NASA, gelişmiş bir güneş yelkenli uzay aracını başarıyla fırlattı. Hafif polimer kompozitlerden yapılmış yeni bir boom kullanan ‘güneş yelken sistemi’, görev süresi 2 ay olarak planlanan önemli bir seyir gerçekleştirecek.

AYŞE BAŞAK

Güneş yelkenleri, günümüzün büyüleyici teknolojilerinden biri. Çeşitli kavramları sıklıkla metaforlar yoluyla konuşup ifade ediyoruz ama güneş yelkenlerinin buna ihtiyacı yok. Yani güneş yelkenlerini anlaşır kılmak için yelkenli tekne benzetmesi yapmak gerekmiyor; çünkü güneş yelkenleri denizdeki yelkenlilerle tamamen aynı prensiple çalışıyor. Yelkenli tekneler su üzerinde rüzgar tarafından itilerek hareket ederken, güneş yelkenleri, Güneş’ten gelen güneş rüzgarları tarafından itilen bir boşlukta hareket ediyor. 

YAKITA İHTİYAÇ YOK

Bu ‘uzay rüzgarı’, aslında Güneş’ten farklı hızlarda ve yoğunluklarda sürekli olarak yayılan proton ve elektronlardan oluşan bir plazma akışı ve atmosferik rüzgarlarımızla tamamen aynı şekilde kullanılabilir. Denizdeki yelkenli tekneler gibi güneş yelkenleri de güneş rüzgarıyla hemen hemen her türlü manevrayı gerçekleştirebiliyor.

Arada büyük bir fark da var: Güneş rüzgarlarının küçük bir alan üzerindeki basıncı bir not kağıdının ağırlığına eşdeğer olması. Yakıta ihtiyaçlarının olmaması, güneş yelkenlerinin süresiz olarak hızlanabileceği anlamına da geliyor. 

KOMPOZİT BOOMLAR

Bu araçları verimli kılmanın zorluğu bu ortamda kullanışlı olacak kadar geniş yelkenli ve yeterince hafif bir uzay aracı yapmakta gizli. Yelken kısmı o kadar da zor değil. 1960’lı yıllardan beri mylar plastik filmler bu işe uygun olduklarını gösterdiler. Asıl sorun, yelkenleri yerinde tutmak için kullanılan boomlar. Güneş yelkenleri, kompakt bir şekilde katlanabilen büyük, sağlam ve hafif boomlara ihtiyaç duyuyor. 

24 Nisan’da başarıyla fırlatılan yelkenin boomları tüp şeklinde ve düz bir şekilde ezilebiliyor; bir şerit metre gibi küçük bir pakete sarılabiliyor. Aynı zamanda sıcaklık değişimleri sırasında daha az bükülme ve esneme gibi kompozit malzemelerin tüm avantajlarını sunuyor. Bu yeni esnek polimer ve karbon kompozit boom, Nano Avionics tarafından üretilen 12 üniteli CubeSat ile birleştirilmiş. Araç fırlatıldıktan sonra yaklaşık 1.000 km yükseklikte Güneş ile eş zamanlı bir yörüngeye girecek ve yelken açıldıktan sonra güneş rüzgarına göre kendisini açılandırarak aracın yörüngesini ayarlayacak. Bu deneme uçuşu başarılı olursa, alanı bir futbol sahasının yarısı kadar olan yelkenler de dahil olmak üzere daha iddialı tasarımların gündeme geleceği öngörülüyor. Güneş yelkenlerinin ve hafif kompozit boomların kapasitesi bu teknolojiyi gelecekteki görevlerde daha yaratıcı biçimde kullanmayı sağlayabilir. 

29 Nisan 2024 Pazartesi

Türkiye, geçen yılın dördüncü çeyreğinde abone başına 477 dakikalık ortalama aylık mobil kullanım süresiyle ‘Avrupa ülkeleri arasında ilk sırada’ yer almayı sürdürdü.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun (BTK) 2023 yılı pazar verilerinden derlediği bilgiye göre, 2023 yılı son çeyrekte Türkiye'de yaklaşık yüzde 108 yaygınlık oranına karşılık gelen yaklaşık 92 milyon 230 bin 985 mobil aboneye ulaşıldı.

Konuşma süresi, geçen yılın birinci çeyreğinde 77 milyar dakika, ikinci çeyreğinde 80,6 milyar dakika, üçüncü çeyreğinde 83,7 milyar dakika, dördüncü çeyreğinde ise 80,1 milyar dakika olarak kayıtlara geçti. Böylece internet üzerinden yapılan konuşma sürelerinin dahil olmadığı mobil ve sabit trafik miktarı, 2023 yılında 321,4 milyar dakika oldu.

Ekim-Aralık 2023 döneminde toplam mobil trafik miktarı yaklaşık 78,9 milyar dakika olurken, sabit trafik miktarı ise 1,2 milyar dakika olarak gerçekleşti. Trafiğin yüzde 95,4'ü mobilden mobile giden aramalardan oluştu.

Türkiye, 2023'ün dördüncü çeyreğinde kişi başına 477 dakika ortalama aylık mobil kullanımla Avrupa ülkeleri arasında birinci sırada yer almayı sürdürdü. 2012'den beri cepten en fazla görüşme yapan ülke konumundaki Türkiye, en yakın takipçileri Norveç (377), Hırvatistan (322), Kuzey Makedonya (234), İzlanda (180) ve Çekya (167) ile arayı açtı. Türkiye'deki aboneler, aynı dönemde kişi başına 153 dakika ortalama aylık mobil kullanım süresi olan Almanya'nın üç katı, 239 dakika olan Avrupa ortalamasının ise iki katı cepten görüşme yaptı. 

Mobil hizmetlerde abone başına elde edilen aylık gelir anlamına gelen "ARPU" rakamları ise Batı Avrupa ülkelerinde 2023'ün dördüncü çeyreği itibarıyla 17,21 avro seviyelerinde iken Türkiye'de 4,26 avro oldu.

Böylece Avrupa ülkeleri arasında Türkiye, abone başına 477 dakikalık konuşmayla birinciliğini korurken, abone başına aylık gelirde de en az konuşma bedeli alan ülke olarak dikkati çekti.

15 Mayıs 2024 Çarşamba

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Türkiye'nin ilk yerli ve milli haberleşme uydusu TÜRKSAT 6A'yı haziran ayı başında ABD'ye göndereceklerini bildirdi.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) yerleşkesindeki Uzay Sistemleri Entegrasyon ve Test Merkezi'nde (USET) TÜRKSAT 6A'yla ilgili açıklamalarda bulundu.

Uyduya dair çalışmaları bitirdiklerini ifade eden Uraloğlu, "TÜRKSAT 6A'nın fırlatılmasıyla ilgili sürece girdik. Türkiye'nin haberleşme, televizyon yayınları, hem askeri hem de sivil haberleşme için uyduya ihtiyacımız var. Türkiye'nin uzayda 5 haberleşme, 4 gözlem uydusu bulunuyor. Biz bunlarla kendi hem kendi ihtiyacımızı görüyoruz hem de yakın coğrafyamızdaki ülkelere hizmet satışı ve sunumunu sağlamış oluyoruz." dedi.

Uraloğlu, TÜRKSAT 6A uydusunu yerli ve milli imkanlarla ürettiklerini ve temmuz ayında fırlatma işlemini gerçekleştireceklerini anımsattı.

Bakan Uraloğlu, uydunun üretim süreci ve fırlatma takvimi hakkında şu bilgileri verdi:

"Haberleşme bizim en kıymetlimiz, özellikle askeri haberleşme daha da kıymetlisi. Bunu şu anda sağlıyoruz ama güvenli olmak ve uzay vatana sahip çıkabilmek için kendi ürettiğimiz ve yazılımını yaptığımız uyduyla yapmamız gerekiyordu. Onun için TÜRKSAT 6A uydumuzu yerli ve milli ürettik. Bunu üretirken de TÜRKSAT 3A, 4A, 4B, 5A, 5B... Bunlarda da Türksat'ımızın mühendislerini bu programlarda görevlendirerek eğitimlerini aldırarak, üretim programlarında bulundurarak yetiştirdik. Bunu yerli ürettik, yüzde 90'lara varan bir yerlilik oranı var. Haziran ayının başında ABD'ye gönderiyoruz. 8-14 Temmuz arasındaki bir tarihte de uzaya göndereceğiz."

Uraloğlu, Türksat'ın işin esas planlayıcısı olduğunun altını çizerek, TÜBİTAK UZAY, ASELSAN, CTECH'in de üretim sürecinde yer aldıklarını söyledi.

Üretim sürecinde binlerce mühendisin yer aldığını da belirten Uraloğlu, "Onlar kendi üretim ve ilgi alanlarına göre belli zaman dilimlerinde çalışarak bu işi yürüttüler. Binlerce mühendisimizin, teknikerimizin burada emeği var." diye konuştu.

TÜRKSAT 6A, 4 YENİ ÜLKEYİ DE KAPSAYACAK

Uraloğlu, uyduların ömrünün genelde 15 yıl olduğunu dile getirerek, bu süre dolduğu zaman mevcut uyduların yenileriyle değiştirilmesi gerektiğine dikkati çekti.

Süresi dolan uyduların uzaydaki uygun yörüngelere terk edildiğini bildiren Uraloğlu, şunları kaydetti:

"Yeni uydular, gelişen teknoloji, daha kaliteli bir haberleşme ve yeni kapsama alanları için gerekli. Şu andaki uydularımızda Avrupa'yı Orta Doğu'yu, Türk Cumhuriyetleri'ni, Uzak Doğu'nun bir bölümünü Afrika'nın önemli bir bölümünü daha çok kuzey olmak üzere kapsıyoruz. TÜRKSAT 6A uydumuzla Hindistan, Tayland, Malezya ve Endonezya'yı kapsamış olacağız. Aşağı yukarı 3,5 milyar insanı kapsadığımız sayıyı 5 milyara kadar çıkaracağız. Ülkemiz bu uydumuzla daha güvenli haberleşmeyi sağlayacağız. Bu bahsettiğim coğrafyalara da halihazırda bu hizmeti satıyoruz. Yeni 4 ülkeye de bu haberleşme hizmetini satma, hizmet ihracatı yapma noktasında da ilave gelirler olacak. O ülkeler de hizmet satın almak isterlerse, ki isteyeceklerdir, böyle bir ihtiyaç olduğunu gördüğümüz için biz oraları kapsama alanımıza alıyoruz. O hizmetleri satıp ülkemize döviz girişi sağlamış olacağız."

Türkiye'nin söz konusu uyduyu yapan 10 ülkeden biri olduğunu vurgulayan Uraloğlu, "Bundan sonraki uydu talebi olan ülkelere de bunu üretip satmayla ilgili her şeyimiz hazır." ifadesini kullandı.

Uraloğlu, gözlem ve radar uyduları ile askeri amaca yönelik uyduların üretimi konusunda Türkiye'nin elinde yeterinde iş olacağını belirterek, "Bunu ürettiğimiz zaman; İHA'lar, SİHA'lar HÜRJET'ler HÜRKUŞ'lar gibi bunların da dünyada potansiyel müşterileri hazır. Yönetici ekibinde bütün arkadaşlarımız 7 gün 24 saat çalışarak bu işe emeklerini verdi." değerlendirmesinde bulundu.

14 Mayıs 2024 Salı