Küresel emtia piyasalarında kartlar yeniden dağıtılıyor. Dünyanın en büyük platin ve paladyum tüketicisi konumunda olan, ancak fiyatlama mekanizmasında bugüne kadar ‘izleyici’ koltuğunda oturan Çin, oyunun kurallarını değiştirecek bir adım attı.
Çin Menkul Kıymetler Düzenleme Komisyonu (CSRC), Guangzhou Vadeli İşlemler Borsası'nda (GFEX) platin ve paladyum vadeli işlemleri ile opsiyon sözleşmelerinin listelenmesini resmen onayladı. Vadeli işlem sözleşmeleri 27 Kasım 2025'te, opsiyonlar ise 28 Kasım'da işleme açılacak. Kararın küresel fiyat dinamiklerini dönüştürmesi bekleniyor.
DENGELER ASYA'DAN YANA
Fiyatlarda kısa vadeli yükseliş beklenirken, Çin'in hakimiyeti global dengeleri Asya'ya kaydırabilir. Analistler, 2026'da platin açığının derinleşmesiyle fiyat rallisi öngörüyor, ancak paladyumda elektrikli otomobil piyasasının etkisiyle baskı sürecek. Genel olarak, Çin'in hamlesi emtia piyasalarında yeni bir dönemi başlatıyor.
Bu karar, sadece bir borsa enstrümanı çeşitlendirmesi değil, aynı zamanda Çin'in yeşil enerji dönüşümü ve otomotiv endüstrisi için hayati önem taşıyan Platin Grubu Metaller üzerindeki stratejik kontrol arayışının bir parçası olarak görüldü.
LONDRA VE NEW YORK’A RAKİP
Bugüne kadar platin ve paladyum fiyatları ağırlıklı olarak New York Ticaret Borsası (NYMEX) ve Londra Platin ve Paladyum Piyasası (LPPM) üzerinden belirleniyordu. Yerel vadeli işlemlerin başlaması, Çinli endüstriyel alıcıların kur riski taşımadan kendi para birimleri (Renminbi) üzerinden riskten korunma (hedging) işlemleri yapabilmesine olanak tanıyacak. Bu durum, küresel likiditenin bir kısmının Asya'ya kaymasına ve Çin'in ‘fiyat alan’ konumdan ‘fiyat belirleyen’ konuma geçiş sürecini hızlandırmasına neden olabilir.
SANAYİNİN DE VAZGEÇİLMEZLERİ
Platin ve paladyum, sadece birer yatırım aracı değil, sanayinin de oldukça ihtiyaç duyduğu bir emtia. Hidrojen ekonomisinin anahtarı platin genellikle mücevherat ile özdeşleştirilse de sanayi için vazgeçilmez bir metal. Dizel araçların katalitik konvertörlerinde egzoz emisyonlarını temizlemek için kullanılır. Ancak asıl hikaye ‘gelecekte’ yatıyor. Platin, hidrojen yakıt hücreli araçların ve yeşil hidrojen üretiminde kullanılan elektrolizörlerin temel bileşeni. Guangzhou Borsası'nın özellikle ‘yeşil ve yenilenebilir enerji’ emtiaya odaklanması (daha önce lityum ve silikonu listelemişti), platinin neden seçildiğini net bir şekilde de ortaya koyuyor. Çin, hidrojen ekonomisinde liderliği hedeflerken, bu metalin fiyat kontrolünü de elinde tutmak istiyor.
GÜVENLİK KALKANI
Paladyum ise ağırlıklı olarak benzinli araçların emisyon kontrol sistemlerinde kullanılıyor. Son yıllarda dizelden benzine ve hibrite geçiş trendi, paladyuma olan talebi canlı tuttu. Ancak arz tarafı oldukça sıkıntılı. Dünya paladyum üretiminin büyük bir kısmı Rusya ve Güney Afrika tarafından karşılanıyor. Jeopolitik gerilimlerin tedarik zincirini tehdit ettiği bir ortamda, Çin'in kendi borsasında bu metali işleme açması, yerel sanayicisi için bir ‘güvenlik kalkanı’ oluşturma amacı olarak görülüyor.
Uzmanlar, özellikle Çin'deki yerel spekülatif talebin fiyatlarda volatilite yaratabileceği konusunda uyarıyor. Ancak uzun vadede, dünyanın en büyük fiziksel alıcısının kendi borsasına sahip olmasının, piyasayı derinleştirmesi ve fiyatların reel arz-talep dengesini daha sağlıklı yansıtması bekleniyor.
