1 milyonu aşkın eseriyle İstanbul arkeoloji müzeleri

Türkiye’nin tüm bölgeleri ve özellikle ‘medeniyetlerin beşiği’ olarak tanımlanan Anadolu, binlerce yıllık tarihi ile zengin bir kültürel mirasa ev sahipliği yapıyor. Türkiye’nin ilk müzesi olan İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde ise Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisindeki medeniyetlere ait 1 milyonu aşkın eser yer alıyor. Zengin bir kültürel mirasa ait eserlerin görülebileceği İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ni, her yıl yerli ve yabancı binlerce kişi ziyaret ediyor.

3 ANA BİRİMDEN OLUŞUYOR

İstanbul Arkeoloji Müzeleri, ‘Arkeoloji Müzesi’, ‘Eski Şark Eserleri Müzesi’ ve ‘Çinili Köşk Müzesi’ olmak üzere üç ana birimden oluşuyor. Verimli bir ziyaret için bu birimlere biraz daha yakından bakalım:

1. Eski Eserler Müzesi

İstanbul’daki neo-klasik mimarinin en önemli örneklerinden biri olarak Arkeoloji Müzesi’nin girişinde Osmanlıca ‘Asar-ı Atika Müzesi’ yani ‘Eski Eserler Müzesi’ yazıyor. Yazının üzerinde bulunan tuğra ise Sultan 2. Abdülhamid’e ait.

Arkeoloji Müzesi binası, 1903 yılında kuzey ve 1907 yılında güney kanadın eklenmesi ile bugünkü haline geldi. Ana müze binasının güney doğu bitişiğine, yeni sergi salonlarına duyulan ihtiyaç nedeniyle de 1969-1983 yılları arasında bir ilave yapıldı ve bu bölüm, Ek Bina olarak adlandırıldı. Bu müzede aralarında Arkaik Çağ’dan Roma Çağı sonuna kadar geçen sürece ait Didim-Milet Kutsal Yolu’nun Brankhit heykelleri, Kore ve Kouros (genç kız ve erkek) heykelleri, Halikarnasos Mausoleumu’na ait Aslan Heykeli, ünlü Bergama Zeus Sunağı’na ait Afrodit başı, Büyük İskender portresi, Roma devrinin üç büyük mermer kenti Aphrodisias, Ephesos ve Miletos’taki heykeltıraşlık eserlerinin bulunduğu birçok eser ziyaretçilerin beğenisine sunuluyor.

2. Çinili Köşk Müzesi

İstanbul Arkeoloji Müzeleri kompleksi içerisinde en eski yapı olan Çinili Köşk, Fatih Sultan Mehmed tarafından Topkapı Sarayı surları içerisinde 1472’de yaptırıldı.
Selçuklu mimarisinden esinlenerek yapılan ve içini, dışını süsleyen çinilerinden ötürü ‘Sırça Saray’ ve ‘Kasr-ı Kaşi’ olarak da bilinen müze, aynı zamanda İstanbul’daki Osmanlı dönemi sivil mimari örneklerinin en eskilerinden.

Çinili Köşk Müzesi’nde, Türk-İslam çini ve seramik sanatına ait eserler, bölgesel ve kronolojik olarak sergileniyor. 11. ve20. yüzyıl başlarına tarihlenen Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait 2 bin civarında eser bulunuyor.

Müzede, girişin solundaki odada Selçuklu dönemi çini ve seramikleri, sol taraftaki dışa açılan odada slip teknikli ve milet işi çini ve seramikler yer alıyor.

Orta salon ile birlikte beş köşeli çıkıntılı odada İznik yapımı, sağ köşedeki odada Kütahya yapımı, sağ eyvanda ise Çanakkale yapımı çini ve seramikler bulunuyor.

3. Eski Şark Eserleri Müzesi

Osman Hamdi Bey tarafından 1883’te Sanayi-i Nefise Mektebi yani Güzel Sanatlar Akademisi olarak yaptırılan müzeyi de Alexander Vallaury inşa etti. Yapı, 1917’de akademinin Cağaloğlu’na taşınması üzerine Müzeler Müdürlüğü’ne tahsis edildi.
Dönemin Müze Müdürü Halil Edhem Bey, yakın Doğu ülkelerinin eski kültürlerine ait eserlerin Yunan ve Roma dönemi eserlerinden ayrı sergilenmesinin daha uygun olacağını düşünerek, bu binanın Eski Şark Eserleri Müzesi olarak düzenlenmesini sağladı. Bu iş için küratör olarak davet edilen Eckhard Unger, 1917-1919 ve 1932-1935 yıllarında İstanbul’da çalışarak, müzenin içeriğini hazırladı ve koleksiyonlar hakkında birçok yayın da kaleme aldı.

2. Dünya Savaşı sırasında savunma amacıyla boşaltılan müze, daha sonra Osman Sümer tarafından Unger’in ilkelerine göre tekrar düzenlendi. 1963’te müze yapısında büyük bir düzenleme yapılarak, 1974 yılında tekrar ziyarete açıldı. Yapı, en son 1999-2000 yıllarında bakım ve onarım çalışmalarından sonra 8 Eylül 2000’de bugünkü haline kavuştu.

Eski Şark Eserleri Müzesi koleksiyonları, Anadolu ve Mezopotamya’nın Yunan öncesi, Mısır ve Arap Yarımadası’nın İslam öncesi çağlarına ait eserlerinden oluşuyor.

Bu eserlerin çoğunluğu 19. yüzyıl sonunda başlayıp, 1. Dünya Savaşı’na kadar süren arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılarak, İstanbul’a getirildi.

İslamiyet Öncesi Arabistan eserleri, Mısır eserleri, Mezopotamya eserleri, Anadolu eserleri, Urartu eserleri ve Çivi Yazılı Belgeler bölümlerinden oluşan Eski Şark Eserleri Müzesi’nde anlatım, bölgesel bir sınıflama ile yapılarak, kültürler kendi tarihi gelişimleri içinde sunuldu. Akad Kralı Naramsi’nin Steli, dünyanın ilk yazılı anlaşması Kadeş ve Babil Kenti’nin surlarını birleştiren İştar Kapısı kabartmaları gibi eşsiz eserlerin yanında 75 bin çivi yazılı belge de Tablet Arşivi bölümünde sergileniyor.

30 Mayıs 2022 Pazartesi

Etiketler : Gündem