Avrupa Birliği Komisyonu verilerine göre kültür ve yaratıcı endüstriler ekosistemi, AB katma değerinin yaklaşık yüzde 4’ünü oluşturuyor ve 8 milyon kişiyi istihdam ediyor. Aynı verilere göre kültür endüstrisinde faaliyet gösteren firmaların yüzde 99’unu da KOBİ’ler oluşturuyor. Şimdiye kadar yalnızca gıda ve tarım ürünleri alanında coğrafi tescil vererek pazarda katma değeri artıran AB Komisyonu, şimdi de el sanatları ve coğrafi ürünlere de coğrafi işaret tescili vereceğini duyurdu. Türkiye’de coğrafi işaret tescili alan 200’ü aşkın kültürel ürün mevcut. Yeni düzenlemeyle birlikte her bir ürün için dernekleşme veya kooperatifleşme şartını yerine getirmek kaydıyla coğrafi işaret alınabilecek.
ENDÜSTRİYEL ZANAAT ÜRÜNLERİ
Türk Patent ve Marka Kurumu verilerine göre tescilli kültürel ürün sayısı 235’e ulaştı. 81 kültürel ürün de tescil almak için sırada bekliyor. Türkiye’nin kuvvetli kültürel ürünler potansiyelini AB’ye yansıtması için aynı ürünleri üreten girişimcileri bir araya getirmesi gerekiyor. AB mevzuatına göre her bir ürün için dernekleşme veya kooperatifleşme gerekirken, endüstriyel zanaat ürünleri de AB’de coğrafi tescil alabilecek. Tamamen elle üretilen ürünlerin yanı sıra seri üretimi yapılan doğal taş, ahşap, mücevher, tekstil, dantel, çatal bıçak, cam, porselen ve deri ürünleri de kapsam dahilinde değerlendirilebilecek.
AB PAZARINA ERİŞİM İMKANI
Yeni mevzuatla birlikte kültürel endüstri ürünleri de Avrupa Birliği pazarına ulaşma imkanına kavuşmuş olacak. AB’de coğrafi işaret alan kültürel ürünlerin orijinalliği de kurum tarafından kontrol edileceği için ülkelerin yerel kültürlerinin korunmasında önemli bir dinamik yakalanmış olacak. Kültürel ürünlerin coğrafi işaret korumasından yararlanabilmesi için ürünün coğrafi kökenleriyle güçlü bir bağa sahip olması şartı aranıyor. Başvurularda toplu üretim şartının aranması ülkelerdeki üreticileri güç birliğinde bir araya getirmesi avantajını da sunacak.
TÜM AŞAMALAR KONTROLDE
Üreticilerin başvuru yapmadan önce ürün özelliklerinde anlaşmaya varması gerekiyor. AB üyesi olmayan üretici ülkeler doğrudan Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi’ne başvuruyor. Kültürel ürünler için yapılan başvuru ilk incelemeden geçerse ulusal düzeyde yayınlanıyor. İtiraz prosedürünün de tamamlanmasının ardından ürün coğrafi işaret alarak tescillenebilecek. Ürün tescil edildikten sonra 3 yılda bir işaretin güncelliğinin korunması için kontrolleri yapılacak.
ORTAK BAŞVURU
Avrupa Birliği Komisyonu El Sanatları ve Endüstriyel Ürünler İçin Coğrafi İşaret Korumasına İlişkin Tebliğ’e göre ülkeler bir kültürel ürün için ortak başvuruda da bulunabilecek. Ayrıca aynı yönetmeliğe göre Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi, yetkili makamların, ürün belgelendirme kuruluşlarının ve denetim görevleri için görevlendirilen gerçek kişilerin adları ve iletişim bilgilerini içeren bir dijital portal kurarak süreci yönetecek.
DÜNYA İKİNCİSİ
Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) verilerine göre Türkiye coğrafi işaret tescilinde dünyada ikinci sırada yer alıyor. Türkiye yerel ürünlerinin dünyada tanınması için çalışmalarını sürdürüyor. Bu kapsamda Türk ürünlerinin AB’de tescil süreçleri son dönemde hızlandı. Türkiye, son yıllarda AB’de tescilli ürün sayısı hızla artan ülkeler arasında yer alırken AB’den coğrafi işaret tescili alan 42 ürünü bulunuyor.
2025 TESCİLDE ZİRVE YILI OLDU
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı duyurusuna göre, 2025’te 13 yeni ürün AB’de coğrafi işaret aldı. Bakanlığın duyurusuna göre bu yıl coğrafi işaret konusunda en çok başvuru yapılan yıl oldu. Türkiye’nin 81 ürünü ise AB coğrafi işaret belgesi almak için sırada bekliyor.
