Sanayi, enerji ve sağlık sektörlerinde inovasyonun temel taşı olan "yeni malzeme geliştirme" süreçlerinde yapay zeka dönemi başlıyor. Japonya merkezli Tohoku Üniversitesi ve Fujitsu Limited, yapay zeka algoritmalarını kullanarak, karmaşık bir süperiletken malzemenin çalışma mekanizmasına dair kritik bilgilere ulaştıklarını duyurdu.
Bu iş birliği, insan deneyimine veya sezgisine dayalı geleneksel araştırma yöntemlerinin ötesine geçerek, bilimsel keşif süreçlerinin otomasyonunda yeni bir sayfa açıyor.
NEDENSELLİK GRAFİKLERİNDE 20 KAT KÜÇÜLME
Projenin merkezinde, Fujitsu'nun yapay zeka platformu ‘Fujitsu Kozuchi’ üzerinde geliştirilen yeni bir ‘keşif zekası’ tekniği yer alıyor. Araştırmacılar, bir malzemedeki elektronların durumunu gözlemlemek için kullanılan ‘Açısal Çözünürlüklü Fotoemisyon Spektroskopisi’ (ARPES) verilerini bu yapay zeka modeline entegre etti.
Normal şartlarda ARPES verileri, çok sayıda düğümden oluşan devasa ve karmaşık ‘nedensellik grafikleri’ oluşturur, bu da faydalı bilgilerin analiz edilmesini zorlaştırır. Ancak geliştirilen yeni teknik, veri modellemesi ve gürültü azaltma yöntemleriyle bu grafiğin boyutunu geleneksel boyutun 20'de 1'ine kadar düşürdü. Bu sayede, devasa veri yığınları içindeki kritik bilgiler verimli bir şekilde ayrıştırılabildi.
KAGOME SÜPERİLETKENİNDE İLK UYGULAMA
Ekip, bu teknolojiyi ‘Kagome süperiletkeni’ olarak bilinen ve yüksek sıcaklık süperiletkeni olma potansiyeli taşıyan sezyum vanadyum antimonit (CsV3Sb5) malzemesi üzerinde test etti.
Yapılan analizler sonucunda, malzemenin süperiletkenlik mekanizmasının vanadyum, antimon ve sezyum elektronları arasındaki karmaşık etkileşimden kaynaklandığı tespit edildi. Bu bulgu, süperiletkenlik mekanizmasının tam olarak anlaşılması ve ticari uygulamalara dönüştürülmesi yolunda önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
NANOTERASU İLE MİKROSKOBİK ANALİZ
Nisan 2024'te faaliyete geçen ve nanometre düzeyinde yüksek çözünürlüklü ölçüm yapabilen ‘NanoTerasu Senkrotron Işık Kaynağı’ tesisi, projenin bir sonraki aşamasında kilit rol oynayacak. Fujitsu ve Tohoku Üniversitesi, bu tesisin sağladığı hassas verileri yapay zeka ile işleyerek mikroskobik düzeydeki olaylar arasındaki nedensel ilişkileri otomatik olarak ortaya çıkarmayı hedefliyor.
TİCARİ SÜRÜM 2026'DA GELİYOR
Fujitsu, bu keşif zekası teknolojisi için deneme ortamını Mart 2026'da endüstrinin kullanımına sunmaya başlayacak. Teknolojinin; çevre, enerji, ilaç keşfi ve yeni nesil düşük güç tüketimli elektronik cihazlar gibi alanlarda Ar-Ge süreçlerini hızlandırması ve maliyetleri düşürmesi bekleniyor.
