Uluslararası patent başvurusu da yapılan dedektör, diğer dedektörlere göre yüzde 50’den fazla maliyet avantajı sağlıyor.
HABER: SOYHAN ALPASLAN
Teknopark İstanbul Biyoküp Kuluçka Merkezi’nde faaliyetlerini sürdüren Foxlab&Robotics, gaz kromatografisi (GC) ve benzeri cihazlarda kullanılan buluşu için uluslararası patent başvurusu yaptı. ‘Sintilasyon Kristali ile Çalışan Elektron Yakalama Dedektörü’nün çözünürlüğü, diğer dedektörlere göre çok daha yüksek ve yüzde 50’den fazla maliyet avantajı sağlıyor. Bursa Teknik Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi ve Gebze Teknik Üniversitesi ile Ar-Ge işbirliği yapan Foxlab&Robotics, prototipin test çalışmalarını sürdürüyor. Akıllı cihazlarla tam iletişim sağlayan prototip; aynı birim zamanda, tek cihazla 3 işlem yapabilmesi ile de farklı. İstanbul Ticaret’in sorularını, Foxlab&Robotics’in kurucu ortağı çevre mühendisi Bora Kökova cevapladı.
YERLİ GAZ KROMATOGRAFİSİ
Foxlab&Robotics nasıl kuruldu?
Uzun yıllar çalıştığım çevre laboratuvarlarında gaz kromatografi sistemlerinin eksikliklerini görüp, akıllı cihazların tam erişimine açık olmadığını tespit ettim. Türkiye’de akıllı laboratuvarlar oluşturulması için ilk yerli gaz kromatografi cihazı ve bağlı sistemlerini geliştirmek üzere ortağım Ahmet Emre Özkars ile birlikte 2021 Mart ayında Teknopark İstanbul’da firmamızı kurduk. Pazar araştırmalarımız sonucunda; piyasaya, dijital ve daha küçük boyutlardaki gaz kromatografi sistemlerinin hakim olacağını belirledik. Laboratuvar sektörünün beklentilerini ölçüp; buna uygun GC sistemleri üretip, akıllı laboratuvarlar oluşturmaya karar verdik.
PROTOTİP HAZIR
GC sistemleri üretiminde hangi noktadasınız?
Prototipin, test ve kontrol aşamalarını tamamlayıp, ticari bir formata getirme aşamasındayız. Dünya Fikri Mülkiyet Organizasyonu’na ‘Sintilasyon Kristali ile Çalışan Elektron Yakalama Dedektörü’ konulu uluslararası patent başvurumuzu yaptık. GC ve benzeri cihazlar için kullanılan dedektör sisteminin Ar-Ge çalışmalarını, Teknopark İstanbul girişimcilerinden Kamlançu’nun kurucusu Tevfik Kaplanoğlu ile birlikte yaptık. Bu ortak çalışma sonucunda da bu icat ortaya çıktı.
HAYATIMIZIN İÇİNDE
GC nedir ve nerelerde kullanılır?
Gaz kromatografisi; adı pek duyulmamış olsa da hayatımızın her alanında kullanılan bir teknoloji. Bir bileşiğin ne olduğunu, miktarını tespit edebilmek için kullanılan en yaygın kromatografi türüdür. Kimya, kozmetik, petrokimya, farmakoloji gibi alanlarda ürün testleri için kullanılır. Çevre, gıda, genetik, adli tıp gibi alanlarda da numune testleri yapılırken kullanılır.
YEPYENİ BİR DEDEKTÖR
Yerli elektron yakalama dedektörünün önemi nedir?
Geliştirdiğimiz dedektör; atomlar arasındaki bağları koparıp, enerji saçılımı sonrası bu ışınları yakalayıp, bir nevi kimlik tespiti yapıyor. En önemli yanı, ithal dedektör sistemlerinden yüzde 50’den daha fazla maliyet avantajı sağlaması.
PAZAR HIZLA BÜYÜYOR
GC sistemlerinin dünyadaki pazar büyüklüğü ne kadar?
Kromatografi cihaz pazarı, 2020’de 8.6 milyar dolar düzeyindeydi. 2025 yılına kadar 11 milyar dolara çıkması bekleniyor. Çünkü farmasötik Ar-Ge yatırımları artıyor, gıda güvenliği alanında endişeler yükseliyor. Paris İklim Anlaşması’na uyum çalışmaları ile birlikte pazarın büyümesi de hızlanıyor.
İTHAL CİHAZ ÇOK PAHALI
Türkiye’de pazar nasıl?
‘Smart GC’ markası ile piyasaya çıkıyoruz ve avantajlarımızla global rekabette üstünlük sağlayacağız. Yerli üretim ile Türkiye’de bu sistemleri kullanan kamu ve özel işletme sayısı artacak. Endüstriyel üretimde ve akademik çalışmalarda GC sistemlerine ulaşamayan işletme ve akademisyenin kalmaması için mücadele ediyoruz.
Çok pahalı ithal sistemler, işletmelere yüksek maliyetler getiriyor, cari açığa neden oluyor. Yatırımcıların üzerine ciddi bir ekonomik yük bindiriyor.
MOLEKÜL KÜTÜPHANESİ TÜBİTAK’I BEKLİYOR
“Yeni dedektör sistemi ile moleküller hakkında ayrıntılı ve kesin bilgiler elde ediyoruz. Böylece yeniliklerin çıkış noktasını oluşturacak bir molekül kütüphanesi kuracağız. Patentimizi ticarileştirmek ve moleküler kütüphane oluşturmak için Bursa Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet İşleyen’in yürütücülüğünde ve Sakarya Üniversitesi işbirliği ile TÜBİTAK-1505 Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programı’na başvurduk, sonucunu bekliyoruz.
GC LABORATUVARI KURACAĞIZ
“Üretim ile eşzamanlı bir GC laboratuvarı kuracağız. Böylece akademisyenlerin ve maddi olarak sistemlere ulaşamayan girişimcilerin çok cüzi maliyetlerle erişebilecekleri bir kiralama usulü laboratuvarı olacak. Dünyada ‘Laboratuvar 4.0’ sistemini ilk kez biz hayata geçireceğiz.”
YERLİ GC’NİN ÜSTÜNLÜKLERİ
KÜTLE SPEKTROMETRESİ DERNEĞİ
“Kütle Spektrometresi Derneği’ni kurduk. Çok spesifik bir dernek olarak görülse de birçok ülkede kütle spektrometresi federasyonuna üye dernekler mevcut. Sıradaki hedefimiz, derneğimizi federasyona dahil etmek.”
HOLLYWOOD’A KONU OLDU
“Medicine Man isimli filmde Sean Connery’nin canlandırdığı Dr. Robert Campbell, yeni bir ilaç geliştirmek üzere yağmur ormanlarında bir gaz kromatografisi laboratuvarı kurar. Batman Begins filminde Morgan Freeman, bir gaz kromatografi cihazında çalışırken görülür. İnşallah Türk sineması bizim geliştirdiğimiz yerli GC sistemlerinin yer aldığı bir film yaparak, Teknopark İstanbul’un ve ülkemiz sanayinin geldiği noktayı dünyaya tanıtır.”
