Mars yüzeyinde sürekli oluşan ince toz hortumları, gezegenin atmosferik yapısına dair bilinmeyen bir gerçeği gün yüzüne çıkardı. NASA'nın Perseverance gezgininde bulunan SuperCam cihazının mikrofonu, bu hortumların merkezinden gelen güçlü sinyalleri kaydederek tarihi bir keşfe imza attı.
Fransa merkezli Astrofizik ve Gezegenbilim Araştırma Enstitüsü (CNES/CNRS) ile Atmosfer ve Uzay Gözlemleri Laboratuvarı bilim insanları tarafından yapılan analizler, bu sinyallerin elektrik deşarjlarına ait elektromanyetik ve akustik imzalar olduğunu doğruladı. Böylece, uzun süredir teorik olarak tartışılan Mars atmosferindeki elektriksel aktivite ilk kez gözlem yoluyla kanıtlanmış oldu.
TOZ PARÇACIKLARININ SÜRTÜNMESİYLE OLUŞUYOR
Bilim insanları bu olayı, Dünya'da kuru bir havada kapı koluna dokunulduğunda yaşanan statik elektrik çarpmasına benzetiyor. Olayın temelinde, küçük toz parçacıklarının birbirine sürtünerek elektron yüklenmesi yatıyor.
Dünya'da nadiren deşarja dönüşen bu durum, Mars'ın çoğunlukla karbondioksitten oluşan ince atmosferinde çok daha kolay gerçekleşiyor. Çünkü Kızıl Gezegen'de kıvılcım oluşturmak için gereken elektrik yükü miktarı, Dünya'ya kıyasla çok daha düşük seviyelerde bulunuyor. Yüklenen parçacıklar, enerjilerini duyulabilir şok dalgaları eşliğinde elektrik arkları şeklinde serbest bırakıyor.
ATMOSFER KİMYASI VE METAN GİZEMİ
Keşfin, Mars atmosfer kimyasına dair mevcut anlayışı kökten değiştireceği belirtiliyor. Elektrik deşarjlarının, atmosferde yüksek oranda oksitleyici bileşiklerin oluşumunu hızlandıracak seviyelere ulaşabildiği tespit edildi.
Bu maddeler, yüzeydeki organik molekülleri ve atmosferik bileşikleri yok ederek fotokimyasal dengeyi bozabiliyor. Bilim insanları, yıllardır tartışma konusu olan 'metan gazının şaşırtıcı derecede hızlı yok oluşunu' bu yeni keşifle açıklayabiliyor.
İNSANLI GÖREVLER İÇİN YENİ RİSK FAKTÖRÜ
Elektrik yüklerinin Mars'taki toz taşınımını ve iklim dinamiklerini etkilediği düşünülüyor. Ancak keşif, aynı zamanda riskleri de beraberinde getiriyor. Oluşan deşarjların, mevcut robotik görevlerin elektronik donanımları ve gelecekte planlanan insanlı Mars görevleri için potansiyel bir tehlike oluşturabileceği vurgulanıyor.
Öte yandan, 2021'den bu yana 30 saatten fazla ses kaydı toplayan SuperCam, akustiğin gezegen keşfinde ne denli önemli bir araç olduğunu bir kez daha kanıtladı.
