Ekonomi programının omurgası, 2026’dan itibaren faiz dışındaki alanlarda derinleşen reformlardan oluşacak. Bu başlıklar vergi adaletinin güçlendirilmesi, kayıt dışılıkla dijital mücadele, emek-yoğun sektörlere yönelik ilave tedbirler, tedarik zincirinin sadeleşmesi, enerji piyasasında hedefli destekler ve konut arzına yönelik adımlar olarak sıralanıyor. 2026 Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı; makro-finansal istikrar, mali disiplin ve verimlilik artışı ekseninde yatırım-istihdam-üretim-ihracat olmak üzere 4 ayaklı bir sac ayağıyla büyümeyi hedefliyor.
DOLAYLI VERGİLER AZALACAK
2023’te toplam vergi gelirleri içinde yüzde 34.5 olan dolaysız vergilerin payının 2026’da yüzde 38.3’e çıkarılması öngörülüyor. Böylece dolaylı vergilerin payının yüzde 61.7’ye gerilemesi hedefleniyor. Bu değişim, yaklaşık 520 milyar liralık bir kaynak kaymasına karşılık gelecek ve dezenflasyon sürecine ‘sessiz destek’ sağlayacak.
OECD verileri dikkate alındığında Türkiye’nin toplam vergi yükü yüzde 23.5 ile ortalamanın (yüzde 33.9) altında yer alıyor. Dolaysız vergilerde ise Türkiye en düşük üçüncü ülke konumunda bulunuyor. Önümüzdeki yıldan itibaren kayıt dışılığın azaltılmasıyla vergi tabanının genişletilmesi ve aynı gelirin daha düşük dolaylı vergi oranlarıyla toplanması planlanıyor.
Kayıt dışılığı azaltmaya yönelik olarak e-fatura ve e-defter kullanımının 2026 başından itibaren kademeli şekilde yaygınlaştırılması öngörülüyor. Gelir İdaresi’ne ek kaynak ayrılarak yerinde denetimlerin artırılması hedefleniyor. Kamu ihalelerinde şeffaflık için e-ihale platformu zorunluluğunun devreye alınacağı ve rekabet ile maliyet etkinliğinin güçlendirileceği belirtiliyor.
YENİDEN DEĞERLEME ORANI DAHA DÜŞÜK OLABİLİR
Vergi, harç, ceza tutarları, vergi dilimleri, istisnahad limitleri, amortisman, kira stopajı, MTV, pasaport harcı vb. alanlarda yapılacak güncellemelerin hesaplanan yeniden değerleme oranı yerine enflasyon hedefleri dikkate alınarak, bütçe imkânları ölçüsünde daha düşük tutulması masada güçlü seçenek olarak dikkat çekiyor.
Öte yandan yeni dönemde tekstil, mobilya, deri, konfeksiyon ve ayakkabı gibi emek-yoğun sektörlerde yaşanan sıkıntılara yönelik ilave tedbirler devreye alınacak. Üretim ve istihdam güçlü şekilde desteklenmeye devam edilecek.
ÜRETİCİ-MARKET FİYAT FARKI
Tarım ve gıda enflasyonunun azaltılması amacıyla sulama altyapısının güçlendirilmesi, tedarik ve pazarlama zincirinde Hal Kanunu düzenlemesi, demiryolu taşımacılığının teşviki ve üretici-market fiyat farkının azaltılması hedefleniyor. Böylece gıda enflasyonunun aylık enflasyon rakamları üzerindeki etkisi sınırlandırılacak. Öte yandan TMO’nun stratejik stok yönetiminin de güçlendirileceği ifade ediliyor.
KONUT VE SOSYAL POLİTİKA
500 bin sosyal konut projesiyle başlayan süreçte bu yönde atılacak adımların desteklenmesine devam edilecek; gelire göre ödeme imkanı ve hedefli desteklerle dezavantajlı kesimlerin barınma koşullarının iyileştirilmesi amaçlanacak. Bu adım, enflasyonla mücadelede yeni bir koz olarak görülüyor. Ekonomistlere göre, artan konut arzı kira piyasasındaki ‘yapışkanlığı’ kırabilir. Talep baskısı azalırken, özellikle düşük gelirli hanelerin sosyal konutlara yönelmesiyle kira fiyatlarında düşüş bekleniyor. Bu da genel dezenflasyona katkı sağlayacak.
10 MADDEDE YENİ ANA HEDEFLER
Atılacak yapısal adımlarla 10 maddelik yol haritası belli oldu:
- Makro-finansal istikrar güçlendirilecek.
- Mali disiplinin korunması öncelikli olacak.
- Enflasyon kademeli düşürülecek.
- Ar-Ge ve yenilikçilik desteklenecek.
- Yeşil ve dijital dönüşüm hız kazanacak.
- Beşeri sermaye güçlendirilecek.
- Para, maliye ve gelir politikaları güçlü eşgüdümle yürütülecek.
- Fiziki ve teknolojik sermaye üretken alanlara yönlendirilecek.
- Yatırım-istihdam-üretim-ihracat eksenli büyüme modeli kurulacak.
- Sürdürülebilir ve kapsayıcı büyüme yapısı oluşturulacak.
Prof. Dr. Kerem Alkin
ENFLASYONLA MÜCADELEDE STRATEJİ GENİŞLİYOR
Prof. Dr. Kerem Alkin, Türkiye’nin dezenflasyon programında 2026 itibarıyla yeni bir faza geçeceğini belirterek, artık sadece para ve maliye politikalarının değil, bunları destekleyecek güçlü yapısal adımların da devreye alınması gerektiğini vurguladı. Alkin’e göre mevcut politika seti ekonomide önemli bir sıkılaşma sağlarken, bundan sonraki süreçte sosyal ve ekonomik yükleri hafifletecek destekleyici bir çerçeveye ihtiyaç var.
Hükümetin düşük gelirli hanelere sağladığı elektrik ve doğalgaz desteklerinin devam ettiğini hatırlatan Alkin, konut kaynaklı enflasyon baskısına yönelik geliştirilen projelerin de önem taşıdığını belirtti.
Türkiye genelinde hayata geçirilmesi planlanan 500 bin sosyal konut projesine dikkat çeken Alkin, “Bu konutlar mutlaka ilk kez ev sahibi olacak kiracılara verilmeli. Bu şekilde kiraların enflasyon üzerindeki baskısı azaltılabilir” değerlendirmesinde bulundu.
MALİYET YÖNLÜ BASKI HAFİFLEMELİ
Alkin, 2026’nın maliyet odaklı yapısal adımların ön plana çıkacağı bir yıl olacağını belirtti. Hükümetin odaklanacağı başlıkları, KOBİ ve esnafa yönelik dijital dönüşüm destekleri, işletmelerin enerji maliyetlerini düşürmek için yenilenebilir enerji yatırımlarının teşviki, güneş enerjisi gibi maliyet azaltıcı teknolojilere erişimin artırılması ve finansman maliyetlerini aşağı çekecek düzenlemeler olarak sıraladı. Alkin, bu adımların firmaların operasyonel giderlerini azaltarak dezenflasyon sürecinin maliyet yönlü baskılarını hafifleteceğini söyledi.
Dezenflasyon programlarının yalnızca talep daraltıcı politikalarla başarıya ulaşamayacağını belirten Alkin, üretim maliyetlerinin de eş zamanlı olarak düşürülmesi gerektiğini vurguladı. “İster mal ister hizmet üretsin, şirketlerin maliyet kalemleri yönetilebilir hale gelmezse fiyat istikrarı kalıcı olmaz” diyen Alkin, 2026’da ana odağın maliyet azaltıcı yapısal politikalar olacağını ifade etti.
Kerem Alkin, ayrıca vergi artışlarının enflasyon baskısı yaratmaması gerektiğini vurgulayarak, “Eğer devlet enflasyonun üzerinde bir yeniden değerleme oranı uygularsa bu enflasyona geri besleme yapabiliyor” dedi.
KONUT, ENERJİ VE TARIM SEKTÖRÜ KİLİT
Yıldız Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Karakaş, sadece talebi kısan politikaların enflasyonla mücadelede orta ve uzun vadede başarı getirmeyebileceğini belirterek, 2026 hedeflerine ulaşılabilmesi için planlanan tarım, enerji ve konut sektörlerinde arzı artıracak yapısal adımların hızla devreye alınmasını elzem olarak görüyor.
“Genelde talebi baskılayan yüksek faiz, üretimi de olumsuz etkiler. Arz azaldıkça fiyatların düşüşü kalıcı olmuyor. Bu nedenle arzı güçlendirecek destekler enflasyonla mücadelede başarıyı getirir” diyen Karakaş, konut, enerji ve tarım sektörünün kilit olduğunu vurguladı. Uzman isim, “Yapısal adımlar orta ve uzun vadede kalıcı fiyat istikrarının temelini oluşturur” dedi.
Kuraklık riskine karşı tarımsal sulamada modern yöntemlere geçiş ve verimliliği artıracak desteklerin önemine dikkat çeken Karakaş, şunları söyledi: “Sulamada verimliliği artıracak teknolojiler hem üretim hacmini hem de ürün çeşitliliğini artırır. Bu, enflasyonun en belirleyici kalemi olan gıda fiyatlarında daha istikrarlı bir tablo sağlar.”
Kamu sektörünün fiyat ve vergi ayarlamalarını enflasyon hedeflerine paralel yürüttüğünü hatırlatan Karakaş, aynı yaklaşımın özel sektörde de görülmesi halinde 2026 yılı enflasyonunun yüzde 19-20 bandına gerileyebileceğini ifade etti.
