Yılın ilk yarısında rekor kırarak ton başına 12 bin doları aşan kakao fiyatları, piyasa dinamiklerinin tersine dönmesiyle 20 ayın en düşük seviyelerine geriledi. New York piyasalarında ton başına 5 bin 800 dolar civarında işlem gören kakao, zirve yaptığı seviyenin yaklaşık yarısına düştü.
ARZ ARTIYOR TALEP DÜŞÜYOR
Uzmanlara göre fiyatlardaki bu keskin geri çekilmenin arkasında iki temel neden bulunuyor: İyileşen arz beklentileri ve yüksek fiyatların yol açtığı talep düşüşü. Dünya kakao üretiminin yaklaşık yüzde 60'ını karşılayan Fildişi Sahili ve Gana'da hükümetlerin, çiftçilere ödediği garantili alım fiyatlarını artırması, piyasada arzın artacağı beklentisini güçlendirdi. Fildişi Sahili'nin çiftçi fiyatını yüzde 25'ten fazla artırarak ton başına 5.000 dolara çıkarması, üreticileri daha fazla yatırım yapmaya ve ürünü resmi kanallar üzerinden satmaya teşvik etti. Gana'dan gelen ilk veriler de limanlara yapılan teslimatların geçen yıla göre önemli ölçüde arttığını gösterdi. Analistlere göre arz tarafındaki bu olumlu tabloya, tüketimdeki düşüş eşlik etti. Kakao kullanımının en önemli göstergelerinden biri olan küresel kakao öğütme verileri, 2022'deki zirvesinden bu yana 500.000 tonluk bir düşüş yaşadı.
PİYASA FAZLASI VE ERTELENEN DÜZENLEME
Uluslararası Kakao Örgütü (ICCO), 2023/24 sezonu için küresel kakao açığı tahminini 60 yılın en yüksek seviyesine revize etmiş olsa da, 2024/25 sezonu için beklentiler değişti. ICCO, dört yılın ardından ilk kez, gelecek sezon 142.000 tonluk bir küresel arz fazlası öngördüğünü açıkladı. Ancak analistler, bu fazlanın üretimdeki patlamadan değil, talepteki sert düşüşten kaynaklandığının altını çiziyor. Piyasadaki düşüşü etkileyen bir diğer faktör ise Avrupa Birliği'nden geldi. Brüksel, kakao gibi emtiaları satın alan şirketlerin bu ürünlerin ormansızlaştırılmış alanlardan gelmediğini kanıtlamasını gerektiren yasayı ikinci kez erteledi. Yıl sonunda yürürlüğe girmesi beklenen yasanın 12 ay daha ertelenmesi, ithalatçıların yeni kurallar öncesinde acil alım yapma baskısını ortadan kaldırdı.
ESKİ FİYATLARA DÖNÜŞ BEKLENMİYOR
Fiyatlardaki sert düşüşe rağmen analistler, 2023 öncesinde görülen ton başına 2.000-3.000 dolarlık seviyelere bir geri dönüş beklemiyor. Sektördeki yapısal sorunların devam ettiğine dikkat çekiliyor. Yaşlanan kakao ağaçları, bitki hastalıkları ve iklim değişikliğinin getirdiği riskler, uzun vadede arz üzerinde baskı oluşturmaya devam ediyor Bu durum, kısa vadeli düşüşlere rağmen kakao fiyatlarının geçmişe kıyasla daha yüksek bir zeminde dengelenebileceğine işaret ediyor.
