DR. CAN GÜRLESEL
Küresel para politikalarında sıkılaşma süreci başladı. Daha sıkı para politikalarının ekonomi, ticaret, finansal akımlar, varlık fiyatları, pariteler ve Türk lirası üzerinde önemli etkileri olacak. Pandemi etkisi ile başlayan ve Rusya-Ukrayna savaşı ile hız kazanan enflasyon karşısında para politikaları da kaçınılmaz olarak sıkılaşma sürecine girmiş bulunuyor.
1. YÜKSELEN KÜRESEL ENFLASYON KARŞISINDA PARA POLİTİKALARI SIKILAŞIYOR
Pandemi ile ortaya çıkan yeni koşullar içinde yaşanan arz yanlısı sıkıntılar ile enflasyon, özellikle gelişmiş ülkelerde 2021 yılının ikinci yarısında artmaya başlamıştı. 2022’de ise bu kez Rusya-Ukrayna savaşının etkileri ile enflasyon küresel ölçekte hız kazanıyor. Pandeminin yarattığı kalıcı koşullar ve savaşın uzun süreceği beklentileri ile yükselen enflasyonun katılaşacağı ve uzun süreli bir enflasyon dönemi endişeleri oluştu. Para politikalarındaki sıkılaşma, enflasyonda önce katılaşmayı engellemeyi, sonrasında da enflasyonu doğal seviyelerine çekmeyi hedefliyor. Muhtemelen katılaşmanın engellenmesi 2023 yılı ortalarını bulacak ve enflasyondaki hissedilir gerileme ise 2023’ün ikinci yarısında başlayacak. Nitekim küresel enflasyon oldukça zorlu ve iyileşme sağlanması zaman alacak.
2. PARASAL SIKILAŞMALAR BEKLENENDEN DAHA KUVVETLİ OLACAK
Enflasyonun zorlu hale gelmesi nedeniyle para politikalarındaki sıkılaşmalar da beklenenden daha sert ve hızlı gerçekleşecek. Para politikasındaki sıkılaşmada ilk adımı ABD merkez bankası Fed attı. Fed, faiz oranlarını 2022 sonunda yüzde 3’e kadar yükseltecek.
Faiz artışı 2023 yılında da sürecek. Fed’in politika faizi, muhtemelen 2023 sonunda yüzde 4.0’e ulaşacak. Fed bilançosunda da küçülmeye haziran ayında başlayacak. Bilançoda aylık 95 milyar dolar daraltma hedefleniyor ve daraltma 2024 yılı sonuna kadar sürecek.
ABD merkez bankasının para politikasında sıkılaşmaya başlaması, küresel ekonomide birçok değişimi de tetikledi. Öncelikle uluslararası finansal piyasalar Fed’in sıkılaşma politikasını çok geç fiyatlamaya başladı. Geç başlayan fiyatlama doğal olarak daha dalgalı oluyor. Uluslararası finansal piyasalar da artık yeni bir döneme girildiğini kabullendi ve fiyatlamalarına başladı.
3. ABD DOLARI GÜÇLENİYOR
Fed ile başlayan para politikalarında sıkılaşma, ABD dolarının değer kazanmasına neden oluyor. Beklenenden daha kuvvetli gerçekleşecek parasal sıkılaşma nedeniyle dolar da son 10 yılın en değerli seviyesine ulaştı ve değer kazanmaya da devam edecek. 1973 yılında 100 olarak kabul edilerek ölçülmeye başlanan ve 6 diğer gelişmiş ülke para birimi karşısında sepet değeri ortaya koyan ABD dolar endeksi, o tarihten bu yana en yüksek üçüncü değerini yaşıyor. ABD doları, Euro ve diğer para birimleri karşısında değer kazanıyor. Değer kazanmanın sınırını diğer ülkelerin merkez bankalarının uygulayacakları para politikaları belirleyecek. Özellikle eğer Avrupa Merkez Bankası parasal sıkılaşmada gecikirse Euro-dolar paritesi 1 seviyesini de görebilecek. Ancak Avrupa Merkez Bankası’nda da parasal sıkılaşma beklentileri artıyor.
4. SIKI PARA POLİTİKALARINA GEÇİŞ FAİZLERİ YÜKSELTECEK
ABD Merkez Bankası Fed ile başlayan sıkılaşma, daha yüksek faiz oranlarına yol açıyor. ABD ve diğer gelişmiş ülke tahvil faizleri oldukça yüksek bir sıkılaşmayı fiyatlıyor. Tahvil faizleri gibi kredi faiz oranları da artış eğilimi içinde olacak. Küresel alanda finansmana erişimde de sıkılaşma hissedilecek. Özellikle dış kaynaklara bağımlı gelişen ülkelerde finansal sıkılaşmanın etkileri daha çok hissedilecek. Kamu, finansal ve reel kesimlerde finansman riskleri artacak. Sermaye hareketleri de dolar varlıklara yöneliyor. Özellikle gelişen ülkelerdeki portföy yatırımları faizlerin arttığı dolar varlıklara ve daha az riskli varlıklara yöneliyor.
Gelişen ülkeler ise küresel para politikalarındaki sıkılaşma karşısında para ve maliye politikalarının hareket alanı içinde önlemler almaya çalışacak. Bir yandan makul faiz artışları, diğer yandan makro ihtiyari tedbirler ile finansal kırılganlıklarını ve risklerini en aza indirecekler ve para birimlerindeki istikrarı koruyacaklar.
SON SÖZ
Türk lirası küresel parasal sıkılaşma döneminde kırılgan para birimlerinden biri olacak ve yıl genelinde değer kaybedecek.
