AV. MUHAMMET AKSAN

2030’a kadar global yapay zeka pazarının 1.5 trilyon dolara ulaşması beklenirken yapay zeka ile ilgili uzun süredir devam eden çalışmalar, tartışmalar ve karşı görüşlerden sonra 13 Mart 2024 tarihi itibariyle Avrupa Birliği Yapay Zeka Tüzüğü (AI ACT), Avrupa Parlamentosu’nda 46 üyenin oyuna karşı 523 üyenin oyuyla kabul edildi.

Avrupa Birliği Konseyi tarafından da onaylanması beklenen AI ACT’nin, Avrupa Birliği Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihten itibaren 20 gün sonra yürürlüğe girmesi bekleniyor. 

AI ACT’nin uyum süreci bakımından ise tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihinden itibaren 24 ay içerisinde yani 2026 yılında Avrupa Birliği çapında uygulanabilir hale geleceğini söylemek mümkün. Nitekim tüzüğün pek çok hükmü yürürlüğe girme tarihini takip eden 24 ay içinde uygulama alanı bulacakken bazı yükümlülüklerin ise ilk 6 ayın sonunda yerine getirilmesi gerekecek.

AI ACT’nin hedefi, temel hak ve özgürlükleri ve hukukun üstünlüğünü yapay zeka uygulamalarına karşı korumak olarak özetlenebilir. Bu bağlamda AI ACT, yapay zeka uygulamalarını risk ekseninde değerlendiriyor ve buna göre kabul edilemez risk, yüksek risk, spesifik şeffaflık yükümlülüklerinin söz konusu olduğu sınırlı risk ve minimal risk olmak üzere dört seviyede grupluyor.

İnsanların temel hak ve özgürlüklerini hedef alan yapay zeka uygulamaları ‘kabul edilemez risk’ kapsamında değerlendirilecek olup örneğin insanları davranışlarından dolayı ödüllendiren ya da cezalandıran vatandaş takip sistemleri ya da insan davranışlarını manipüle etmeye çalışan yapay zeka sistemleri bu kapsamda kabul edilecek ve yasaklanacak.

AI ACT, AB’de piyasaya sürülen veya hizmete sunulan yapay zeka sistemlerinin sağlayıcılarına, AB nezdinde yerleşik olup olmamalarına bakılmaksızın, AB’de bulunan yapay zeka sistemlerinin kullanıcılarına ve AB dışında bulunan yapay zeka sistemleri tarafından üretilen çıktıların AB içinde kullanılması hâlinde, söz konusu sistemlerin sağlayıcılarına ve kullanıcıları bakımından uygulama alanı bulacak.

AI ACT kapsamındaki bazı önemli yenilikler aşağıdaki şekildedir:

• Kamusal alanlarda kullanıcıların güvenlik açıklarını manipüle etmek ve sosyal puanlama yapmak gibi amaçlar için kullanılan yapay zeka uygulamalarının yasaklanması,
• Çeşitli amaçlarla kullanılabilen ‘deepfake’ adı verilen yapay veya değiştirilmiş görsel, video ve seslerin yapay olduğunun açıkça belirtilmesi zorunluluğu,
• Yüz tanımaya ilişkin veri tabanı oluşturma amaçlı kullanılabilen belli yapay zeka uygulamalarının yasaklanması,
• Kolluk kuvvetlerinin biyometrik tanıma sistemlerini yalnızca insan ticareti ya da terörizm gibi belirli suçlar söz konusu olduğunda, sıkı güvencelerin sağlandığı hallerde idari makamların izniyle kullanabilmesi.

AI ACT ile her bir AB ülkesi, vatandaşlarının kuralların ihlal edildiğini düşündüklerinde şikayetlerini iletebilmesi ve AI ACT uyum sürecinin denetlenebilmesi adına ulusal piyasa gözetim kurulu kuracak. Önemle belirtilmesi gereken bir diğer husus da AI ACT’nin ihlali halinde şirketlerin küresel gelirinin yüzde 7’si veya 35 milyon Euro’ya kadar para cezası alabilecekleridir.

SONUÇ

Bu önemli adımlar, yapay zeka alanındaki mevcut çabaların hukuk normu bakımından ilk somut çıktısı olduğu gibi bu alanda gelebilecek yeni düzenlemelerin de işaretçisi oluyor. Nitekim, Avrupa Parlamentosu’nun yasa çalışmalarında görev alan İtalyan Milletvekili Brando Benifei de yaptığı açıklamada, yapay zekaya ilişkin başkaca düzenlemelerin de beklendiğini ifade etti.

01 Nisan 2024 Pazartesi

PROF. DR. AHMET EMRE BİLGİLİ

Türkiye Turing Kurumu’nun bursiyerleri arasından bir metodoloji ile kurumun başarı endeksine göre seçilen İstanbul’un seçkin üniversitelerinde okuyan 34 kişilik öğrenci grubu ile dört Balkan ülkesine beş gün süren ‘kültür ve eğitim programı’ seferine çıktık. Kosova Priştine’den girdik, Saraybosna’dan İstanbul’a döndük. Yani toplamda Kosova, Karadağ, Arnavutluk ve Bosna Hersek olmak üzere dört ülkede birçok yere uğrandı. Priştine, Prizren, İşkodra, Kotor, Bar, Budva, Sveti Stefan, Perast, Stolaç, Poçitel, Blagay, Mostar, Konyits, Ahmiçi, Travnik ve Saraybosna. Turing literatürü içinde bu türden seyahatin adı gezi değil, eğitim ve kültür programıdır. Geliş ve gidiş hariç şehirlerin tümü karayolu üzerinden gezildi. Programlar günün 09.00-21.00 saatleri arasında icra edildi.

Bilindiği üzere bir bütün olarak Balkan ülkeleri; muhteşem coğrafyası, kültürel miras zenginliği ve insan çeşitliliği ile siyasi, etnik, kültürel ve dini çatışmaların en acımasızca yaşandığı, bunların izlerinin de halen canlı tutulduğu bir coğrafyadır aynı zamanda. Kendi tarihi geçmişi de yakın tarihinden farklılık arz etmez. Bölgede barış, Sultan Fatih’in çabaları ile tesis edilmiş ve Osmanlı döneminde hüküm sürmüş. Bölgede İslam’ın yayılışı ise yine Sultan Fatih döneminde olmuş. 

*           *           *

Bu yazıda odak noktamız; Türkiye’deki üniversite öğrencilerimiz açısından Balkan şehirleri bir bütün olarak ne ifade eder, nasıl değerlendirmemiz gerekir? Tabii ki eğitim ve kültür açısından, yaşanmışlıklar üzerinden, tarihten de kopmadan. Kısaca, Balkanlar’ın bugün için bize ne söyleyeceğine odaklanarak ve öğrencilerimizin nasıl bir kazanım elde edeceklerine dair hesap yaparak.

Aslında Balkanlar; coğrafi, dini ve kültürel açıdan bakıldığında, tüm çatışmalara rağmen barış içinde yaşamaları zorunlu olan tek ülke görünümündedir. Bölgeye dair; tarih, coğrafya ve keskin deneyimler gösteriyor ki, etnik ve dini çeşitliliği bir zenginlik olarak görüp, bunu içselleştirip barış içinde yaşamanın devamlılığını tesis etmek gerekir. Bölgedeki nehirlerin konumu ülkeleri nasıl birbirine bağlıyorsa kültürün uzlaştırıcı boyutunu geliştirmek ve bunun üzerinden gitmek en akıllıcası olarak görünüyor.

Prizren’de çarşıda dolaşırken Türkçe konuştuğumuzu gören 80 yaşlarında bir ak saçlının gençlere gelerek doğrudan ‘Tayyip Erdoğan’ın kıymetini bilin’ sözü ile başlayan tavsiyelerini keskin ve heyecanlı bir şekilde arka arkaya sıralamasını, gençler şaşkınlıkla dinledi. Boşnak rehberimiz bir rehberden öte program boyunca Balkanlar’ın yakın tarihini, bugününü anlayabileceğimiz bir şekilde film şeridi kıvamında detaylıca anlattı. 

*           *           *

Programın başından sonuna kadar bizimle olan Sosyolog İsmail Coşkun Hoca ise yolculuk esnasında yaptığı değerlendirmelerle bölgeyi nasıl okumamız gerektiği üzerine entelektüel bir bakış açısı kazandırdı. Gazi Hüsrev Bey Camii’nin avlusunda görüşlerini aldığımız Profesör Coşkun’a göre, Osmanlı gibi Balkanlar zeminine de yaslanan bir dünya imparatorluğunun etkinliğini, bu coğrafyada inşa ettiği ortak yaşam ve medeni kültürün en iyi örneğini Balkanlar’da görürüz. Balkan dillerine çok sayıda kelime de vermiş bu kültürün atlattığı bunca badirelere rağmen buralarda yaşamaya devam ediyor olması, kendi dinamizmini ve gücünü ifade eder. Gençler açısından bu bölgenin önemi; inşa edilen ortak yaşam kültürünün göstergelerini yerinde gözlemleme açısından son derece kritik. Basit bir nostaljinin ötesinde bir dünya imparatorluğunun; toplumsal, iktisadi ve siyasi zeminde halklarla, kültürlerle nasıl ilişkiler kurduğunu görmek, gençler açısından stratejik önemi haizdir ve bir derstir.

Bu programa da bizatihi liderlik eden Türkiye Turing Kurumu’nun Başkanı Dr. Bülent Katkak’ın engin turizm deneyimi ile öğrenciler için inşa ettiği gerek yurtiçi gerekse yurtdışı seyahat modeli, bütün detaylarıyla örnek alınacak ve inceleme yapılacak kadar kıymetli. Bir seyahatin katılımcıları açısından kazanımlarını artırmak kendi başına önemli. Bu durum, ilk adı Türk Seyyahin Cemiyeti olan yüzyıllık bir kurum olan Turing’e elbette çok yakışır. 

Balkanlar bize bunları söyledi. Avrupa ülkelerinden ve Türkiye’den gördüğümüz çok sayıda Türk seyahat grubu ise bizleri umutlandırdı. İmkân buldukça gençleri bu kültürel coğrafya ile tanıştırmakta büyük yarar var.

13 Mayıs 2024 Pazartesi

DOÇ. DR. ADNAN ERTEMEL

adnan.ertemel@gmail.com

Geçtiğimiz haftalarda, bir müşterinin ikram için aldığı çikolatanın küflü olduğu iddiasıyla ilgili olarak bir çikolata markasıyla ilgili yaşanan olaylar, markanın patronunun basit bir cevap vermesiyle birlikte kurumsal dünyada geniş yankı uyandırdı.

Markanın patronunun genel müdürlük görevinden istifa etmesiyle sonuçlanan bu gelişmeler, günümüz dünyasında sosyal medyanın hayatımıza ne denli entegre olduğunu bir kez daha gösterdi. 

Günümüzde markaların sadece ürün ve hizmetlerini sunmakla kalmayıp aynı zamanda müşteri deneyimini yönetmeleri gerekiyor. Müşteri deneyimi, artık markaların rekabet avantajı elde etmeleri için kritik bir faktör haline geldi. Bu nedenle markalar, müşteri memnuniyetini sağlamak ve sadakati artırmak için sürekli olarak müşteri geri bildirimlerine ve taleplerine kulak vermeli ve bu doğrultuda hareket etmeli.

SOSYAL MEDYA ÇAĞINDA MARKA OLMAK

Artık markaların halkla ilişkiler ve iletişim faaliyetlerinde proaktif olmalarının kritik önemi, geçmiş yıllara kıyasla daha da belirgin hale geldi. Sosyal medyanın gücüyle birlikte marka kavramının tanımı dahi değişti; artık marka, işletmenin sosyal medyada konuşulanların bir bileşkesi olarak değerlendiriliyor. Bu durum, algının gerçeğin ötesinde bir öneme sahip olduğunu gösteriyor.

Markaların bu algıyı yönetme sürecinde şansa yer olmadığı aşikâr. Her ne kadar bir markanın her müşterisini memnun etmesi mümkün olmasa da olumsuz deneyimleri marka için bir fırsata çevirmek, hızlı ve proaktif, samimi ve şeffaf bir şekilde hatayı kabul edip telafi etmek mümkün. Kriz yönetimi tam da bununla ilgili bir kavramdır. 

KRİZ YÖNETİMİ 

Kriz yönetimi becerileri günümüzde markaların başarısını belirleyen önemli bir unsurdur. Herhangi bir kriz durumunda, markaların hızlı, etkili ve şeffaf bir şekilde müdahale etmesi ve krizi yönetme yetenekleri, markanın itibarını koruması veya yeniden inşa etmesi açısından hayati öneme sahip. Bu nedenle, markaların kriz durumlarına karşı önceden hazırlıklı olmaları ve etkili bir kriz iletişimi stratejisi geliştirmeleri önemli.

Örneğin, bahsi geçen çikolata markası, olumsuz bir deneyimi telafi etmek amacıyla ilgili müşteriye ücretsiz çikolata göndererek samimi bir açıklama yapabilirdi. Bu şekilde, olumsuz bir deneyimi nötralize etmek yerine hızlıca olumlu bir deneyime dönüştürebilir ve markanın kamuoyu nezdindeki algısını olumlu yönde etkileyebilirdi.

Müşteri sadakati günümüz dünyasında geçmişte hiç olmadığı kadar önemli hale geldi. İstatistikler, mutlu bir müşterinin deneyimini çevresindeki üç arkadaşıyla paylaşıp markayı tavsiye ettiğini gösteriyor. Ancak, internet üzerinden gerçekleşen ağızdan ağıza pazarlama, aynı zamanda potansiyel bir tehdit de oluşturuyor. Mutsuz hale getirilmiş bir müşterinin deneyimini ise ortalama yedi arkadaşıyla paylaştığını belirten istatistikler, bu durumu vurguluyor.

Sonuç olarak yüzlerce belki de binlerce çalışanı olan ve yıllarca süren ciddi emeğin ürünü olan bir markayı inşa etmek gerçekten çok zor bir süreç. Ancak, profesyonelce yönetilmiş bir halkla ilişkiler stratejisi ve iletişim, markaların hızla müşteri nezdinde itibarını sıfırlamasını önleyebilir. İşletmelerin, bu tür vakalardan ders çıkararak markalarını korumak için gerekli adımları atmaları gerekli.

13 Mayıs 2024 Pazartesi