Nezahat Küçük ve Zeynep Şerife Arıduru, küçük atölyelerinde önce atık kağıtları suda bekletiyor. Suda yumuşayan kağıtları sanayi tipi çekme makinasıyla öğütüyor, sonra teknede temiz suya dökülen kağıtların nitelikli geri dönüşüm yolculuğu başlıyor. Atölyede iki yıldır kağıt üreten Arıduru, “Kağıt teknesinin başına geçtiğiniz anda başka bir yolculuğa çıkıyorsunuz ve tekneyle bir kere temas ettiğinizde ayrılamıyorsunuz” diyor. Atık kağıtlardan tamamı el yapımı organik kağıtların üretildiği atölyede kağıtlar; masa takvimi, defter, davetiye gibi ürünlere dönüştürülüyor.
ÇIRAK BULUNMUYOR
Organik kağıt üretiminin bir ileri dönüşüm olduğunu ifade eden Zeynep Şerife Arıduru, bu mesleğin aynı zamanda kaybolmaya yüz tutan bir meslek olduğunu ve çırak bulmakta zorlandıklarını belirtiyor. Atölyede yalnızca nitelikli atık kağıtlardan üretim yapılıyor. Ancak her türlü kağıdı kullanım niteliğine bağlı olarak dönüştürmek mümkün. Nitelikli kağıtlardan dönüştürülerek yapılan kağıtlar daha pürüzsüz ve dayanıklı olurken, niteliksiz kağıtlardan yeniden oluşturulan kağıtlar, yumurta kartonu gibi ürünlere dönüşebiliyor.
TEKNE HAKKI HAMUR
Atölyede çuvallar dolusu dönüşmeyi bekleyen atık kağıt bulunuyor. Kağıtların her biri tek tek ayıklanarak suda bir gece bekletiliyor. Bu şekilde yumuşaması sağlanan kağıtlar ikinci demlenme için yeniden süzülüyor. Son aşamadan sonra hamur haline gelen atık kağıtlar, yeni bir yolculuğa çıkmak için hazır hale geliyor. Temiz bir teknenin içindeki suya dökülen hamur için Arıduru, “Bu aşamada tekne hakkı dediğimiz bir hak vardır. Ona bir iki ölçü hakkı vermezseniz kağıdınızın niteliği istediğiniz gibi olmaz” diyor.
DÖNÜŞÜMÜN RENKLERİ
Organik kağıt yapım atölyesinde renkler de tamamen dönüşüm ürünlerinden elde ediliyor. Renklendirici kullanılmıyor. Bazen renk vermesi için kot bir kumaş kullanılırken, bazen de renkli atık bir kağıt renk verici olarak hamura dönüştürülüyor. Ana renklerin haricindeki renkler de yine çeşitli renklerin birleşiminden oluşturuluyor. Zeynep Şerife Arıduru, “El yapımı kağıtta hiçbir zaman tam olarak istediğiniz renkleri yakalayamazsınız. Renkleri de bir başka atıktan ürettiğiniz için onun ne kadar renk vereceği, sonra elde edilen hamurdan oluşacak renk, tam bir sürprizdir” diyor.
ÇİÇEK AÇAN KAĞITLAR
Atölyede dönüşen kağıtlar çok değişik amaçlarla kullanılıyor. Kimi zaman bir masa takvimi, kimi zaman bir davetiye ya da kimi zaman bir sosyal sorumluluk projesine dönüşen kağıtların içine hamur aşamasında tohum da eklenebiliyor. Arıduru, “Kağıtlar zaten doğada çözünmeye müsait olduğu için yapım aşamasında kağıdın içine eklediğimiz tohumlar bir atık kağıdın yeni bir hayata dönüşümünün de hikayesi oluyor aslında” diyor. Tohumlu kağıtlar bir gece suda bekletildikten sonra toprağa ekilebiliyor.
KESME MAKİNASI YOK
Organik kağıt yapımında kağıtlar kullanılacağı boyutlarda özel olarak üretiliyor. Bunun için çeşitli ölçülerde kalıplar kullanılıyor. Arıduru, kesme makinasının dahi kağıdın doğal kimyasını bozacağına inandıklarını ifade ediyor. Kağıt yapım aşamasında temizliğin çok önemli olduğunu söyleyen Arıduru, “Teknenizi hiç bekletmeden temizlemek zorundasınız” diyor. Ayrıca kağıdın soğuk havaları da sevdiğini belirten sanatçı, “Soğuk havalarda kağıt daha güzel tutar. Yazın ise güneşte kurutması kolay olur. Kağıdı kalıptan pamuklu kağıda aktardığınızda ani hareketlerden çekinmelisiniz. Zira kağıt, her hareketi hafızaya alır” diye anlatıyor mesleğinin püf noktalarını.
Denemeye açık
Atölyede yalnızca geri dönüşüm kağıttan üretim yapılsa da her türlü üretim mümkün. “Dut ağacından dut kağıdı yapabiliyoruz. Ya da keten, bambu gibi liflerden isteğe göre kağıt üretebiliyoruz” diyen Zeynep Şerife Arıduru, kimi kağıtlara yapım aşamasında kuru çiçek ekleyerek daha keyifli hale getirdiklerini de söylüyor. Arıduru, “Kağıt üretimi denemeye çok açık bir alan. Hamur esnasında esans ekleyerek biraz koku veren kağıtlar ya da farklı hammaddelerden kağıtlar üretmek mümkün” diyor.
