekli olduğu öngörülerek, bu kez de 1 Ocak 2028 tarihine kadar erteleniyor.
