HABER: OSMAN KUVVET
ASELSAN Araştırma Merkezi’nde, kimyasal ve biyolojik tehditlerin tespitine yönelik araştırmalar sonucu elde edilen bilgi birikimiyle, Covid-19 tespitinde kullanacak şekilde bir cihaz geliştirme çalışması başlatıldı. Antikor tabanlı dijital tespite dayanan sistem, mercekler kullanılarak optik yöntemle tespit yapıyor. Hastalardan alınan örnekler tek kullanımlık kasetler üzerinde inkübe (kuluçkalama) ediliyor. Hastadan alınan örneğin yer aldığı kartuş, yapay zeka yazılımıyla analiz ediliyor ve sonuç raporlanıyor. Virüs tanı sistemi, yapısı bozulmamış virüsün, kartuş içinde bulunan ve anahtar-kilit uyumuyla çalışan antikorlar tarafından tutularak optik temelli olarak tespit edilmesini sağlıyor.
PATENT BAŞVURUSU
ASELSAN, sistemin kritik görülen bileşenleri için patent başvuruları yaptı. Bu sistemle Covid-19, influenza gibi üst solunum yolu enfeksiyonu semptomlarını gösteren virüslerin tek kaset üzerinde aynı anda tespit edilmesi amaçlanıyor. Sistem testleri sırasında antijenler, inaktif ve aktif virüslerle çalışmalar yapıldı ve başarılı sonuçlar alındı.
HEDEF YÜZDE 99
Virüs tanı sistemi için yüzde 99 test doğruluk oranına ulaşılması amaçlanıyor. Sistem, hastane testleri için etik kurul onay aşamasında bulunuyor. Hasta örnekleriyle çalışmalar ise yakında başlayacak. Tanı kitinde öncelikli olarak Türkiye’nin ihtiyaçlarını karşılaması, ardından ihracat hedefleniyor.
ASELSAN Araştırma Merkezi Müdürlüğü Biyosavunma Araştırma Programları Biriminden Lider Mühendisi Didem Lale Özkan, virüs tanı sistemi konusunda yürüttükleri çalışmalar ve gelinen aşamaya ilişkin bilgi verdi.
NÜKLEER TECRÜBE
Özkan, salgın döneminin, sağlık alanında da yerli ve milli çözümlere ihtiyaç olduğunu ve hızlı çözümler üretilmesi gerektiğini ortaya koyduğunu söyledi. Özkan, kimyasal, biyolojik, radyolojik, nükleer (KBRN) tehditlerin tespitine yönelik bilgi birikimleriyle virüs tanı sistemine odaklandıklarına işaret ederek, “Kendi mühendislerimizin çalışmalarıyla yerli ve milli bir sistem geliştirdik. Mikroelektronik optik tabanlı bu sistemle Covid-19 virüsünü tespit ediyoruz” dedi.
DEMİRBAŞ OLACAK
Yeditepe Üniversitesi ve TÜBİTAK Biyogüvenlik Seviye 3 (BSL3) Laboratuvarı’nda onaylı testlerin tamamlandığını anlatan Özkan, şöyle devam etti: “YÖK KBRN ekibi içinde yer alıyoruz. Üniversitelerimizle de bu anlamda temas halindeyiz. Cihazımız çok yakında hastanelerde yerini alacak şekilde çalışmalarımıza devam ediyoruz. Cihazımız optik tabanlı, dünyada ilk defa bu alanda ürünleştirilmiş bir sistem. Bu sistemle çoklu tanı yapabiliyoruz. Birden fazla hastalığı aldığımız sürüntü örneğiyle tek seferde tespit etme imkanımız var.
‘In vitro’ bir sistem. Cihazımızdaki tek kullanımlık kasetleri değiştirerek sınırsız sayıda hastalığın tespiti için uygulama yapma imkanı tasarlayabiliriz. Sadece SARS Cov2 özelinde değil, sürekliliği olan, hastanelerde demirbaşa dönüşebilecek cihaz geliştirdik.”
Özkan, hastane klinik testlerinin tamamlanmasının ardından cihazın üretim sürecine başlanacağını ve hastanelerde yerini alacağını kaydetti.
2 SAATTE ANALİZE HAZIR
Hastadan alınan örneklerin yaklaşık 2 saatte analize hazır hale geldiğini ve bu süreyi kısaltmak için çalışmalarını sürdürdüklerini ifade eden Özkan, analiz sonucunun ise dakikalar içinde alınabildiğini dile getirdi. Özkan, geliştirilen cihazın ana ünitesinin değiştirilmeyeceğini aktardı.
TEK ÖRNEKLE ÇOKLU TESPİT
Didem Lale Özkan, seri üretim hazırlıkları hakkında da şu bilgiyi verdi: “Etik kurul onay işlemleri devam eden prototip sistemimiz, sonraki adım olarak Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nda (TİTCK) onaya arz edilecek. Hastane klinik testleri önümüzdeki aylarda tamamlandıktan sonra seri üretim safhasına geçilecek.”
