ABD-Çin teknoloji hattında son dönemde yaşanan gelişmeler, diplomasi ve ulusal güvenlik arasındaki ince çizgiyi yeniden gündeme taşıdı. ABD Başkanı Donald Trump yönetimi, Çin ile sürdürülen ticaret görüşmelerine zarar vermemek ve yıl içinde Devlet Başkanı Şi Cinping ile yapılması planlanan liderler zirvesine zemin hazırlamak adına, Çin’e yönelik teknoloji ihracatına getirmeyi planladığı kısıtlamaları askıya aldı.
KONTROLLER DONDURULDU
Financial Times’ın haberine göre, Ticaret Bakanlığı’nın Sanayi ve Güvenlik Bürosu’na, son aylarda Çin’e karşı yeni ihracat kısıtlamaları getirmemesi yönünde talimat verildi. Kısıtlamaların durdurulması kararının, 15 Temmuz’da Stockholm’de yapılacak üçüncü tur ABD-Çin ticaret görüşmelerinin öncesine denk gelmesi dikkat çekti.
TARTIŞMANIN MERKEZİNDE H20 VAR
Tartışmaların odağında, ABD'li teknoloji devi Nvidia’nın Çin pazarı için özel olarak geliştirdiği H20 adlı yapay zekâ çipi bulunuyor. Trump yönetimi, Nisan ayında H20 ihracatını durdurmayı planlamış, ancak Nvidia CEO’su Jensen Huang’ın doğrudan lobi faaliyetleri sonrası geri adım atılmıştı.
ULUSAL GÜVENLİK TEPKİDE
Trump’ın bu kararı, aralarında eski ulusal güvenlik danışmanı yardımcısı Matt Pottinger ve Trump döneminde görev yapan üst düzey yetkililerin de bulunduğu 20’den fazla güvenlik uzmanının tepkisini çekti. ABD Ticaret Bakanlığı’na hitaben kaleme alınan mektupta, "Bu adım, ABD'nin yapay zekâ alanındaki ekonomik ve askeri üstünlüğünü tehlikeye atıyor" ifadesi yer aldı.
TEKNOLOJİ YARIŞINDA JEOPOLİTİK ETKİ
Güvenlik çevreleri, H20’nin özellikle yapay zekâ tabanlı otonom silah sistemleri, gözetleme platformları ve askeri teknolojilerde kullanılabilecek yetkinlikte olduğunu savunuyor. Rand Corporation’dan teknoloji danışmanı Jimmy Goodrich, "H20, Çin’in yapay zekâ motorunu besleyen benzindir" yorumunu yaptı.
NVIDIA: “YANLIŞ YORUMLANIYOR”
Nvidia ise eleştirilerin yersiz olduğunu ve H20’nin askeri değil, ticari amaçlara hizmet ettiğini savundu. Şirket, çipin Amerika’nın küresel yapay zekâ pazarındaki liderliğine katkı sağlayacağını belirtti. Yetkililer ayrıca, ABD yönetiminin tüm H20 satışlarını kontrol edebildiğini ve henüz hiçbir ihracat lisansının verilmediğini kaydetti.
DİPLOMASİ VE TİCARET DENGESİ
Gözlemciler, Trump yönetiminin Çin’e yönelik planlanan kısıtlamaları ertelemesini, ticari kazanç ve diplomatik denge arayışı olarak yorumlarken, bazı güvenlik çevreleri bunu ‘stratejik zafiyet’ olarak nitelendiriyor. Eski Beyaz Saray stratejisti Steve Bannon, "Amerikan şirketleri yıllardır Çin Komünist Partisi tarafından kandırılıyor. Bu hata tekrar edilmemeli" ifadelerini kullandı.
GELECEĞİ BELİRLEYECEK KARAR
Uzmanlara göre, yapay zekâ çipleri gibi ileri teknolojiler konusunda alınacak kararlar sadece ekonomik değil, jeopolitik sonuçlar da doğuracak. ABD'nin ihracat kontrolleri üzerindeki bu geçici duraksama, küresel güç mücadelesinde kritik bir viraj olarak değerlendiriliyor.
