HABER: ŞEREF KILIÇLI
Yüzölçümü bakımından Afrika’nın dördüncü büyük, Akdeniz’deki kıyı şeridi uzunluğu bakımından Kuzey Afrika’nın en büyük ülkesi Libya, Türkiye ile köklü bir tarihi geçmişe de sahip. Osmanlı döneminde yüzlerce yıl devam eden ilişkiler, 24 Aralık 1951 tarihinde kurulan Libya Devleti’nin, Türkiye tarafından hemen tanınmasından sonra Cumhuriyet döneminde de ivme kazandı. Gelişen siyasi ilişkiler, ekonomik ilişkilere de yansıdı. Libya, 1972 yılında Türk müteahhitlik sektörünün uluslararası pazara adım attığı ilk ülke oldu.
STRATEJİK İŞBİRLİĞİ
Türkiye ile Libya arasında 27 Kasım 2019’da Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması’nın imzalanmasından sonra ise iki ülke arasında stratejik işbirliğinin de güçlendiği bir süreç başladı. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres tarafından BM Şartı’nın 102. maddesi gereğince onaylanan anlaşma, Libya’da kalıcı barış, istikrar ve güvenliğin sağlanmasına katkıda bulunma ve karşılıklı yarar temeline dayanarak iki ülkenin ilişkilerini geliştirme amacı taşıyor. Odak noktası Libya ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki hak ve çıkarlarını korumak olan anlaşma, iki ülkeye de Akdeniz’de belirlenen sınırlar içinde doğal kaynaklarda hak talep etme imkanı tanıyor.
DIŞ TİCARET HACMİ
Libya, sadece zengin petrol ve doğalgaz kaynaklarıyla değil, 1.4 milyar nüfuslu Afrika’ya açılan bir kapı olmasıyla lojistik anlamda da çok önemli bir ülke. Türkiye ile Libya’nın siyasi ve güvenlik ilişkilerinin yanında ekonomik ilişkilerini de geliştirmesinin tüm Afrika’ya etki edebileceği kaydediliyor. Öte yandan geçtiğimiz yılsonunda, 3.8 milyar dolara ulaşan dış ticaret hacminin daha ileri seviyelere taşınmasını kolaylaştıracak çalışmalar da devam ediyor. Bu kapsamda Türk Hava Yolları (THY), 10 yıl aradan sonra Libya’nın başkenti Trablus’a ilk uçuşunu gerçekleştirerek seferlerine yeniden başladı. THY’nin uçağı başkent Trablus’taki Mitiga Uluslararası Havalimanı’na indikten sonra düzenlenen törene, Libya Ulaştırma Bakanı Muhammed eş-Şuhubi, Türkiye’nin Trablus Büyükelçisi Kenan Yılmaz, Türkiye Sivil Havacılık Genel Müdürü Prof. Dr. Kemal Yüksek, Libya Sivil Havacılık Genel Müdürü Abdurrahman bin Yusuf ve THY Genel Müdürü Bilal Ekşi katıldı.
İSTİKRARIN GÖSTERGESİ
THY’nin uçuşlara başlamasının Libya’daki istikrarın bir göstergesi olduğunu belirten Ulaştırma Bakanı Muhammed eş-Şuhubi, “Uluslararası standartları taşımasıyla bilinen THY’nin Mitiga Havalimanı’na inişi, sivil havacılık alanında çalışan tüm uluslararası kuruluşlar için bir teminattır” diye konuştu. Libya’da havacılık alanında faaliyet gösteren kurumların bakım ve onarım konularında eğitim ve işbirliğine ihtiyacı olduğuna dikkati çeken Şuhubi, “THY, bizim için bu ihtiyacın karşılanması konusunda en uygun ortaktır. Libya’nın diğer havalimanlarına da THY uçuşlarının başlaması konusunda yeniden bir araya gelmeyi diliyorum” dedi.
SIRADAKİ ŞEHİRLER
Türkiye ile Libya’nın her alanda olduğu gibi ilişkilerini ulaştırma alanında da geliştirmeye kararlı olduğunu vurgulayan Trablus Büyükelçisi Kenan Yılmaz ise ileriki dönemde THY’nin Bingazi ve Misrata’ya da uçuşlarının başlamasının planlandığını kaydetti. Yılmaz, THY’nin Trablus’a seferlerine başlamasıyla Libya’nın uluslararası camiada desteklenmesinde de önemli bir mesafe kat edildiğini aktardı.
Tarihi bağlar bulunan Libya’ya tekrar sefer başlatmış olmanın mutluluğunu yaşadıklarını belirten THY Genel Müdürü Bilal Ekşi de “Gelişen pazar ve artan taleplerle birçok kıtayı olduğu gibi Afrika’yı da kültürlerle buluşturmaya devam edeceğiz. Gelişen ve değişen endüstriyel yatırımlarla orta ve uzun vadede Afrika kıtasında turizmin ve ticaretin öneminin artacağına inanıyoruz” diye konuştu.
AFRİKA’YA YAPILAN İHRACATTA 2. SIRADA
Libya, Mısır’dan sonra Türkiye’nin Afrika kıtasında ihracat yaptığı ikinci büyük ülke. Türkiye’nin 2023 yılında Libya’ya ihracatı yaklaşık yüzde 15 artarak 3 milyar 260 milyon dolar seviyesine yükseldi. İthalatı ise 538 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Türkiye’nin Libya’ya ihracatındaki başlıca ürünler şu şekilde: Mineral yakıtlar ve mineral yağlar, kıymetli taşlar ve kıymetli metaller, plastik, makinalar ve mekanik cihazlar, mobilya, örme giyim eşyaları ve giyim aksesuarları, hayvansal ve bitkisel yağlar, elektrikli makinalar ve teçhizat ürünleri, karayolu taşıtları ile parça ve aksesuarları, meyve ve kuruyemiş, örme olmayan giyim eşyası ve giyim aksesuarları, demir veya çelikten eşyalar, halı ve diğer tekstil ürünleri, ahşap ve ahşap ürünleri, tahıl, un, nişasta ve süt ürünleri, kozmetik ürünleri, demir ve çelik, çeşitli imalat eşyaları, hububat, alüminyum, çimento, kağıt ve karton ürünleri, ayakkabı.
SAKARYA GAZ SAHASI’NDAKİ BAŞARI LİBYA’DA DA İLGİ GÖRDÜ
Türkiye’nin denizlerde doğalgaz-petrol arama çalışmalarına yönelik sismik ve sondaj faaliyetleri için kurduğu enerji filosu ve bu alanda edindiği tecrübe, Libya’nın da dikkatini çekiyor. 
Ocak ayında, Libya Enerji ve Ekonomi Zirvesi kapsamında başkent Trablus’a giden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, şu açıklamayı yapmıştı: “Petrol ve doğalgaz alanında ülkemizde son yıllarda yaptığımız çalışmalar, özellikle Karadeniz’deki Sakarya Gaz Sahası’ndaki keşfimiz sonrasında, kısa bir sürede üretime geçilmesi Libya’da yoğun ilgi gördü. Çünkü biz bunları çok kısa bir sürede kendi sismik ve sondaj gemilerimizle yaptık. Dolayısıyla özellikle Libya’yla yaptığımız deniz yetki alanı anlaşması kapsamında, Libya’nın deniz sahalarında aktif olmak istediğimizi ifade ettik. Kendi gemilerimizle çok daha maliyet etkin ve hızlı bir netice alabileceğimizi ifade ettik. Önümüzdeki dönemde buraya bir ekip göndereceğiz. Daha yoğun bir şekilde teknik bir çalışmayla bu konuda önemli adımlar atacağımızı söyleyebiliriz.”
LİBYA 30.8 MİLYAR DOLARLIK 627 PROJEYLE EN ÇOK PROJE ÜSTLENİLEN 4. ÜLKE
Libya ile 1972 yılında başlayan Türk yurtdışı müteahhitlik hizmetleri 70’li yıllarda Ortadoğu, 80’li yılların sonundan itibaren de Avrasya ülkelerine yayıldı. Libya ilk günden itibaren Türk müteahhitlik firmaları için önemli bir pazar oldu. Aradan geçen 52 yıllık sürede ülkede yaşanan siyasi ve ekonomik istikrarsızlıklar nedeniyle firmaların faaliyetleri inişli çıkışlı seyir izlese de sektör açısından önemini korumaya devam etti. Türkiye Müteahhitler Birliği’nin verilerine göre; Libya, 1972-2024/Ocak-Mart döneminde 30.8 milyar dolar tutarındaki 627 proje ve yüzde 6.1’lik pay ile Rusya Federasyonu, Türkmenistan ve Irak’tan sonra sektörün yurtdışında en çok proje üstlendiği dördüncü ülke oldu. Türk firmaları 2023 yılında Libya’da 1.5 milyar dolar tutarında 11 proje üstlendi. Libya, Türk müteahhitlik firmaları tarafından en çok iş üstlenilen bölgeler incelendiğinde de, Afrika kıtasında yüzde 34.8, Kuzey Afrika ülkelerinde de yüzde 50.3’lük pay ile ilk sırada bulunuyor. Türk müteahhitlik firmaları tarafından Libya’da bugüne kadar karayolu-tünel-köprü, liman, enerji santrali, baraj, havalimanı, çimento fabrikası, su temini, kanalizasyon sistemi, kentsel altyapı, konut, otel, okul, üniversite, hastane, ticaret merkezi, turistik tesis, idari bina ve askeri tesis projeleri üstlenildi.
