HABER: SOYHAN ALPASLAN
Teknopark İstanbul firmalarından NPGenetics (NeuroPsychoGenetics), bireylerin tükürük örneğinden genetik haritalarını çıkartarak; hastalık riskleri, davranış ve karakter yapısı, beslenme hassasiyeti, ilaç duyarlılığı, spor programı, yetenek ve yetkinlik planlaması hakkında analizler yapıyor. Firma, özellikle yetenek genetiği ve davranış genetiği analizlerinde Türkiye’de lokomotif rolünü üstleniyor.
İstanbul Ticaret’in sorularını, NPGenetics’in kurucusu ve genel müdürü Ahmet Vedat Karaca cevapladı. Nörobilim uzmanı Karaca “Ulusal genetik veri bankamız olsaydı, gen teknolojilerini kullanarak; Covid-19 aşısı geliştirme ve aşının Türkiye nüfusu üzerinde nasıl tepki vereceğini öngörmede katma değer sunabilirdik” dedi. Karaca’nın, “Nöropolitikanın Tanımı ve Nöropolitika Araştırmalarından Örnekler” isimli araştırması Türkiye’nin nöropolitika alanında hazırlanmış ilk yüksek lisans tezi.
GENETİĞE UYGUN KULLANIM KILAVUZU
NPGenetics’i tanıtır mısınız?
Türkiye’de bir ilki gerçekleştirerek toplumu ve bireyleri tanımlayıp, gerekli ihtiyaçlara cevap vermek amacıyla psikometrik, genetik ve nörobilim çalışmaların tamamından elde edilebilecek verileri kullanıyoruz. Bireylerin tükürük örneklerinden genetik verilerine ulaşıp, yaşamlarını daha doğru ve sağlıklı planlamalarına yardımcı oluyoruz. Daha basit bir ifade ile kişilerin genetik kodlarını inceleyip, tercüme ederek; genetik yapılarına uygun kullanım kılavuzlarını hazırlıyoruz. 2018 yılının Eylül ayında firmamızı kurup, 2019 yılında Teknopark İstanbul’da yerimizi aldık. “Güvenlik Unsurlarının Yeteneklerinin Artırılmasında Genetik Optimizasyon” adlı Ar- Ge projemizle startupımızı başlattık.
Genetik testlerin faydası nedir?
Genetik testleriyle; hastalık riskleri, davranış ve karakter, beslenme hasssasiyeti, ilaç duyarlılığı, spor yönetimi, yetenek ve yetkinlik farkındalıkları belirlenebiliyor. Kişi hayatı boyunca sadece bir kere yapılacak genetik analiz sonuçlarını bir ömür boyu kullanabilir. Kişisel, koruyucu ve önleyici sağlık yaklaşımı çerçevesinde ideal bir yaşam planı sunuyoruz.
BİYOSAVUNMA
Biyoteknoloji, hayatımızı nasıl etkiliyor?
Covid-19 ile biyolojik unsurların ne kadar önemli olduğunu gördük. Bilhassa biyoteknoloji alanındaki son gelişmeler, toplumun en acil zorluklarına hazırlanmamıza ve bunları aşmamıza yardımcı oluyor. Dünyadaki en büyük teknoloji şirketlerinin yeni yatırım sahalarının biyoteknoloji ürün ve hizmetleri olduğunu görüyoruz. Google dünyada biyoteknolojiye yatırım yapan en büyük şirket.
400 milyar dolarlık bir hacme sahip biyoteknoloji pazarının 2024 yılında 775 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşması bekleniyor. Genetik test pazarı, biyoteknoloji pazarının küçük bir parçası. Global Market Insights verisine göre; 2026 yılında 29 milyar dolara ulaşması beklenen gen sektörü, yaşamın her alanında araştıracak, ürünleştirebilecek bir hizmet buluyor. Bizler de genetik test pazarında eğitimin idealleştirilmesi, insan kaynakları süreçlerinin optimize edilmesi, biyosavunma ve biyopolitik alanlarda öncü rol üstlenmeye gayret ediyoruz.
GENLER HUKUKİ KARARLARI DEĞİŞTİRİR
ABD’de, kritik kurumlarda ve görevlerdeki atamalar genetik ve nörobilim test sonuçlarına göre yapılıyor. Genetik test sonuçları hukuki kararların da seyrini değiştiriyor. ABD’de 2005 ve 2012 yılları arasında 1585’ten fazla hukuki davada genetik ve nörobilimsel kanıtlar kullanıldı. Aynı dönemde; ABD’deki cinayet dava sanıklarının yaklaşık yüzde 5’i, idam ile yargılananların ise yüzde 25’i için nörobiyolojik veriler kullanılarak daha düşük sorumluluk isnat edilip, ceza indirimleri istendi. Tüm davalarda davranış genetiği ve nörobilimin kanıtlarının başarılı olduğu dava oranı ise yüzde 30 civarında.
30 BİN TL’YE HARİTA
Kişisel bir gen haritasının maliyeti nedir?
Yetenek genetiği, davranış karakter genetiği, spor genetiği, beslenme genetiği, cilt ve güzellik genetiği gibi ayrı ayrı paketlerimiz mevcut. Ancak tamamını yaptırmak isteyen bir doğrudan tüketici için ortalama 30 bin TL’ye mal oluyor ve üç hafta içinde bireylerin tüm genetik raporlaması tamamlanıyor. İnternet sitesinden sipariş verildiğinde adrese tükürük kiti gönderiyoruz. Teknopark İstanbul biyoteknoloji laboratuvarında genetik analizi yapıyoruz.
GÜVENLİKTE YETENEK ARTIŞI
NPGenetics, Teknopark İstanbul’da başladığı; “Güvenlik Unsurlarının Yeteneklerinin Artırılmasında Genetik Optimizasyon” adlı Ar-Ge projesi ile savunma sektöründe önemli bir eksiği gideriyor. Proje ile güvenlik unsurlarının hem insan kaynakları yönetimi, hem de beslenme ve spor eğitimleri, genetik yapılarına uygun ve dolasıyla daha verimli hale getiriliyor. Güvenlik unsurlarının bilişsel ve fiziksel performanslarındaki olumlu artış, görevlendirmelerde de çok yönlü katma değer sağlıyor.
GENETİK SUÇLARA ÖZEL ÇÖZÜMLER
MAOA geninin 2R versiyonuna sahip bireylerde öfkenin, şiddetin arttığı, potansiyel cinnet vakalarının gözlemlenebildiğine dikkat çeken Karaca, “ABD’de bazı eyaletlerde bu ve benzeri genetik, nörofizyolojik, nörobiyolojik nedenlerle tetiklenebilecek suçların azaltılmasına yönelik çözümler deneniyor” şeklinde konuştu.
KADINA ŞİDDET GENLERDE SAKLI!
Karaca, “Kamu politikalarında genetik biliminden yararlanılabilmesi adına bir kurum ile “Kadına Şiddetin Önlenmesinde PsikoGenetik Faktörlerin Tespiti ve Yönetilmesi” başlıklı Ar-Ge projesi hazırladıklarını söyledi. Böylece Türkiye’nin şiddet davranışı ile ilişkilendirilmiş genlerinin haritasını çıkarma arzusunda olduklarını belirten Karaca, “Çünkü nörohukuk araştırmaları bizlere genlerimizin davranışlarımız üzerindeki etkisi hakkında çok şey söylüyor” dedi.
400 milyar dolarlık hacme sahip biyoteknoloji pazarının 2024 yılında 775 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşması bekleniyor. Genetik test pazarı, biyoteknoloji pazarının küçük bir parçası. Global Market Insights verisine göre; 2026 yılında 29 milyar dolara ulaşması beklenen gen sektörü, yaşamın her alanında araştıracak, ürünleştirebilecek bir hizmet buluyor.
7 RAPORLA GEN ANALİZİ
Yetenek Genetiği Raporu Davranış Karakter Genetiği Raporu Spor ve Fitness Genetiği Raporu Beslenme Genetiği Raporu Cilt Genetiği Raporu Hastalık Riski Genetiği Raporu İlaç Duyarlılığı Gen Raporu
26 Ağustos 2020 Çarşamba
Türkiye'de bilgi ve iletişim alanında faaliyet gösteren firmaların brüt satışları son 5 yılda 4.5 katına çıkarak yaklaşık 724.4 milyar liraya ulaştı.
Türkiye İstatistik Kurumu ve Merkez Bankası işbirliğiyle yapılan “Sektör Bilançoları 2023” araştırması sonuçlarından derlediği bilgiye göre, 2023 yılı itibarıyla bilgi ve iletişim alanında 38 bin 142 firma faaliyet gösteriyor. Bu firmalardaki çalışan sayısı ise 264 bin 349 olarak kayıtlara geçti.
Ülkede bu sektörde faaliyet gösteren firmaların brüt satışlarının 2019-2023 döneminde düzenli arttığı görüldü.
Sektörün brüt satışları 2019’da 162,1 milyar lira olarak kaydedildi. Tüm dünyada birçok sektörü durma noktasına getiren Kovid-19 salgının görüldüğü 2020’de yaklaşık 192,6 milyar lira olan brüt satışlar, 2021’de 261 milyar liraya, 2022’de 466,2 milyar liraya ve 2023’te 724,4 milyar liraya ulaştı.
Böylece sektördeki firmaların 5 yılda brüt satışları 4,5 katına çıktı.
AKTİF BÜYÜKLÜKLERİ YAKLAŞIK 3.4 KATINA YÜKSELDİ
Söz konusu firmaların aktif büyüklüklerinin toplamı 2019’da 234,4 milyar lira düzeyindeydi. Bu rakam 2020’de 265,4 milyar liraya, 2021’de 357,2 milyar liraya, 2022’de 587,5 milyar liraya ve 2023’te ise 794,8 milyar liraya ulaştı.
Böylece firmaların aktif toplamları 2019-2023 döneminde 3,4 katına çıktı.
ÖZ KAYNAKLAR DA 3.5 KATINA ÇIKTI
Söz konusu dönemde varlıklarını büyüten firmaların, öz kaynaklarını da artırdığı görüldü. Bilgi ve iletişim alanında faaliyet gösteren firmaların öz kaynaklarının toplamı 2019’da 96,6 milyar lira olarak kayıtlara geçti. Bu firmalar takip eden yıllarda öz kaynaklarını düzenli olarak artırarak 2023’te 340,5 milyar liraya kadar yükseltti. Söz konusu dönemde öz kaynakların 3,5 katına çıktığı görüldü.
NET KAR 9.1 KATINA ÇIKTI
2019-2023 döneminde birçok alanda büyüyen sektörün karlılığında da artış yaşandı. Sektörün net karı 2019'da 11,6 milyar lira seviyesindeydi. Sektör firmaları 2020’de 17 milyar lira, 2021'de 22,9 milyar lira, 2022'de 36,3 milyar lira ve 2023'te 105,2 milyar lira net kar sağladı.
Böylece söz konusu firmaların net karı son 5 yılda 9,1 katına çıkmış oldu.
Bilgi ve iletişim alanında faaliyet gösteren firmaların 2019-2023 yıllarında öz kaynak, brüt satış, varlıklar ve net karlarındaki değişimler şöyle:
Bilgi ve iletişim (Bin lira) 2019 2020 2021 2022 2023
Brüt Satışlar 162.133.103 192.609.501 260.977.648 466.163.091 724.364.389
Yurt içi satışlar 144.982.902 170.592.172 222.949.175 383.132.757 605.620.842
Yurt dışı satışlar 15.659.526 19.970.715 34.928.637 74.826.349 108.218.296
Diğer gelirler 1.490.675 2.046.614 3.099.836 8.203.985 10.525.251
Aktifler 234.412.560 265.411.824 357.170.814 587.537.354 794.840.721
Öz kaynaklar 96.620.150 107.254.769 141.459.314 241.959.850 340.511.624
Net kar 11.624.632 17.025.278 22.942.484 36.295.426 105.243.001
21 Eylül 2024 Cumartesi
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, her gün Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezi (USOM) tarafından 440 civarında büyük saldırıyı engellediklerini belirterek, "Dünyada ilk 10 ülke arasındayız. Dolayısıyla biz siber güvenlik noktasında dünyadaki en güvenli ülkelerden bir tanesiyiz" dedi.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Sürdürülebilir Ulaştırma ve Akıllı Altyapı Sistemleri Zirvesi'nin ardından basın mensuplarının sorularını yanıtladı ve açıklamalarda bulundu.
Gelişen teknolojiyle, gelişen dünyada risklerin neler olduğu ve neler olabileceğiyle ilgili birçok olayın ardı arkasına yaşandığını belirten Uraloğlu, "Biz birçok riski zaten öngörebiliyoruz. Bu risklere göre de bütün ülkemizin kurumları, gerek özel sektör olsun gerek kamu olsun hepsinin işbirliği ile beraber ülkemizin daha güvenilebilir olma noktasında birçok gayretimiz var." diye konuştu.
Uraloğlu, Lübnan'da çağrı cihazları ve telsizlerin patlatılmasına yönelik saldırıyı şiddetle kınadıklarını ifade ederek, "Yani muhatabının kim olduğundan bağımsız olarak çoluk çocuğa kadar etkileyen bir saldırıyı çok net bir şekilde kınıyoruz. Ama siber güvenlik noktasında da nerelere geldiğimiz, bu globalleşen dünyada neler yapılabileceğini bir anlamda da bu vesileyle görmüş oluyoruz." açıklamasını yaptı.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) bünyesinde USOM olarak bilinen Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezinin olduğunu kaydeden Uraloğlu, "7 gün 24 saat hizmet ediyor. 7 binin üzerinde, 7 bin 300, 7 bin 400, 7 bin 500 civarında bu konuda ülkemizdeki ve dünyadaki uzmanlarla iş birliği yapıyoruz." diye konuştu.
Uraloğlu, 2 bin 400 civarında SOME ile iş birliği yapıldığına işaret ederek, "SOME nedir? Siber Olaylara Müdahale Ekibidir. Kimlerdir bunlar? Gerek kamu kuruluşlarıdır gerekse özel sektördeki şirketlerdir, kurumlardır. Bunların kurmuş oldukları siber olaylara müdahale ekipleriyle 7 gün 24 iş birliği yapıyoruz." dedi.
Her gün USOM tarafından 400'ün üzerinde 440 civarında büyük saldırıyı engellediklerini aktaran Uraloğlu, "Yine 17 milyonun üzerindeki IP adresini yerli ve milli yazılımlarımızla her gün sürekli olarak tarıyoruz ve onlara karşı zararlı girişimleri sürekli engelliyoruz. Dünyada ilk 10 ülke arasındayız. Dolayısıyla biz siber güvenlik noktasında dünyadaki en güvenli ülkelerden bir tanesiyiz. Mutlaka daha iyisini yapma noktasında belli çalışmalarımız, belli bir sürecimiz var." ifadelerini kullandı.
Uraloğlu, kamuoyunun gündemine gelen Siber Güvenlik Başkanlığı kurulması ile ilgili sürecin devam ettiğini ifade ederek, şöyle konuştu: "Sadece kamuyu değil bütün ülkeyi daha profesyonel, daha etkili ve daha güçlü bir şekilde koruma ve dünyadaki gelişmelere ayak uydurma ve ülkemizi koruma refleksiyle başlatılmış olan bir çalışmadır. Bu çalışma içinde gerekli istişareler yürütülüyor.
Yani zannediyorum ki çok uzamadan kısa vadede devreye girecektir. Halihazırda ciddi bir altyapımız var. Bu altyapıyı biz korumaya devam edeceğiz ve geliştirmeye devam edeceğiz. Yani bizim bakanlığımızdaki USOM görevine kendi yetki alanında devam edecek ama bir üst çatı altında muhtemelen böyle bir daha güçlü bir yapıyı kurmuş olacağız."
20 Eylül 2024 Cuma
21 Eylül 2024 Cumartesi
20 Eylül 2024 Cuma
20 Eylül 2024 Cuma
20 Eylül 2024 Cuma
23°C
