Medeniyetin beşiği olan Anadolu toprakları, yüzyıllarca birçok uygarlığa ev sahipliği yaptı. Tüm bu uygarlıkların mirası Anadolu’ya arkeolojik açıdan büyük bir zenginlik kattı. O günlerin izlerini taşıyan tarihi mirasların kimi Türkiye’nin dört bir yanındaki müzelerde sergilenirken, kimi de halen süren kazılarla gün yüzüne çıkartılıyor. Bir de ait olduğu Anadolu topraklarından kopartılarak yurt dışına kaçırılan eserler bulunuyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, yıllardır yasa dışı yollarla kaçırılan bu eserlerin Türkiye’ye getirilmesi için büyük bir mücadele veriyor. TRT Haber’in derlediği bilgilere göre; yapılan sıkı takip ve çalışmalar sayesinde binlerce eser ABD, İtalya, Hollanda ve Bulgaristan’dan Türkiye’ye getirildi. 2023 yılında da 3 bin 18 eser ait olduğu topraklara döndü.
BRONZ KILIÇ
2023 yılında iadesi sağlanan ilk eserler, ABD’den geldi. Gönüllü olarak iade edilen 2 pişmiş toprak kandilin Roma dönemine ait olduğu tespit edildi. Eserler, Türkiye’ye getirildikten sonra Ankara’daki Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ne gönderildi. ABD’den iadesi sağlanan bronz kılıcın, MÖ 2000’in sonuna tarihlendiği tespit edildi. 60 cm uzunluğunda ve 7.5 cm genişliğindeki kılıç, Türkiye’ye getirildikten sonra Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde koruma altına alındı.
ABD’DEN 12 ESER
2023 yılı içinde ABD’den 12 eser daha ait olduğu topraklara getirildi. Bu eserlerin, kaçak kazılarla bulunarak uzun yıllar önce yurt dışına çıkarıldığı tespit edildi. Her biri birbirinden özel eserlerden bazıları şöyle sıralanıyor:
MÖ 6000’e ait Konya Çatalhöyük kökenli ana tanrıça heykelciği, MÖ 6000’e ait Burdur Hacılar kökenli bir ana tanrıça heykelciği, MÖ 5000’e ait bütün halde korunmuş Kiliya tipi bir idol, MÖ 2000’e ait Doğu Anadolu yayla kültürüne ait bir vazo, MÖ 3000 sonu ve 2000 başına tarihlenen bir boğa arabası modeli.
İTALYA’DAN MEZAR STELİ
Bulgaristan’dan 2 bin 940 adet sikke de 2023’te Türkiye’ye getirildi. Sikkelerin çok büyük bir bölümünün Pontus Kralı 6. Mithradates Eupator (MÖ 120-63) dönemine ait olduğu tespit edildi. Sikkeler, Türkiye’ye getirildikten sonra İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde koruma altına alındı. Yurt dışından iadesi sağlanan eserlerin geldiği bir başka adres ise İtalya oldu. İtalya’dan Roma dönemi mezar steli Türkiye’ye iade edildi. MS 2’nci yüzyılın ortalarına tarihlenen stelin, yapılan araştırmalar sonucu Zeugma kökenli olduğu ortaya çıkarıldı. Eser, Türkiye’ye getirildikten sonra Zeugma Müzesi’nde sergilenmeye başladı.
2024’TE İLK İADELER
Fransa’da ikamet eden bir kişi tarafından iki sikke gönüllü olarak Türkiye’ye iade edildi. Türkiye’ye getirilen sikkeler 3 Ocak 2024 tarihinde Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğüne teslim edildi. Bir Alman vatandaşı tarafından, 30 yıl önce ülkemizden çıkarıldığı ifade edilerek Stuttgart Başkonsolosluğumuza teslim edilen Roma dönemine ait Pişmiş Toprak Vazo diplomatik kargo yoluyla ülkemize getirildi. İngiltere’nin Londra şehrinde faaliyet gösteren Christie’s Müzayede Evi’nin 8 Aralık 2021 tarihli ‘Antiquities’ isimli müzayedesinde yayımlanan kataloğunda 65 lot numarası ile satışa sunulan mermer Kore Torsonun Türkiye kökenli olabileceği tespit edilerek, Torsoya ilişkin müze uzmanları ve akademisyenlerce yapılan incelemeler sonucu Türkiye kökenli olduğu anlaşıldı. 26 Ocak 2024 Türkiye’ye getirilen heykel, geçici olarak Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde bulunuyor.
MERMER YAZIT
11 Ekim tarihinde İsviçre’den 37 eser teslim alınarak Türkiye’ye getirildi. Urartu dönemine ait eserler arasında bronz kaplar, at koşum takımı parçaları, kusura tipi idol bulunuyor. Yine iade edilen eserler arasında Roma dönemine ait bir geyik figürü ve gümüş vazo da yer alıyor. Türkiye’ye getirilen eserler, Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde koruma altına alındı. Roma dönemine ait olduğu tespit edilen mermer yazıtın, tamamlanmış diğer parçaları Side Müzesi’nde bulunuyor. Yerel bir yazıt olduğu tespit edilen eserin, onurlandırma yazıtı olduğu tahmin ediliyor.
23 GÜMÜŞ SİKKE
Hollanda’da yaşayan bir Türk tarafından 23 adet gümüş Candaroğlu Beyliği sikkesi iade edildi. Sikkeler, Türkiye’ye getirildikten sonra Kastamonu Müzesi’nde koruma altına alındı. Hollanda’dan Türkiye’ye iade edilen bir başka eser ise mermer bir yazıt. Erken Roma dönemine ait mermer yazılı parça üzerinde Kayseri’nin o dönemdeki adı olan ‘EUSEB…’ yazdığı tespit edildi. Eser, Türkiye’ye getirildikten sonra Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde koruma altına alındı.
