Küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin 2030 itibarıyla bugünkü seviyesine göre 2.5 kat artışla 11 bin gigavata çıkacağı öngörülüyor. Temiz enerji teknoloji yatırımlarındaki hızlı büyüme nedeniyle kritik minerallere yönelik talebin de 2030 itibarıyla iki kattan fazla artacağı tahmin ediliyor.
HABER: ŞEREF KILIÇLI
Dünya iklim kriziyle mücadele hedefleri doğrultusunda temiz enerjiyi merkeze alan bir ekonomik değişim süreci yaşıyor. Bu alandaki yatırım yoğunluğu, yenilenebilir enerjideki kapasite artışına da yansıyor. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) son açıklanan Yenilenebilir 2024 raporuna göre, geçtiğimiz yıl dünya yenilenebilir enerji kapasitesinde yaklaşık son 30 yıldaki en hızlı büyüme görüldü. Dünyada geçen yıl 2022’ye göre 510 gigavatla yüzde 50 daha fazla yenilenebilir enerji kapasitesi devreye alındı. Toplam kapasite ise 4 bin 217 gigavat oldu. Bu artışın yüzde 75’i güneş enerjisinden sağlandı.
ÇİN ÖNDE
IEA raporuna göre, küresel yenilenebilir enerji gücündeki büyümede Çin başı çekerken, Avrupa, ABD ve Brezilya’daki yenilenebilir enerji kapasite artışı da rekor seviyeye ulaştı. İklim değişikliğiyle mücadelenin yanı sıra ülkelerin enerji arz güvenliğinde kritik rol oynayan yenilenebilir enerjide büyümenin giderek hızlanacağı öngörülürken, 2028’e kadar dünyanın yenilenebilir enerji kapasitesinin 7 bin 300 gigavata yükseleceği hesaplanıyor. Bu artış hızının sürmesiyle küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin 2030 itibarıyla bugünkü seviyesine göre 2.5 katına yani 11 bin gigavata çıkacağı öngörülüyor. Söz konusu büyümenin yüzde 95’inin güneş ve rüzgar enerjisinden sağlanması beklenirken, yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretiminde en büyük kaynak olan kömürü 2025 itibarıyla geride bırakacağı tahmin ediliyor.
COP28 TAAHHÜTLERİ
Uluslararası platformlarda ülkelerin temiz enerji konusunda verdiği taahhütler de IEA’nın 2030 öngörülerini destekler nitelikte. Geçtiğimiz aralık ayında Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentinde gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28. Taraflar Konferansı’nda (COP28) Küresel Karbonsuzlaşmayı Hızlandırma girişimi açıklandı. Girişim kapsamında, 118 ülke küresel yenilenebilir enerji kapasitesini 2030 itibarıyla üç katına ve enerji verimliliğindeki ilerleme hızını iki katına çıkarmayı taahhüt etti.
MALİYET VE FİNANSMAN
İklim hedefleri için temiz enerji kapasitesinin artırılması kadar finansmanının ne kadarının kamu ne kadarının özel sektör tarafından karşılanacağı da önemli. Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) iklim yatırımları konusunda 2023 yılında yayınladığı bir rapor, bu konuda bazı ipuçları veriyor. Raporda, 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmak için küresel iklim yatırımlarının 2030’a kadar yıllık yaklaşık 5 trilyon dolara ulaşmasının gerekeceği, yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomilerde ise iklim değişikliğinin etkilerinin hafifletilmesine yönelik yatırım ihtiyacının aynı dönemde 2 trilyon dolara çıkacağının öngörüldüğü kaydedildi. Yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomilerde, zorlu piyasa koşullarında sınırlı mali alan göz önüne alındığında, iklim değişikliğinin etkilerinin hafifletilmesine yönelik yatırımların finansmanında özel sektörün kilit bir rol oynamasının gerekeceği de belirtildi.
ÖZEL SEKTÖR PAYI
IMF raporunda, söz konusu kilit rolden kasıtla yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomilerde, iklim yatırımları ihtiyacının çoğunun özel sektör tarafından karşılanması gerektiği, kamu yatırımlarındaki artışın sınırlı olmasının beklendiği de aktarıldı. Yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomilerde 2030’a kadar özel sektörün iklim yatırımlarının yaklaşık yüzde 80’ini sağlaması gerekeceğinin tahmin edildiği belirtildi. Ayrıca yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomilerde özel sermaye için çekici bir ortam yaratmak amacıyla geniş bir politika karışımına ihtiyaç olduğu vurgulandı. Karbon fiyatlandırmasının sermaye akışlarını düşük karbonlu yatırımlara kaydırmada son derece etkili olabileceğine, ancak politika yapıcıların bunu ek politikalarla tamamlaması gerektiğine de işaret edildi.
YENİLENEBİLİR ENERJİDEKİ YÜKSELİŞİN İKİ TEMEL NEDENİ
Yenilenebilir enerji ve elektrikli otomotiv yatırımlarında yaşanan sıçrama konusunda Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol, şu analizi yapmıştı: “Bu sıçramanın iki temel nedeni var. Birincisi; maliyetlerin çok düşmüş olması ve temiz enerji teknolojilerinin diğer fosil yakıt teknolojileriyle rekabet edebilecek seviyeye gelmesi. İkincisi de ülkeler artık temiz enerjiyi, enerji güvenliğine bir çare olarak düşünüyor. Ülkeler, petrol ve gazda başka ülkelere bağlı olmaktansa, kendi ülkelerindeki yenilenebilir enerji, nükleer enerji ve elektrikli araçlar gibi temiz teknolojileri tercih ediyor. Maliyetlerin düşmesi ve ülkelerin teşviklerini artırmasıyla bu teknolojiler çok daha hızlı büyüyecektir.”
HEDEFLER İÇİN MADENCİLİK YATIRIMI ARTMALI
Enerjideki dönüşümle ilgili yapılan tartışmalarda kısa sayılabilecek bir süreçte madencilikteki arzın artırılması gerekliliğine de dikkat çekiliyor.
Nitekim Paris İklim Anlaşması’ndaki hedef; küresel sıcaklık artışını 1.5 dereceyle sınırlandırmak ve 2050’ye kadar sera gazı emisyonlarının sıfır olması. Sürecin daha önceki enerji geçişlerine kıyasla oldukça kısa olduğunu belirten Uluslararası Enerji Politikası Uzmanı Daniel Yergin’in, maden üretiminin artırılması ihtiyacı konusundaki değerlendirmeleri şöyle: “Enerji geçişinde bakır çok önemli. Elektrikli bir otomobilde, içten yanmalı motorlu bir otomobilden 2.5 kat daha fazla bakır kullanılıyor.
Yani daha fazla bakırın çıkarılması gerekiyor ve yeni bir maden sahası açmak 16 ila 25 yıl arasında sürüyor. 2050 hedeflerine ulaşmak için bakır arzının 2030’ların ortasına kadar ikiye katlanması gerekiyor. Ancak arzdaki mevcut büyüme bu hıza yaklaşmıyor. Rüzgar ve güneşin bedava olduğu vurgulanıyor fakat yenilenebilir enerji için gerekli malzemelerin bedava olmadığı açık. Paris Anlaşması hedeflerine yaklaşmak istiyorsak çok daha fazla madencilik yapılması gerekiyor.”
KRİTİK MİNERALLERDE TALEBE DİKKAT
Temiz enerji teknoloji yatırımlarındaki hızlı büyüme lityum, kobalt, nikel ve bakır gibi kritik minerallere talebi de artırıyor. IEA’nın 2023’te yayımladığı Kritik Mineraller Piyasa Değerlendirmesi raporuna göre, söz konusu minerallere yönelik talep, 2017-2022 döneminde lityumda üç katına çıkarken, kobaltta yüzde 70 ve nikelde yüzde 40 arttı. Rapora göre, talep ve yatırımların artmasına rağmen kritik minerallerde arz çeşitliliği endişe kaynağı olmaya devam ediyor. 2020 yılına göre ilerleme sağlansa da Çin, kritik mineraller tedarikinde başı çekiyor. IEA’nın açıklanmış politikalar senaryosuna göre, temiz enerji dönüşümünde öngörülen hıza paralel olarak, kritik minerallere yönelik talebin 2030 itibarıyla iki kattan fazla artacağı ve 2050 itibarıyla da 3.5 kat olacağı öngörülüyor. IEA’nın net sıfır emisyon senaryosuna göre ise kritik minerallere yönelik talebin 2030 itibarıyla 3.5 kat büyüyeceği tahmin ediliyor. Talepteki bu hızlı büyümeyle kritik mineraller, küresel madencilik sektörünün merkezine yerleşecek.
22 Ocak 2024 Pazartesi
Bankacılık sektörünün kredi hacmi, 13 Eylül haftasında 64 milyar 584 milyon lira artarak 14 trilyon 687 milyar 686 milyon liraya çıktı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) haftalık bültenine göre, sektörün kredi hacmi 13 Eylül itibarıyla 64 milyar 584 milyon lira arttı.
Söz konusu dönemde kredi hacmi 14 trilyon 623 milyar 103 milyon liradan 14 trilyon 687 milyar 686 milyon liraya çıktı.
Bankacılık sektöründe toplam mevduat ise bankalar arası dahil, geçen hafta 309 milyar 415 milyon lira artarak 17 trilyon 613 milyar 411 milyon liraya yükseldi.
Tüketici kredilerinin tutarı, 13 Eylül itibarıyla 16 milyar 866 milyon lira artışla 1 trilyon 817 milyar 399 milyon liraya çıktı. Söz konusu tutarın 461 milyar 352 milyon lirası konut, 80 milyar 790 milyon lirası taşıt ve 1 trilyon 275 milyar 257 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu.
Bu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı, 5 milyar 781 milyon lira artarak 1 trilyon 857 milyar 38 milyon lira oldu.
Bankaların bireysel kredi kartı alacakları ise yüzde 2,3 artışla 1 trilyon 623 milyar 959 milyon liraya yükseldi. Bireysel kredi kartı alacaklarının 554 milyar 761 milyon lirasını taksitli, 1 trilyon 69 milyar 198 milyon lirasını taksitsiz borçlar oluşturdu.
Bankacılık sektöründe takipteki alacaklar, 13 Eylül itibarıyla önceki haftaya göre 2 milyar 28 milyon lira artışla 259 milyar 255 milyon liraya çıktı. Takipteki alacakların 193 milyar 842 milyon lirasına özel karşılık ayrıldı.
Aynı dönemde bankacılık sisteminin yasal öz kaynakları, 7 milyar lira yükselerek 3 trilyon 145 milyar 402 milyon lira oldu.
KKM bakiyesi ise geçen hafta yüzde 0,7 ve 10 milyar 441 milyon liralık azalışla 1 trilyon 564 milyar 311,6 milyon liraya düştü.
Böylece KKM büyüklüğü, toplam mevduatın yüzde 8,9'una geriledi.
19 Eylül 2024 Perşembe
Sektörün toplam mevduatı 18 trilyon 80.9 milyar lira, kredi hacmi ise 14 trilyon 201.1 milyar lira oldu.
Bankacılık sektörünün toplam mevduatı, 13 Eylül ile biten haftada önceki haftaya göre 271,2 milyar lira artarak 18 trilyon 80,9 milyar liraya yükseldi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), haftalık para ve banka istatistiklerini açıkladı.
Buna göre, bankacılık sektörünün toplam mevduatı (bankalar arası dahil) 13 Eylül ile biten haftada 271 milyar 245 milyon 693 bin lira artışla 18 trilyon 80 milyar 927 milyon 399 bin liraya çıktı.
Aynı dönemde bankalardaki TL cinsi mevduat yüzde 3,53 yükselişle 10 trilyon 785 milyar 757 milyon 97 bin lira, yabancı para (YP) cinsinden mevduat ise yüzde 1,13 azalışla 6 trilyon 507 milyar 814 milyon 798 bin lira oldu.
Bankalarda bulunan toplam YP mevduatı, geçen hafta 201 milyar 644 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken, bu tutarın 170 milyar 236 milyon doları yurt içinde yerleşik kişilerin hesaplarında toplandı.
Yurt içi yerleşiklerin toplam YP mevduatında, parite etkisinden arındırılmış veriler göz önünde bulundurulduğunda 13 Eylül itibarıyla 2 milyar 671 milyon dolarlık azalış görüldü.
Mevduat bankalarındaki tüketici kredileri, geçen hafta yüzde 0,96 artarak 1 trilyon 726 milyar 765 milyon 66 bin lira oldu.
Aynı dönemde taksitli ticari krediler yüzde 0,32 yükselişle 1 trilyon 701 milyar 915 milyon 488 bin liraya, kredi kartları bakiyesi ise yüzde 1,94 artışla 2 trilyon 101 milyar 895 milyon 504 bin liraya çıktı.
Mevduat bankalarındaki tüketici kredilerinin 415 milyar 389 milyon 198 bin lirası konut, 62 milyar 193 milyon 711 bin lirası taşıt ve 1 trilyon 249 milyar 182 milyon 157 bin lirası diğer kredilerden oluştu.
Bankacılık sektörünün TCMB dahil toplam kredi hacmi de 13 Eylül ile biten haftada 65 milyar 340 milyon 139 bin lira artarak 14 trilyon 201 milyar 72 milyon 556 bin liraya yükseldi.
Toplam kredi hacmi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 40,89 artış kaydetti.
19 Eylül 2024 Perşembe
19 Eylül 2024 Perşembe
19 Eylül 2024 Perşembe
19 Eylül 2024 Perşembe
19 Eylül 2024 Perşembe
19 Eylül 2024 Perşembe
19°C