Küresel teknoloji ve savunma sanayisi için hayati önemde olan nadir toprak elementlerinde (NTE) Çin’in hakimiyetine karşı alınan önlemler hız kazanırken, Avrupa Birliği’nin bu konudaki stratejik refleksleri yakından takip ediliyor.
TEDARİK ZİNCİRİNDE AKSAMALAR VAR
Pekin yönetiminin, nisan ayında bazı nadir toprak elementleri ve ilgili mıknatısların ihracatını askıya alması, özellikle Avrupa otomotiv sektöründe tedarik krizini tetikledi. BMW ve Mercedes-Benz gibi dev üreticiler, bu kısıtlamalar nedeniyle tedarik zincirlerinde ciddi aksamalar yaşadı.
ÇİN ASLINDA ABD'YE BİR HAMLE YAPTI
Çin’in bu adımı, ABD Başkanı Donald Trump’ın 2 Nisan’da açıkladığı Çin’e yönelik yeni gümrük vergilerine karşı bir yanıt olarak yorumlanırken, kararın ardından otomotivden havacılığa, yarı iletkenden savunma sanayisine kadar birçok alanda küresel üretim tehdit altına girdi.
ABD ile Çin arasında 11 Haziran’da sağlanan geçici uzlaşı piyasalarda kısa süreli bir rahatlama yaratsa da uzmanlar, Çin’in bu alandaki baskın pozisyonunun Batılı ülkeler açısından uzun vadeli stratejik riskler oluşturduğuna dikkat çekiyor.
“AB BU YARIŞTA GERİDE KALABİLİR”
Türkiye Kritik Mineral İnisiyatifi Kurucusu Sait Uysal, küresel NTE pazarının yaklaşık yüzde 90’ını kontrol eden Çin’in, bu gücünü jeopolitik avantaj haline getirdiğini belirterek, “Bu yeni dönemin en büyük kaybedeni AB olacak” dedi.
Uysal, Avrupa’nın alternatif kaynaklara kısa sürede ulaşmasının zor olduğunu vurgulayarak, “AB karar alma süreçlerinde yavaş hareket ediyor. Bürokratik engeller, uzun prosedürler ve işbirliği odaklı yapısı, Çin’in agresif ticaret stratejileri karşısında yetersiz kalabilir. Bu da büyük Avrupa firmalarının zamanla Çin’e bağımlı hale gelmesi riskini artırıyor” ifadelerini kullandı.
Uysal ayrıca, Çin’in bu ihracat kısıtlamalarının sadece ekonomik değil, jeopolitik etkiler de yaratacağını söyleyerek, “Yeni sanayi devriminde güç dengeleri değişiyor. Doğu yükseliyor ve dünya ekonomisi büyük bir dönüşümün eşiğinde. Türkiye de bu süreçte yeterince hazırlıklı değilse benzer risklerle karşılaşabilir” değerlendirmesinde bulundu.
“ÇİN GERİ ADIM ATMAYACAK”
Türkiye Madenciler Derneği (TMD) Çevre Koordinatörü Caner Zanbak ise Çin’in kaynak üstünlüğüne dikkat çekerek, Pekin’in NTE ihracatından geri adım atmasının beklenmediğini ifade etti.
Zanbak, “Çin, bu maddeleri içeren yüksek teknolojili ürünleri küresel pazara kendi belirlediği fiyatlarla sunarak avantaj sağlamaya çalışacaktır. Bu durum, NTE’ye bağımlı gelişmiş ülkeleri büyük bir rekabet baskısıyla karşı karşıya bırakacak” dedi.
AB’nin bu süreçte kaynak çeşitliliği için diplomatik ilişkilerini güçlendirmesi ve stratejik üretim tesisleri kurması gerektiğini belirten Zanbak, “Avrupa, bu alanda ABD, Japonya ve Güney Kore gibi ülkelerin rekabetini de göz ardı etmemeli. Aksi halde pazar payını ve teknolojik üstünlüğünü kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilir” uyarısında bulundu.
