Türkiye'nin net sıfır hedefine ulaşabilmesi için elektrik sisteminin 2020-2055 döneminde yatırım hacminin yıllık ortalama 15 milyar dolar olduğu hesaplandı.

SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi’nin "2053 Net Sıfır: Türkiye Elektrik Sektörü İçin Yol Haritası" raporu açıklandı.

Tamamen karbonsuzlaşmış enerji sistemine geçişte elektrik sektörünün rolüne odaklanılan raporda, Türkiye'de öncelikle elektrik üretiminin karbondan arındırılması gerektiği vurgulanarak bir yol haritası oluşturuldu.

Rapora göre, 2022 sonu itibarıyla elektrik kurulu gücünün yaklaşık yüzde 54'ü yenilenebilir enerji kaynaklarından oluşan ve toplam elektrik üretiminde yenilenebilir enerjinin payı yüzde 40 civarında olan Türkiye elektrik sisteminin şimdiden düşük karbonlu teknolojilere başarılı bir geçiş sürecinde bulunuyor.

Net sıfır hedefine ulaşılması ve tüm ekonominin karbonsuzlaşmasında işin omurgasını elektrik sisteminin oluşturduğuna dikkati çekilen raporda, enerji dönüşümü için en büyük enerji tüketicileri olan binalarda, ulaştırma ve sanayi sektörlerindeki sera gazı emisyonlarını azaltmaya odaklanılması gerektiği belirtiliyor.

Raporda yer alan "Net Sıfır 2053" senaryosuna göre, Türkiye'nin enerji talebi 2030'a kadar ekonomik faaliyetlere bağlı olarak artacak. Sonraki dönemde ise ekonomik büyüme ve toplumsal refahın artmasına rağmen elektrifikasyonun ve enerji verimliliğinin etkisiyle enerji talebi azalmaya başlayacak ve 2053'te yaklaşık 1200 teravatsaat ile 2020 yılı seviyelerine yakın gerçekleşecek.

Türkiye'nin toplam karbon emisyonlarının 2025'te 417 milyon ton değeriyle zirveye ulaşacağı öngörülen rapora göre, 2035'te kömür santrallerinden elektrik üretiminin sistemde kalmaması toplam karbon emisyonlarını 2025 yılı emisyon seviyelerine oranla yüzde 37,2 oranında düşürecek.

Bu düşüşteki en büyük paya, fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye geçiş yapan elektrik sektörü sahip olacak.

ENERJİDE İTHALAT BAĞIMLILIĞI YÜZDE 9'A GERİLEYEBİLİR

Türkiye ekonomisinin 2053'e kadar yılda ortalama yüzde 3,3 büyüyeceği öngörülen rapora göre, yenilenebilir enerji bazlı bir elektrik sistemi ve enerji yoğunluğundaki azalma sayesinde Türkiye ekonomik büyüme ve refahtan fedakarlık etmeden net sıfır hedefine ulaşabilir.

Enerji sektöründeki yatırımların büyük bir kısmının, elektrik sisteminin ağırlıklı olarak yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olacak şekilde yeniden yapılandırılmasına yönelik olacağı değerlendirilen raporda, Türkiye'nin dış ticaret dengesi önemli ölçüde iyileşirken enerjide ithalat bağımlılığı 2020'deki yüzde 69 seviyesinden 2053'te yüzde 9 seviyesine gerileyebileceği hesaplanıyor.

GÜNEŞ VE RÜZGAR ENERJİSİ YATIRIMLARINDA YENİ FIRSATLAR

Toplam elektrik talebinin 2053'te 982 teravatsaat seviyesinde olacağı öngörülen rapora göre, son kullanıcı sektörlerin net elektrik talebinin 2020 yılı seviyesinin yaklaşık 2,4 katı olacağı belirtiliyor.

Raporda, 2053'te elektrik sisteminin büyük ölçüde rüzgar ve güneş enerjisi gibi değişken yenilenebilir enerji kaynaklarına dayanacağı ve bunların toplam elektrik üretimindeki payının yüzde 77 seviyesinde olacağı değerlendiriliyor.

Türkiye'nin net sıfır hedefinde güneş ve rüzgar enerjisi santrali kapasite artışları ve enerji depolama gibi yeni teknolojilerin kurulumları düşünüldüğünde özel sektör için önemli yatırım fırsatlarının ortaya çıkacağı öngörülüyor.

Raporda, 2020-2055 yıllarını kapsayan projeksiyon döneminde net sıfır emisyon seviyesine ulaşmak için elektrik sisteminin yıllık ortalama yatırım hacminin 15 milyar dolar civarında olacağı tahmin ediliyor.

Toplam yatırımların yaklaşık yüzde 62'lik kısmını yeni elektrik üretim santralleri ve depolama sistemleri yatırımları oluştururken, geriye kalan kısım ise şebeke altyapısının geliştirilmesi için harcanacak.

Sistemin net sıfır hedefine yaklaşması nedeniyle 2050'den sonra yatırım hızının düşmesi bekleniyor.

YEŞİL HİDROJEN ÜRETİMİ İÇİN 2030'DAN İTİBAREN ELEKTROLİZÖRLERİN KURULMASI GEREKİYOR

Raporda, karasal rüzgar kurulu gücünün 2035'e kadar 38 gigavata ulaşacağı ve daha sonra bu kapasiteye her beş yılda bir yaklaşık 20 gigavat ilave kurulu gücün eklenmesiyle 2055'te toplam 120 gigavat kurulu kapasiteye ulaşacağı tahmin ediliyor.

Güneş enerjisi kurulu gücünün 2035'te 57 gigavata, 2055'te ise 220 gigavata ulaşması bekleniyor.

Pompaj depolamalı hidroelektrik ve bataryalar gibi enerji depolama sistemlerinin 2053'e kadar 33 gigavat kurulu güce ulaşarak sistemin dengesini ve güvenliğini sağlayacağı değerlendirilen rapora göre, yeşil hidrojen üretimi için 2030'dan itibaren elektrolizörlerin kurulması gerektiği belirtiliyor.

Toplam elektrolizör kapasitesinin 2035'te 5,5 gigavata ulaşacağı öngörülen rapora göre, e-yakıtlara yönelik artan talebi karşılamak için bunun 2053'e kadar hızla artarak 70 gigavat seviyesine çıkması bekleniyor.

Raporda, e-yakıtların doğal gaz boru hattında kademeli olarak kullanılacağı ve 2053'te tamamen doğal gazın yerini alacağı öngörüsüne yer veriliyor.

Elektrik üretiminde yenilenebilir enerjinin payının sürekli artarak 2053'te yüzde 90'a ulaşacağı değerlendirilen rapora göre, yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretiminde büyük artış olmasına karşın, esneklik seçeneklerinin entegrasyonuyla birlikte elektrik sisteminin sağlıklı ve güvenli bir şekilde çalışması sağlanacak.

ULAŞTIRMA VE SANAYİ İÇİN YEŞİL HİDROJEN

Ulaştırma ve sanayi gibi sektörlerin yeşil hidrojen ve diğer e-yakıtları kullanmaya başlayacağı değerlendirilen rapora göre, sanayide 2035'te e-yakıtlara geçiş başlayacak ve 2053'e kadar devam edecek.

Ulaşımda ise 2040'ta binek araç stokunun yüzde 71'inin, otobüs ve kamyonların ise yüzde 41'inin bataryalı ya da plug-in hibrit elektrikli araçlardan oluşacağı öngörülüyor. 

Elektrifikasyonun mümkün olmadığı belirli ulaşım modları için özellikle uzun mesafede, e-yakıt kullanımının devreye girmesi bekleniyor.

Yeşil hidrojenin 2053'te toplu kara yolu taşımacılığında yüzde 10, hafif hizmet araçlarında yüzde 17, ağır hizmet araçlarında ise yüzde 30 oranında kullanılması bekleniyor.

GECİKME, KARBON EMİSYONU VE İTHALAT MALİYETLERİNİ ARTIRABİLİR

Net sıfır hedefine yönelik eylemlerin gecikmesi durumunda neler olabileceğini "duyarlılık analizi" ile ortaya koyan rapora göre, bu hedeflere ulaşımın gecikmesinin çok daha yüksek uygulama risklerini beraberinde getireceği değerlendiriliyor.

Kömür ve linyit santrallerinin 2035'ten sonra sistemde tutulmasının kümülatif sera gazı emisyonlarını artıracağı ve fosil yakıtların varlığının sürmesinin yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişi zorlaştıracağı öngörülüyor.

Enerji dönüşümü ve iklim eylemlerinin gecikmesi halinde elektrik sektöründeki kümülatif emisyonların yüzde 46, 2031-2055 döneminde ise kümülatif enerji ithalat maliyetlerinin yaklaşık yüzde 20 daha fazla olacağı tahmin ediliyor.

Öte yandan, duyarlılık analizinde enerji dönüşümündeki gecikmeden dolayı 2040-2050 döneminde başta güneş ve rüzgar olmak üzere 200 gigavatın üzerinde yeni kapasite kurulumunun tamamlanabilmesinin, finansman, iş gücü ve ekipman tedariki açısından neredeyse imkansız hale geleceği belirtiliyor.

02 Şubat 2023 Perşembe

Türkiye Arı Yetiştiricileri Merkez Birliği (TAB) Başkanı Ziya Şahin, balın dışında Türkiye'de yaklaşık 7 bin ton bal mumu, 4 ton arı sütü, 400 ton polen, 10 ton arı ekmeği ve 10 ton propolis üretiminin yapıldığını söyledi.

Türkiye Arı Yetiştiricileri Merkez Birliği (TAB) Başkanı Ziya Şahin, açıklamada, Türkiye'nin 9,2 milyon arılı kovan sayısıyla dünyada 3.,115 bin ton bal üretimiyle de Çin'den sonra 2. sırada yer aldığını söyledi.

Türkiye'nin, bal üretimini destekleyecek flora çeşitliliğiyle Avrupa'da 1. sırada olduğunu ifade eden Şahin, ülkede 4 bin 319'u endemik olmak üzere 13 bin 414 bitki türü bulunduğunu dile getirdi.

Şahin, dünya genelinde sağlanan başarıyı temellendirmek, sürekliliği sağlamak ve ihracatı arttırmak için tüm arı ürünlerine bir standart getirilmesinin önemli olduğuna işaret ederek, "Bu kapsamda uluslararası standardizasyon örgütü olan ISO'nun arı ürünleri çalışmalarına 34 ülkeyle 2019'dan itibaren katkı ve katılım sağlıyoruz. Bu zaman zarfında çam, geven, kestane, pamuk, ayçiçeği ve narenciye gibi bal çeşitleri üzerinde çalışma başlattık. İlk adım olarak TSE onayıyla çam balında bir standart getirdik. Ardından lavanta ve meşe balı üzerinde çalışılıyor." diye konuştu.

Söz konusu bal türleriyle ilgili çalışmaları TAGEM ile yürüttüklerini kaydeden Şahin, bal konusunda dünyayla yarışabilmek için artık bilimsel kimliğin ortaya konulmasının elzem olduğunu belirtti.

Ziya Şahin, arı ürünleri ihracatında da önemli bir noktaya gelindiğini vurgulayarak, "Türkiye'de geçen yıl 9 bin 389 ton bal ihraç edildi. Bu ihracattan 32 milyon dolar gelir elde edildi. Yaklaşık 20 ülkeye ihracat yapılırken, başı Almanya, ABD, İspanya, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Japonya çekiyor." ifadesini kullandı.

BİR KİLOGRAM BALIN MALİYETİ 216 LİRA

Balın kalitesi üzerinden pek çok spekülasyon yapıldığını dile getiren Şahin, baldaki sahtecilik ve uygunsuzluk konusunda başta merdiven altı üretim yapanlar olmak üzere buna dahil olan her kesimle mücadelenin çok önemli olduğunu vurguladı.

Şahin, sahteciliğin tespiti için balların da kayıt sistemine dahil edilmesi gerektiğine işaret ederek, kovan ve arıcıların yanında üretilen balı da kayıt altına alarak, kimin ne ürettiğinin bilinebileceğini aktardı.

Arıcılığın son yıllardaki fiyat artışlarından da ciddi şekilde etkilendiğini belirten Şahin, şunları kaydetti:

"Arıcılık tarla bitkilerindeki gibi sabit yerde yapılan bir üretim faaliyeti değil. Her gezginci arıcımız yılda 5-6 konaklama bölgesi değiştirerek, yılda ortalama 20 bin kilometre yol kat ediyor. Son yıllardaki akaryakıt, besleme, sarf malzeme, makine/ekipman ve işçilik benzeri giderler bir anda yükseldi. Geçen yılki bal maliyetine güncel enflasyon eklendiğinde, bir kilogram bal maliyeti 216 lira olmaktadır. Arıcıların elinden tutulmalı, desteklenmeli."

ÇİN VE BREZİLYA'NIN TÜRKİYE'DEN PROPOLİS TALEBİ VAR

Şahin, son yıllarda birliklerin kurulmasıyla arıcıların, balın yanında, propolis, bal mumu, arı sütü, polen, arı zehri gibi ürünlerin de üretimini yaptıklarına işaret ederek, "Balın dışında Türkiye'de yaklaşık 7 bin ton bal mumu, 4 ton arı sütü, 400 ton polen, 10 ton arı ekmeği, 10 ton propolis, 600 bin ana arı üretimi yapılıyor. 2020 yılına kadar propolisi yurt dışından ithal ederken şu an için bu ürünlerde ihracatçı konumdayız. Özellikle Çin ve Brezilya'nın Türkiye'den propolis talebi var." diye konuştu.

Şahin, bal dışındaki ince işçilik gerektiren arı ürünlerindeki üretimi arttırmak için özellikle kadın çiftçilere ve girişimcilere daha fazla destek verilmesi gerektiğini sözlerine ekledi.

20 Mayıs 2024 Pazartesi

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, açıklayacakları yeni destekleme modelinde gezginci arıcılar ile genç ve kadın üreticilere kovan başına ilave destekler vereceklerini ifade etti.

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Dünya Arı Günü dolayısıyla yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye'nin, bal üretiminde dünyada 2'nci olduğunu bildirdi.

Arıcıların 2003'ten itibaren desteklerden faydalandığına ve sektöre 2023'e kadar 1,6 milyar lira destek sağlandığına işaret eden Yumaklı, "Verilen desteklerin de etkisiyle arılı kovan, bal üretimi ve arıcılık işletme sayısında büyük artışlar kaydedildi. 2002'de 74 bin ton olan bal üretimimiz 2023'te 115 bin tona çıktı. Söz konusu dönemde arılı kovan sayımızı da 4,1 milyondan 9,2 milyona çıkarttık. Amacımız, kovan sayılarını artmasının yanında kovan başına alınan balın veriminin ve kalitesinin de artmasını sağlamak." değerlendirmesinde bulundu.

Yumaklı, Bakanlık olarak çalışmalarını 5 ana eksende sürdürdüklerine dikkati çekerek, "Bunlar verimlilik, kalite, sürdürülebilirlik, kayıtlılık ve sektöre yatırım. Arıcılıkta da bu 5 ana eksen etrafında adımlar atacağız. Bu kapsamda yeni destekleme modelimizde gezginci arıcılar ile genç ve kadın üreticilerimize kovan başına ilave destekler verilecek." ifadelerini kullandı.

İklim değişikliğinin bal arıları üzerinde etkilerine yönelik ulusal ve uluslararası düzeyde çalışmaların sürdüğünü belirten Yumaklı, şunları kaydetti:

"İklim değişikliğinin arılar üzerindeki etkilerinin bertaraf edilmesi amacıyla Arıcılık Eylem Planı'nın hayata geçirilmesi için çalışmalara başladık. Bunu, ilgili kamu kuruluşları, üniversiteler ve özel sektör temsilcileriyle bir araya gelerek yapacağız. Bölgesel ırk ve ekotiplerle yapılan arıcılığın geliştirilmesi, bitki örtüsünün korunması, arıcılık yönetimi, hastalık ve zararlılarla mücadele gibi konuları kapsayacak eylem planıyla, iklim değişikliğinden kaynaklanan olumsuzlukların arılar üzerindeki etkisinin en aza indirilmesini amaçlayacağız."

Bu arada, Dünya Arı Günü, Birleşmiş Milletler kararıyla yeryüzündeki yaşamın devamlılığının sağlanmasında önemli rol üstlenen arıların önemine dikkati çekmek amacıyla her yıl 20 Mayıs'ta kutlanıyor.

20 Mayıs 2024 Pazartesi