Washington’da fonlama tasarısının süresinde geçmemesi, NASA dahil federal kurumların günlük operasyonlarını keskin biçimde azaltmasına yol açtı. Ajansın iş gücünün küçük bir bölümü, astronotların güvenliği, kritik sistemler ve yönetimin öncelikleri kapsamında durdurulamayacak görevlere atanarak görevde kaldı. Çoğu bilim programı ve halka açık etkinlikler, Kongre yeni fonu onaylayana kadar beklemeye alındı.
ARTEMİS PROGRAM MUAF
NASA’nın 29 Eylül tarihli güncel kapanış planı, ücretsiz izinlerin kapsamını ve istisnaları ayrıntılandırıyor. Toplam 18.218 personelden 15.094’ü izne çıkarılırken, 3.100’den biraz fazlası “istisnai” personel olarak görevde kaldı. Geçen yılki süreklilik planına kıyasla ücretsiz izne ayrılan sayının daha düşük olması, Artemis için muafiyetin “can ve mal güvenliği”nin ötesinde programın tamamını kapsayacak şekilde genişletilmesini yansıtıyor. Bu çerçeve, Apollo’dan sonra ilk kez dört kişilik mürettebatı Ay çevresine gönderecek Artemis 2’nin hazırlıklarını korumayı hedefliyor; misyon en erken 5 Şubat 2026’dan önce planlanmıyor ve Artemis 3 için kritik bir eşik oluşturuyor.
BAŞKANLIK ÖNCELİK KRİTERİ
Yeni kılavuz, devreden (geçen yıldan kalan) fonların kullanımını ‘başkanlık öncelikleriyle’ sınırlayan bir ifadeyi de içeriyor. Uzay politikası uzmanları, kullanılan dilin alışılmadık olduğuna ve kapanma sürecinde Beyaz Saray girişimlerine öncelik tanınabileceğine işaret ediyor. Bu yaklaşım, devreden fonların bazı sınırlı faaliyetleri finanse etmeye devam etmesine olanak verirken, tercih edilen görevlerin fonlarla işlevsel olarak birleştirilebileceği yorumunu gündeme taşıyor.
KRİTİK GÖREV SÜRER
Kapanmanın ilk yarım gününde, tesislerin güvenliği ve ‘düzenli kapanış’ adımları sınırlı bir kadroyla tamamlanıyor. Kesintiye uğratılması kritik görülen görevler ise devam ettiriliyor: Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) personel bulunduruluyor; uçuş kontrolörleri ve mühendisler astronot güvenliği ve sistem sürekliliği için 7/24 görev yapıyor. Kamu güvenliği açısından elzem Dünya gözlem ve hava durumu uyduları da çalışmayı sürdürüyor; hava olayları, doğal afetler ve uzay enkazına ilişkin veriler erişilebilir kalıyor.
BİLİM VE KAMU ASKI
NASA’nın bilim hibeleri, teknoloji geliştirme dahil geniş araştırma portföyünün büyük kısmı geçici olarak askıya alındı; çok sayıda projede ilerleme donduruldu. Ziyaretçi merkezleri, NASA TV ve sosyal medya gibi kamu katılım kanalları da durdurularak kurumun halkla iletişimi kısıtlandı. Yükleniciler için tablo karmaşık: Çalışmaları önceden finanse edilen az sayıdaki yüklenici geçici olarak sürdürebilse de, NASA denetimi olmadan programlar aksayabiliyor. Ücretsiz izindeki federal personelin gönüllü dahil herhangi bir NASA işi yapması yasal olarak yasak. Federal yasa, memurların geriye dönük maaşlarını alacağını güvence altına alırken, ödeme zamanlaması kapanmanın süresine ve Kongre’nin hızına bağlı.
AY YARIŞINDA GERİLİM
ABD’nin Ay’a dönüş planları, Çin’in benzer çabalarıyla siyasal rekabet altında ilerliyor. Yasama organındaki değerlendirmelere göre, olası bir gecikme jeopolitik dengeleri etkileyebilir. Artemis 2’de yaşanacak ciddi bir sarkma, takip görevleri üzerinde zincirleme etki yaratabilir ve zaten sıkışık olan takvim baskısını artırabilir. NASA yönetimi, kapanma koşullarında dahi Artemis 2 üzerinde çalışmayı sürdürme niyetini daha önce kamuoyuna yansıtmıştı.
