Bilim insanları, beyaz cüce bir yıldızda meydana gelen olağanüstü bir nova patlamasını tespit etti. Çin-Avrupa ortak projesi olan Einstein Sondası, bu olaydan gelen güçlü X-ışını parlamasını gözlemleyerek gökbilimcilerin dikkatini çekti.
Patlama, 27 Mayıs 2024'te, Samanyolu’nun komşu galaksilerinden biri olan Küçük Macellan Bulutu'ndaki (SMC) bir yıldız sisteminden geldi. Bilim insanları, bu sistemin, beklenenden farklı şekilde evrimleşmiş iki yıldızdan oluştuğunu belirledi.
EŞSİZ YILDIZ İKİLİSİ
Keşfedilen sistem, biri 12 Güneş kütlesine sahip büyük bir yıldız (Be yıldızı) ve diğeri yaklaşık 1,23 Güneş kütlesinde bir beyaz cüce olmak üzere iki gökcisminden oluşuyor. Yıldızların yaşam süreleri arasındaki büyük fark, bu sistemin nasıl oluştuğuna dair önemli soruları gündeme getirdi.
Normal şartlarda, Be yıldızı gibi büyük kütleli bir yıldız sadece 20 milyon yıl içinde süpernova olarak patlamalıydı. Ancak, sistemdeki beyaz cücenin varlığı, yıldız evrimi hakkında yeni ipuçları sundu. Bilim insanları, bu yıldızların birbirlerinden madde çalarak sıradışı bir dönüşüm geçirdiğini düşünüyor.
YILDIZLAR BİRBİRİNDEN BESLENİYOR
Araştırmalara göre, başlangıçta bu sistemde daha küçük kütleli bir yıldız ve yaklaşık 8 Güneş kütlesinde başka bir yıldız vardı. Daha büyük olan yıldız, evriminin ilerleyen safhalarında dış katmanlarını kaybetmeye başladı ve yoldaş yıldızı bu malzemeyi kendine çekerek büyüdü. Böylece, büyük yıldız giderek küçülerek bir beyaz cüceye dönüştü.
Ancak süreç burada sona ermedi. Yeni oluşan beyaz cüce, bu kez eski yoldaşından madde çalmaya başladı. Bu süreç devam ettikçe, beyaz cücenin yüzeyinde biriken malzeme yüksek sıcaklık ve basınca ulaştı ve sonunda güçlü bir termonükleer patlama gerçekleşti. Einstein Sondası’nın tespit ettiği X-ışını parlaması, bu olayın doğrudan kanıtı olarak değerlendirildi.
SÜPERNOVA PATLAMASI BEKLENİYOR
Yapılan analizlere göre, Be yıldızı zamanla o kadar fazla madde topladı ki, sonunda bir süpernova patlamasına yol açabilir. Normalde kırmızı dev evresine girip beyaz cüce olarak yaşamını tamamlayacak olan bu yıldız, şimdi bambaşka bir kaderle karşı karşıya.
Bilim insanları, bu tür etkileşimlerin nadiren gözlemlendiğini ve Einstein Sondası’nın sağladığı verilerin yıldız evrimi hakkında yeni bakış açıları sunduğunu belirtiyor. Büyük kütleli yıldız çiftlerinin nasıl evrimleştiğini anlamak için bu tür keşifler büyük önem taşıyor.
