Ticaret Bakanlığı tarafından, "Dijital Mecralarda Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Araştırma Raporu" hazırlandı. Araştırma kapsamında, Türkiye'yi temsilen 25 ilde 15 yaş ve üstü internet kullanıcılarıyla yüz yüze 1000 görüşme gerçekleştirildi.
Kullanıcıların yüzde 76,2'si sosyal medya uygulaması olarak Instagram'ı tercih ettiğini belirtti. Facebook yüzde 71,4, YouTube yüzde 56,1, X ise (eski adıyla Twitter) yüzde 35,5 oranlarıyla düzenli kullanılan diğer sosyal medya uygulamaları arasında yer aldı.
Araştırmaya göre, kullanıcıların yüzde 68,3'ü bu mecraları yoğunlukla sosyal çevrelerini takip etmek ve onlarla iletişimde kalmak amacıyla kullanırken, yüzde 30,1'i ise sosyal medya uygulamaları üzerinden alışveriş yapıyor.
Her 10 sosyal medya kullanıcısından 3'ü, bu mecralar üzerinden ürün ve hizmet satın aldıklarını belirtti. Bu mecralardan en fazla alışveriş yapanlar arasında "üniversite ve üzeri" eğitim düzeyine sahip olanlar ile 25-34 yaş grubundaki kişiler yer aldı.
Instagram, yüzde 28,4'le sosyal medya kullanıcılarının bir yılda en fazla alışveriş yaptığı mecra olarak öne çıktı. Bu platformu, yüzde 10,4 ile Facebook ve yüzde 4,9 ile YouTube izledi. Sosyal medyadan alışveriş yapanların yüzde 25,6'sı yılda en az bir kere bu mecralardan ürün ve hizmet satın aldı.
Sosyal medyadan alışveriş yapanlar, yakın çevrelerinden veya tanıdık birinin bu mecradaki alışveriş deneyimi ve tavsiyesinden etkilendiğini ifade etti. Kullanıcıların, başka satış kanallarında bulamadığı ürünlere bu mecrada rastlaması da onları çevrim içi alışverişe yönlendirdi.
Çevrim içi alışveriş yapanların yüzde 47,2'si, bu mecradan aldıkları ürün ve hizmete ilişkin olumsuz deneyim ve mağduriyet yaşadığını belirtti. Tüketiciler, bu alışverişlerinde en çok sahte ya da yanıltıcı ürün ve hizmet nedeniyle mağdur olduğunu ifade ederken, kampanya, ücret ve fiyatlandırmalara dair de olumsuz deneyim yaşadıklarını bildirdi.
Alışverişinde mağduriyet yaşadığını belirtenlerin yüzde 51'i erkekler olurken, 35-54 yaş kişiler ile lise mezunları da alışverişlerinde olumsuz deneyim yaşadıklarını aktardı.
Her 10 kişiden 9'u, olumsuz deneyim ve mağduriyetlerinin nedeninin, sosyal medya hesaplarından yayımlanan sahte ve yanıltıcı içerikler ile reklamlar olduğuna dikkati çekti.
Kullanıcıların yüzde 79,6'sı, ürün tanıtımı yapan hesapların yanıltıcı video ve fotoğrafları, yüzde 25,4'ü ise ünlü ve "influencer"ların eksik ve yanlış yönlendirmesi nedeniyle mağduriyet yaşadığını bildirdi.
Sosyal medyadan alışveriş yapan her 10 kişiden neredeyse 7'si, bu platformlar üzerinden ürün ve hizmet tanıtan, pazarlayan" influencer"ların temel amacının, bu tanıtımlardan ticari kazanç elde etmek olduğunu düşündüğünü belirtti. Her 10 kişiden 8'i ise satın alma kararlarına, bu kişilerin reklam amacıyla ürettiği içeriklerin etki etmediğini, söz konusu içerikleri gördükleri halde alışveriş yapmadıklarını aktardı.
Her 10 kişiden 7'si, "influencer"ların reklam içeriklerinin gerçek kullanıcı deneyimini yansıtmadığını düşündüğünü ifade etti.
