Bilim insanları, şimdiye kadar tespit edilen en yüksek enerjili ‘hayalet parçacığı’ olarak bilinen bir nötrinoyu başarıyla gözlemledi. Dünya’ya neredeyse ışık hızında ulaşan bu parçacık, daha önce gözlemlenen en yüksek enerjili nötrinodan tam 30 kat daha fazla enerji taşıyor. Bu çarpıcı keşif, evrende bu denli yüksek enerjili nötrinoların üretilebileceğine dair ilk somut kanıt olarak değerlendiriliyor.
KAYNAĞI BELİRSİZ
Uzmanlar, bu hayalet parçacığın Samanyolu'nun çok ötesinden geldiğini ve olağanüstü enerjik doğasının bunun bir kanıtı olduğunu belirtiyor. Ancak, bu nötrinonun kaynağı hala kesin olarak tespit edilebilmiş değil. Bilim adamları, bu nötrinonun büyük olasılıkla kozmik kökenli ve tamamen keşfedilmemiş bir enerji bölgesinde yer aldığını düşünüyor. Araştırma ekibi, hayalet parçacığın olası kaynakları arasında, süper kütleli kara deliklerin enerjik çekirdekleri olan ‘Aktif Galaktik Çekirdekler’ (AGN) ya da daha özel bir tür olan blazarları gösteriyor. Blazarlar, yüksek enerjili parçacık ve ışık demetlerini doğrudan Dünya’ya yönelten çok güçlü kozmik yapılar olarak biliniyor. Bir diğer olasılık ise bu nötrinonun, Büyük Patlama'dan kalma kozmik mikrodalga arka planındaki (CMB) bir fotona çarpan ultra yüksek enerjili bir kozmik ışından oluşmuş olabileceği yönünde. Bu ikinci olasılık gerçekleşmişse, bu “kozmojenik nötrino” olarak adlandırılan bir parçacığın ilk tespiti anlamına geliyor.
30 BİN KAT DAHA GÜÇLÜ ENERJİ
İtalya’daki KM3NeT nötrino dedektörü, nötrinonun enerjisini yaklaşık 220 milyon milyar elektron volt olarak ölçtü. Bu, Dünya'nın en güçlü parçacık hızlandırıcısı olan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nın (LHC) üretebildiği enerjinin 30.000 katına denk geliyor. Araştırmacılar, bu parçacığın, 140 kilometre kaya ve su gibi devasa miktarda malzemeyi geçebilen nadir bir nötrinodan kaynaklandığını belirtiyor. Araştırmacılar, bu enerji seviyesine ulaşmanın, Dünya’nın çevresini kapsayacak büyüklükte bir parçacık hızlandırıcı inşa etmeyi gerektireceğini belirtiyor.
KOZMİK HAYALETLERİN İZİNDE
Nötrinoların gizemli doğası, tespitlerini son derece zorlaştırıyor. Elektrik yükü olmayan ve neredeyse kütlesiz bu parçacıklar, maddeyle zayıf bir şekilde etkileşime giriyor. Her saniye insan vücudundan yaklaşık 100 trilyon nötrino geçmesine rağmen, bu parçacıkları yakalamak için dedektörlerin denizin ya da yeraltının derinliklerine yerleştirilmesi gerekiyor. KM3NeT, bu parçacığın ışık parlamasını tespit ederek alışılmadık derecede yüksek enerjili bir nötrinonun başka bir parçacığa çarptığını ortaya koydu. Bu tespit, evrenin en uzak noktalarını anlamaya yönelik yeni bir perspektif verebilir.
YENİ BİR ASTRONOMİ ÇAĞI
Ekip, tek bir tespitle nötrinonun kaynağını kesin olarak belirleyemese de, gelecekteki gözlemlerin bu gizemi çözebileceğine inanıyor. KM3NeT ekibi, bu tür nötrinoların, en enerjik olayların arkasındaki mekanizmalar hakkında eşsiz bilgiler sağladığını ve evrenin en uzak köşelerinin keşfedilmesine olanak tanıyor. Ekip, yakın dönemde KM3NeT'nin gelişmiş açısal çözünürlüğü sayesinde bu nötrinonun kaynağı hakkında daha kesin sonuçlara ulaşmayı bekliyor.
