Yabani otlara karşı ‘başarısız’ antibiyotik

Bilim insanları, ‘başarısız’ bir antibiyotiği, yabani otlarla mücadele için herbisit olarak tasarlayıp yeni bir strateji geliştirdi. Başarısız antibiyotikler mahsulü korurken, insan sağlığına zarar vermeyecek.

AYŞE BAŞAK

Mahsullerini korumak söz konusu olunca çiftçilerin uğraşması gereken liste çok uzun: Bitkileri yiyen böcekler, yapraklara, sürgünlere ve köklere musallat olan mikroplar, mahsullerle toprak ve güneş için rekabet eden, önleri alınmazsa koca bir tarlayı kolayca saracak istilacı yabani otlar. Yabani otlarla mücadele ise giderek zorlaşıyor. Bu mücadelede en yaygın yöntem, yabani otları yok eden herbisitlerin kullanımı. Herbisite dayanıklı yabani otların yayılması, güvenlik ve çevresel kaygılar nedeniyle mevcut herbisitlerin kullanımına ilişkin yasaklama ve kısıtlamalar, çiftçilerin kullanabileceği herbisit seçeneklerini azaltıyor. 

Tüm bu sorunlar, uzun yıllardır yeni bir herbisit türünün üretilmiyor oluşu gerçeğiyle birleştiğinde, sürdürülebilir tarımın geleceği hakkında endişeler büyüyor.

ANTİBİYOTİKTEN HERBİSİTE

Avustralya’daki Adelaide Üniversitesi araştırmacıları, bu ciddi soruna yönelik yeni bir çözüm geliştirdi. Şöyle ki; yaygın olarak kullanılan glifosat gibi etkili herbisitler, bitkilerin büyüme de dahil olmak üzere geçirdikleri çeşitli süreçlerde gerekli olacak belirli amino asitleri geliştirmesini engeller. Araştırmacılar, yaptıkları deneyler sonucunda yeni bir herbisitin amino asit lizinin biyosentezine yol açan moleküler yolu engellemesi gerektiğini fark etti.

Tıp araştırmacıları, son 30 yılda lizin biyosentezini engelleyen antibiyotikler geliştirmeye odaklanmış durumdaydı. Bu antibiyotiklerin çoğu, patojenlere karşı etkili olamadı ve pazara giremedi. Ancak, bakteriler ve bitkiler arasındaki moleküler benzerlik göz önüne alındığında, araştırmacılar yıllardır geliştirilen ve ‘başarısız’ olan antibiyotiklerin herbisit olarak kullanılıp kullanılmayacağını görmek istedi.

İNSAN SAĞLIĞI İÇİN ZARARSIZ

Araştırmacılar, neticede, tüberkülozu tedavi etmek için geliştirilen ama laboratuvar dışına çıkamayan bir antibiyotik adayının moleküler yapısını değiştirerek lizin üretimini engelleyebileceğini keşfetti.

Bu etkileyici çalışmayı gerçekleştiren ekipten Andrew Barrow, “Piyasada bu prensiple çalışan ve ticari olarak temin edilebilen bir herbisit bulunmuyor” diyor ve ekliyor: “Aslında, son 40 yılda, pazara farklı etki mekanizmalarına sahip yeni bir herbisit neredeyse hiç girmedi.”

Çalışmanın en can alıcı kısmı ise başarısız antibiyotiklerin herbisit olarak kullanılmasının insanları olumsuz etkilemeyecek oluşu. Şöyle ki, başarısız antibiyotikler bakterileri öldüremeyecekleri ve insan hücreleri üzerinde hiçbir etkileri olmadığı için insanlarda antibiyotik direncine katkıda bulunmayacaklar. Yani tarımda kullanımları mahsulü korurken insana zarar vermeyecek. Araştırmacılar, keşiflerinin büyük bir potansiyele sahip olduğu görüşünde.

ÇİFTÇİLERİN MALİYETİNİ DÜŞÜRECEK

Araştırmacılardan Tatiana Soares da Costa, “Keşif, tarım endüstrisi için potansiyel bir oyun değiştirici. Birçok yabani ot, artık piyasadaki mevcut herbisitlere karşı dirençli ve çiftçilere her yıl milyonlarca dolara mal oluyor. Başarısız olan antibiyotikleri herbisit olarak kullanmak, çiftçilerin kontrol etmekte zorlandığı zararlı ve istilacı yabani otları hedef alan yeni, daha etkili yabani ot öldürücülerin daha hızlı geliştirilmesi için bir kestirme yol sağlıyor” diyor. 

03 Temmuz 2023 Pazartesi