Füzyon enerjisinde tarihi adım: Plazma kararlılığı sağlandı

İngiltere Atom Enerjisi Kurumu, füzyon reaktörlerinde yıllardır süregelen plazma kararsızlığı sorununu çözmeye yönelik dev bir adım attı. İlk kez, küresel bir tokamakta üç boyutlu manyetik alanla plazma stabil hale getirildi.

Giriş: 22.10.2025 - 16:08
Güncelleme: 22.10.2025 - 16:08
Füzyon enerjisinde tarihi adım: Plazma kararlılığı sağlandı

İngiltere’de bulunan İngiltere Atom Enerjisi Kurumu (UKAEA) araştırmacıları, füzyon enerjisi alanında çığır açacak bir başarıya imza attı. Araştırmacılar, Oxfordshire’daki MAST Upgrade tokamak reaktöründe, plazma stabilizasyonunu sağlamak için ilk kez üç boyutlu manyetik alan uyguladı. Bu yöntem, Rezonans Manyetik Pertürbasyon (RMP) bobinleri ile hayata geçirildi. Tokamak reaktörleri, Güneş’teki enerji üretim mekanizmasını taklit ederek sınırsız ve temiz enerji vaat eden füzyon reaksiyonlarını barındırıyor. Ancak bu süreçte, yüksek sıcaklıkta oluşan plazmanın kararsız hale gelmesi büyük bir engel teşkil ediyor.


ELM TEHLİKESİNE SON

Bu deneyde kontrol altına alınan ELM’ler (Kenar Yerelleştirilmiş Modlar), plazmanın dış kenarında meydana gelen ve reaktör bileşenlerine zarar verebilen ani enerji patlamalarıdır. UKAEA ekibi, RMP bobinleriyle plazmanın kenarına üç boyutlu bir manyetik alan uygulayarak bu kararsızlığı tamamen bastırmayı başardı. Bu gelişme, füzyon enerjisinin teknik olarak daha güvenli ve sürdürülebilir hale gelmesi açısından kritik öneme sahip.


KÜRESEL TOKAMAKTA İLK

UKAEA MAST Yükseltme Bilimi Başkanı James Harrison, küresel bir tokamakta ELM’lerin ilk kez bastırılmasının füzyon araştırmaları açısından tarihi bir eşik olduğunu vurguladı.

Araştırmacılar, geleneksel tokamaklarda kullanılan kontrol tekniklerinin kompakt ve yeni nesil tokamak modellerine uyarlanabileceğini gösterdiklerini belirtiyor. Bu, STEP (Spherical Tokamak for Energy Production) gibi geleceğin enerji santralleri için bilimsel bir temel oluşturuyor.


DÖRDÜNCÜ KAMPANYADAN SONUÇ

Yeni deney, MAST Upgrade tokamak reaktörünün dördüncü bilimsel kampanyası kapsamında yürütüldü. Bu kampanya, özellikle plazma egzozu ve plazmanın fiziksel özelliklerini daha iyi anlamayı amaçlıyor. Yüksek sıcaklıkta tutulan füzyon yakıtı, burada plazma haline geliyor ve kontrollü biçimde hapsediliyor. Ancak bu süreçteki dengesizlikler, sadece reaktör performansını düşürmekle kalmıyor, aynı zamanda milyonlarca dolarlık ekipman için tehdit oluşturabiliyor.


GELECEĞE IŞIK TUTUYOR

UKAEA, bu deneyin, İngiltere’nin füzyon enerjisi vizyonu olan STEP programına doğrudan katkı sağlayacağını belirtti. 2040 yılına kadar net elektrik üretmeyi hedefleyen bu program, 3,4 milyar dolarlık bir yatırım ile destekleniyor.


Yeni bulgular, füzyonun pratik, uygulanabilir bir enerji kaynağına dönüşmesini hızlandırabilir. Bilim insanları, bu tür gelişmeler sayesinde nükleer füzyonun bir gün mevcut fosil yakıtların yerini alabilecek en temiz enerji formu olabileceğine inanıyor.