Türkiye, Eskişehir Beylikova–Sivrihisar hattında yer alan nadir toprak elementi (NTE) rezervlerini ekonomik ve stratejik planlamasının merkezine aldı. Enerji Bakanlığı verilerine göre sahada 694 milyon tonluk rezerv bulunuyor; bu miktarın dünyanın en büyükleri arasında olduğu belirtiliyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 15 Ekim’de yaptığı açıklamada Türkiye’nin nadir toprak üretiminde dünyanın en büyük beş üreticisinden biri olma hedefini vurgulamıştı.
KÜRESEL ÖNEMİ VE TİCARET GERİLİMİ
Nadir toprak elementleri savunmadan yenilenebilir enerjiye, elektrikli araçlardan uzay ve iletişim teknolojilerine kadar geniş bir alanda kritik role sahip. Çin’in ihracat kısıtlamaları ve ABD’nin alternatif tedarik zinciri arayışları nedeniyle küresel ölçekte rekabet hızlanırken, Türkiye Eskişehir’deki rezervler üzerinden kendi yolunu oluşturuyor.
REZERVİN İÇERİĞİ VE POTANSİYELİ
Yetkililere göre sahada seryum oksit, lantanyum oksit, neodimyum oksit, praseodim oksit gibi 10 farklı nadir toprak mineralinin yanı sıra florit, barit ve toryum da bulunuyor. Eti Maden Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Aydın, cevherdeki değerli minerallerin oranının yaklaşık yüzde bir virgül yetmiş beş olduğunu ifade ederek, maliyet–kalite dengesinin öncelikli olacağını belirtti. İstanbul Üniversitesi–Cerrahpaşa’dan Doç. Kaan Özdemir, bu oranın ekonomik madencilik için anlamlı bir seviyeye işaret ettiğini söyledi.
TÜRKİYE’NİN STRATEJİSİ VE JORC SÜRECİ
Nikkei analizine göre Türkiye, nadir toprak oksitlerini değerlendirmek amacıyla yabancı teknoloji ortaklarıyla işbirliğini artırmayı hedefliyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, sahada katma değerli üretimi artıracak teknoloji sağlayıcılarıyla görüşmelerin sürdüğünü açıkladı. Eti Maden, belirsizliklerin giderilmesi ve yatırım çekiciliğinin artırılması için uluslararası JORC standardı kapsamında raporlama başvurusunu yaptı. Wood Mackenzie’den Robin Griffin, uluslararası tanınan rezerv kodlarının özellikle Batılı yatırımcılar için kritik öneme sahip olduğunu vurguladı.
AVRUPA’YA YAKINLIK VE TEDARİK ZİNCİRİ AVANTAJI
CRU Group Başdanışmanı Willis Thomas, Eskişehir’deki yaklaşık on iki buçuk milyon ton nadir toprak oksidi potansiyelinin Çin dışındaki küresel rezervlere yüzde on yedi katkı sağlayabileceğini belirtti. Thomas’a göre Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle Avrupa’nın elektrikli araç tedarik zincirinde gelecekte önemli bir halkaya dönüşebilir.
ULUSLARARASI ORTAKLIK ARAYIŞI
Türkiye, sahayı geliştirmek için Çin ile görüşmelerini sürdürürken, Batı öncülüğündeki Maden Güvenliği Ortaklığı forumuna katılarak finansman ve teknoloji işbirliği arayışını genişletiyor. Nadir toprak rezervlerinin işlenmesi, Türkiye’nin küresel kritik mineral rekabetinde yeni bir döneme adım atması anlamına geliyor.
Türkiye’nin Eskişehir’deki dev rezervi, doğru teknoloji ve işbirliği modelleriyle hem ekonomik getiriyi artırma hem de jeopolitik konumunu güçlendirme potansiyeli taşıyor.
