Çin, süperiletken kuantum bilgisayarını ticari olarak faaliyete geçirdi. Hamle, laboratuvar ölçekli gelişmelerin kullanılabilir kuantum hizmetlerine dönüştürülmesinde ivmenin arttığını gösterdi. Sistem, Çin Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (USTC) araştırmacıları tarafından geliştirilen ‘Zuchongzhi 3.0’ tasarımına dayanıyor. Dağıtımı ise China Telecom Quantum Group (CTQG) ve QuantumCTek Co. Ltd. üstlendi. Hefei’de kurulan altyapı, şirketler, araştırmacılar ve geliştiriciler için bulut platformu üzerinden uzaktan erişim sağlıyor. Hesaplama süresi kadar ödeme, algoritma testi ve uygulama geliştirme senaryoları destekleniyor.
ZUCHONGZHI 3.0 DETAYLARI
Zuchongzhi 3.0 tabanlı bilgisayar, 105 okunabilir kübit ve 182 kuplör içeren bir çip kullanıyor; bu düzen, kübitler arasında etkileşim kurarak karmaşık hesaplamaları mümkün kılıyor. Resmî açıklamalara göre sistem, kuantum rastgele devre örnekleme (random circuit sampling) görevlerinde, dünyanın en güçlü klasik süper bilgisayarından bir katrilyon kat daha hızlı sonuç veriyor. Rastgele devre örnekleme, pratik uygulamadan ziyade kıyaslama niteliğinde olsa da, kuantum avantajı eşiğinin aşıldığını göstermek açısından kritik bir ölçüt kabul ediliyor ve malzeme modelleme, şifreleme, yapay zekâ gibi alanlara ölçeklenme yolunda önemli bir eşik sayılıyor.
HEFEI’DE EKOSİSTEM
USTC fizikçileri Pan Jianwei, Zhu Xiaobo ve Peng Chengzhi liderliğindeki ekip, yılın başlarında tanıtılan Zuchongzhi 3.0 ile Çin’in süperiletken kuantum hesaplama alanındaki önceki rekorunu ileri taşımış; 105 kübitin güvenilir işlenmesi gösterilmişti. Aynı çip ailesinden inşa edilen yeni ticarî dağıtım, bu laboratuvar başarısını hizmet katmanına taşıyor. Makine, CTQG tarafından işletilen “Tianyan” kuantum bulutuna bağlanacak; böylece dünya çapında kurumlar ve araştırmacılar uzaktan erişebilecek. Temmuz 2025 itibarıyla Tianyan’ın, 24 kübitlik bir bilgisayar, iki adet 176 kübitlik makine ve Tianyan-504 ile birlikte 880 kübitlik bir süperiletken küme barındırdığı bildirildi. Platform, Kasım 2023 lansmanından bu yana 60 ülkeden 37+ milyon ziyaret ve 2+ milyon deney rakamına ulaştı.
KUANTUM BULUT TRENDİ
Bulut tabanlı kuantum hizmetleri, kullanıcıların özel donanım gerektirmeden algoritmalarla deneme yapmasına imkân tanıyor. Süperiletken mimaride, neredeyse mutlak sıfıra soğutulan devrelerde kuantum tutarlılığı korunarak kübitler aynı anda birden çok değeri temsil edebiliyor. Tutarlılığı ölçekte sürdürmek, alanın en büyük mühendislik sınavları arasında. Çin’in ticarileştirme adımı, kuantum bilgi bilimine yönelik sürekli devlet yatırımını ve akademi–sanayi bütünleşmesini yansıtıyor; Hefei, USTC kökleriyle ulusal laboratuvarlar ve girişimler için merkez işlevi görüyor.
DOĞRULAMA VE KIYASLAMALAR
'Kuantum avantajı' ve özellikle ticarî avantaj iddialarının bağımsız doğrulaması güç ve genellikle belirli test koşullarına bağlı. Yine de CTQG–QuantumCTek adımı, Çin’in araştırmalarını IBM, Google, Rigetti gibi ABD ve Avrupa aktörlerinin hızına yaklaştırma niyetini ortaya koyuyor. Yeni sistemin kuantum algoritmaları, ağ tabanlı bilgi işlem ve şifreleme teknolojileri üzerine daha fazla araştırmayı beslemesi bekleniyor. Projede yer alan ekipler, bu dağıtımın laboratuvar gösterilerinden gerçek dünya entegrasyonuna geçişte ‘kritik bir adım’ olduğu değerlendirmesini paylaşıyor.
