Avrupa Uzay Ajansı (ESA), yeni Voyage 2050 görevini duyurarak Satürn’ün buzlu uydusu Enceladus’a göz diktiğini açıkladı. NASA’nın Cassini uzay aracı 2005–2015 arasında Enceladus’a bir dizi yakın geçiş gerçekleştirmiş, güney kutbundan püsküren su buzu bulutlarının çarpıcı görüntülerini yakalamıştı. Bu sütunlar, uydunun geniş bir yeraltı okyanusuna ev sahipliği yapabileceğini düşündürdüğü için uzun süredir bilim insanlarının gündeminde yer alıyor.
SÜTUNLAR ÖRNEKLENEREK ANALİZ
ESA, Ay’ı daha derinlemesine incelemek amacıyla bir uzay aracı göndermeyi hedeflediğini duyurdu. Görev, ajansın uzun vadeli bilim programı Voyage 2050’nin bir parçası olacak. Yetkililer, duyuruyu ay başında Helsinki’de düzenlenen Europlanet Bilim Kongresi (EPSC) ve Gezegen Bilimleri Bölümü (DPS) ortak toplantısında yaptı. Yeni mimari, Enceladus’u kapsamlı analiz etmek için bir yörünge aracı ve bir iniş aracı gerektirecek. Ancak yörünge aracı yalnızca yüzeyden veri beklemeyecek; uydunun su buzu sütunlarından aktif biçimde malzeme toplayıp örnekleyecek ve analiz edecek. Bu dumanların içindeki maddelerin, Ay yüzeyinden binlerce mil uzağa fırladığı biliniyor. Nitekim 2023’te James Webb Uzay Teleskobu, uzaya doğru 10.000 kilometreden fazla uzanan bir dumanı görüntülemişti.
FIRLATMA TAKVİMİ BELİRSİZ
ESA Avrupa Uzay Araştırma ve Teknoloji Merkezi’nden (ESTEC) Jörn Helbert, EPSC–DPS oturumunda yaptığı açıklamada, bir ESA çalışma ekibinin Mart ayından bu yana temel bilimsel ve teknolojik gereksinimleri belirlemek için çalıştığını aktardı. Görev 2040’lara kadar gerçekleşmeyecek olsa da, ilk taslak Avrupa’nın Ariane 6 roketinin en büyük versiyonunun iki kez fırlatılmasını öngörüyor. Değişikliklere açık olmakla birlikte, geçici plan 2042 fırlatma yönünde. Space.com’un haberine göre uzay aracı Enceladus’a on yıldan biraz fazla sürede ulaşacak ve 2053’te varacak. İniş aracı, birkaç yakın geçişin ardından 2058 civarında yüzeye inmeyi hedefliyor.
YAŞAM İÇİN KRİTERLER
ESA’nın Enceladus’a odaklanmasının temel nedenlerinden biri, Güneş Sistemi’nde dünya dışı yaşam bulma olasılığı. Helbert’e göre Enceladus, yaşamı desteklemek için üç temel kriteri karşılıyor: sıvı su, gerekli kimyasal elementler ve Güneş’ten gelen enerji. 2021’de yayımlanan bir çalışma, uydunun püskürmelerinden yayılan metan miktarının, yeraltı okyanusunda yaşam olasılığını artırdığını öne sürmüştü. Nature Astronomy’de yer alan bulgular, güneydeki buz çatlaklarından (“kaplan çizgileri”) fışkıran metan miktarının bilinen cansız süreçlerle açıklanamayabileceğini iddia ediyor.
KAPSAMLI İNCELEMENİN ZORLUĞU
Buzlu uydulardaki yeraltı okyanuslarını analiz etmenin doğası gereği karmaşık olması, Güneş Sistemi’nde yaşamın varlığını kanıtlamanın onlarca yıl alabileceğini gösteriyor. Yine de Enceladus ve Jüpiter’in Europa’sı gibi diğer adaylara yapılacak görevler, evren anlayışımızı kökten değiştirme potansiyeli taşıyor. Kozmik çevremizde mikrobiyal yaşamın doğrulanması, Güneş Sistemi’nin ötesinde akıllı yaşam olasılığını da anlamlı biçimde güçlendirecek.
