Türkiye’de tarım ve su yönetimi 2025’te iklim riskleriyle sınanırken, açıklanan veriler ve hayata geçirilen projeler sektörün dönüşüm sürecini görünür kıldı. Zirai don ve kuraklıkla mücadeleden dijitalleşmeye, desteklerden su planlamasına kadar birçok başlıkta önemli gelişmeler yaşandı.
ZİRAİ DON VE DESTEKLER
Yılın ilk aylarında etkili olan ılık hava yalancı bahar etkisi yaparak meyve ağaçlarının erken çiçek açmasına neden oldu. Nisan döneminde 65 ilde yaşanan don olayı 16 üründe ciddi hasar oluşturdu. Tarım ve Orman Bakanlığı, kasım ayı itibarıyla dondan etkilenen üreticilerin hesaplarına yaklaşık 23 milyar lira zirai don desteği aktardı. Bu süreçte TARSİM, kuraklık, don ve aşırı yağış risklerinin teminat kapsamını genişletti, prim desteğini artırdı. Köy bazlı verim sigortasında destek oranı yüzde 70’e çıkarıldı, gelir koruma sigortasının yaygınlaştırıldığı açıklandı.
KURAKLIK VE SU KRİZİ
Yağışlardaki azalma ve artan sıcaklıklar kuraklığı derinleştirdi. İç Anadolu ve Güneydoğu’daki tarım havzalarında toprak nemi kritik seviyelere geriledi. Trakya, İzmir ve Bursa’da barajlar tükenme noktasına gelirken İzmir ve Bursa’da su kesintileri uygulandı, İstanbul ve Ankara’da da baraj dolulukları kritik seviyelere düştü.
ULUSAL SU PLANI VE GÖL EYLEM PLANLARI
Ağustos ayında paylaşılan 10 yıllık Ulusal Su Planı’nın yol haritasıyla su kaynaklarının korunması ve verimli kullanımı hedeflendi. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, kuraklık riski altındaki Eğirdir Gölü için eylem planının uygulamaya alındığını, Akşehir, Eber, Bafa, Beyşehir, Burdur, İznik, Seyfe ve Sapanca gölleri için hazırlanan eylem planlarının ise 2026’da devreye gireceğini bildirdi.
YÜKSEK DÜZEYLİ TARIM BAKANLARI PANELİ
Kasım ayında İstanbul’da “Gıda ve Su İsrafını Önlemek–Geleceği Sahiplenmek” temasıyla Yüksek Düzeyli Tarım Bakanları Paneli düzenlendi. Etkinliğe Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan ile Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı katıldı. Panelde gıda ve su israfına karşı küresel işbirliğinin güçlendirilmesi ve sürdürülebilir tarım politikaları ele alındı.
SULAMA ALTYAPISI VE DSİ YATIRIMLARI
Türkiye Sulama Modernizasyonu Projesi’nin devamı niteliğindeki Türkiye Sulama Modernizasyonu-2 Projesi kapsamında Dünya Bankası İcra Direktörleri Kurulu tarafından 757,1 milyon euro kredi onaylandı. Hazine ve Maliye Bakanlığının tahsis edeceği kaynakla yürütülen proje, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından uygulanacak. Bakan Yumaklı, sulama yatırımları için 147 milyar lira kaynak ayrıldığını ve 321 projenin hayata geçirileceğini duyurdu.
DSİ tarafından 2025’te 22 baraj, 7 gölet ve bent, 3 yeraltı barajı, 70 sulama tesisi, 8 toplulaştırma projesi, 12 içme suyu ve atıksu tesisi, 193 taşkın tesisi ve 6 HES olmak üzere toplam 321 tesis tamamlandı. Bu yatırımlarla 70 bin 213 hektar alan sulamaya açılırken yıllık 7,2 milyar lira ekonomik katkı ve 64 bin kişilik istihdam hedeflendi.
GENEL TARIM SAYIMI
Tarım ve Orman Bakanlığı ile TÜİK işbirliğinde 1 Temmuz 2025’te başlatılan 2025 Genel Tarım Sayımı kapsamında 2 milyon 750 bin tarımsal işletme ve 18 milyon 840 bin parsele ilişkin veri toplanıyor. Çalışmanın yaklaşık yüzde 80’i tamamlandı. Sayımda tarımsal alanlar, alet ve makineler ile tarımsal istihdama ilişkin veriler derleniyor.
KAREKOD ZORUNLULUĞU
Gıda güvenilirliğini artırmak amacıyla 7 Haziran 2024’te başlatılan karekod uygulaması, 28 Temmuz 2025 itibarıyla tüm gıda satış ve toplu tüketim yerlerinde zorunlu hale getirildi. Uygulama sayesinde tüketicilerin ürünün üretim yeri, içeriği ve denetim geçmişine erişimi sağlandı.
TEKNOFEST VE TARIM TEKNOLOJİLERİ
İstanbul Atatürk Havalimanı’nda düzenlenen TEKNOFEST 2025’te tarım teknolojileri öne çıktı. Etkinlikte kurulan 2 bin 500 metrekarelik akıllı ahır alanında, sağım, gübre temizliği ve hasat süreçlerinin tek tuşla yönetilebildiği teknolojiler tanıtıldı. Tarım Teknolojileri Kümelenmesi, gençlere yeni nesil tarım uygulamalarını anlattı.
IPARD DESTEKLERİ
AB ve Türkiye tarafından finanse edilen IPARD-III programı kapsamında 81 ilde hibeler verilmeye devam edildi. Program çerçevesinde bugüne kadar 5 milyar euro yatırım gerçekleşti, yaklaşık 105 bin kişiye istihdam sağlandı ve 26 bin proje desteklendi.
BİTKİSEL VE HAYVANSAL ÜRETİM VERİLERİ
TÜİK’in Bitkisel Üretim 2. Tahmini, 2025 verilerine göre toplam bitkisel üretimde düşüş öngörüldü. Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde üretimin yüzde 10,4, sebzelerde yüzde 0,8, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde yüzde 30,4 azalacağı tahmin edildi. Toplam üretimin tahıllarda 67,1 milyon ton, sebzelerde 33,3 milyon ton, meyve ve baharat grubunda 19,8 milyon ton olması bekleniyor.
Büyükbaş hayvan sayısı 17 milyon 189 bin başa ulaşırken sığır sayısı yüzde 1,2 artarak 17 milyon 30 bin baş oldu, manda sayısı yüzde 2,3 azalarak 158 bin başa geriledi. Küçükbaş hayvan sayısı ise 58 milyon 206 bin baş olarak kaydedildi.
TARIMSAL GİRDİ FİYATLARI VE DİJİTAL DÖNÜŞÜM
Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi verilerine göre ağustos ayında endeks bir önceki aya göre yüzde 1,30, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 34,09 arttı. Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerde yıllık artış yüzde 35,07 olarak kaydedildi.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü ile Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, “Türkiye’de Tarıma Yönelik Dijital Teknolojiler Raporu”nu tanıttı. Kırsalda Bereket Hayvancılığa Destek ve Güçlü Besi Güçlü Üretim projeleri ekim ayında başlatıldı.
TARIM ORMAN ŞURASI
Dördüncüsü düzenlenen Tarım Orman Şurası “Türkiye Yüzyılı Bereketin Yüzyılı” temasıyla gerçekleştirildi. Şura kapsamında 371 hedef ve 2 bin 678 strateji belirlendi.
