SOYHAN ALPASLAN
Teknopark İstanbul Kuluçka Merkezi (Cube Incubation) firmalarından Frux, şehirlerde bitki fabrikaları kurmaya hazırlanıyor.
Yapay zeka ve nesnelerin interneti ile entegre, çok katlı topraksız tarım sistemleri geliştiren Frux’un aktif yatırım turları devam ediyor. Yerli tohum, yerli torf ve yerli üretim bitki besinleri kullanılacak bitki fabrikalarını, yerli yapay zeka yönetecek. Tarım sektörüne hakim dört genç mühendis Mustafa Hüroğlu, Ufuk Yeşil, Oğuz Köksal ve Uğur Can Seyhun, Sabancı Üniversitesi’nde başlayan arkadaşlıklarını, Frux’u kurarak ortaklığa çevirdi. Dikey tarımın dijital dönüşümüne yerli ve milli imzasını atmaya hazırlanan Frux, TÜBİTAK 1512 Girişimcilik Destek Programı (BİGG) sürecinden başarıyla çıkan 153 girişimden biri. İstanbul Ticaret’in sorularını, firmanın kurucu ortaklarından Mustafa Hüroğlu cevapladı.
YERLİ TOHUM
Frux’un faaliyet alanı nedir?
Frux, yapay zeka ve nesnelerin interneti ile entegre dikey tarım sistemlerinde uzman bir derin teknoloji girişimi. Yerli tohumlarımızı kullanarak dikey tarım alanları oluşturmak ve bunları şehir merkezlerine, ev ortamlarına taşımak için faaliyet gösteriyoruz. Yetişme döngüleri içinde; mineral, vitamin, ısı, ışık, nem ve diğer tüm değişkenleri yapay zeka yazılımlarımızla ölçerek, kapalı ortamlarda bitki yetiştiriyoruz. Patentini almaya hazırlandığımız sünger formunda bir torf üretiyoruz.
TOPRAKSIZ TARIM
Dikey tarım nedir?
Dikey tarımı; dikey yığılı katmanlar üzerinde topraksız yapılan tarım olarak tanımlayabiliriz. Toprak yerine sünger, taş yünü, torf gibi kök tutucu, bitkinin dik durmasına destek olan yapılar kullanılır. Bu şekilde sabitlenen bitkiler, köklerine besin çözeltisi ile zenginleştirilmiş su ulaştırılarak beslenirler.
PESTİSİT KULLANILMIYOR
Bu yöntem güvenilir mi?
Su ve gübre kullanımının yüzde 90 daha az olduğu dikey tarımda hiçbir şekilde tarım ilacı, pestisit kullanılmıyor. Çünkü kapalı mekânlarda bütün değişkenler ölçülüp, anında müdahale edilebiliyor. Bu sayede yetişme ve hasat süresi kısalıyor. Katlı sistemlerle metrekareden alınan ürün miktarı 350 kata kadar artırılabiliyor.
TARIM TOPRAĞININ ÖMRÜ
Dikey tarım, geleceğin tarım sistemi olabilecek mi?
Tüm dünyada çiftçi sayısı azalıyor, tarım alanları daralıyor. Dünyanın ekosistemi değişiyor; yeraltı su kaynakları yüzde 80 azaldı. Öngörülere göre tarım yapılabilir toprağın ömrü 60 yıl civarında. 20-25 yıl sonra Rusya ılıman bir iklime sahip olacak. Dünya Bankası verilerine göre 2050’de dünya nüfusu 10 milyarın üzerine çıkacak. Yüzde 75’i de şehir merkezlerinde yaşayacak bu nüfusu besleyebilmek için bugünkü üretimin yüzde 70 daha fazlası gerekiyor. Bu da ancak dikey tarımla mümkün.
ÇİFTÇİ SAYIMIZ AZALIYOR
Türkiye için dikey tarımın önemi nedir?
Türkiye’de de çiftçi sayısı ve tarım alanları azalıyor. Şehirde yaşayan nüfusumuz giderek artıyor. En önemli sorunumuz, besin tedarik zincirinden ve son tüketiciden kaynaklanan üçte birlik israf. Gıda güvenliğinde kötü sırada değiliz ama kişi başına düşen israfta dünyada üçüncü sıradayız. Dikey tarımla şu anda yaşadığımız birçok sorunu ortadan kaldıracağız.
1000 BİTKİNİN ANALİZİ
Frux, dikey tarımın neresinde?
2020 Şubat ayından itibaren aralıksız çalışıyoruz. Yapay zeka alt yapısı ile 1000’e yakın bitki üzerinde dikey tarım analizi gerçekleştirdik. Günümüzün geleneksel tarım yöntemleri ile 62 metrekareden elde edilebilecek ürünü 2 metrekarelik alanda oluşturduğumuz katlı sistemden elde edebiliyoruz. Yerli tohumlarımızın dikey tarımda kullanılabilirliği üzerine analizler yapıyoruz.
SORUNU ENGELLİYOR
Yapay zeka ile tarımın artıları neler?
Yapay zeka; sistemdeki her türlü sorunu görüp, müdahale ediyor, sürekli öğreniyor ve çıkabilecek sorunları da öngörüp, engelliyor. Mesela ortamdaki karbondioksiti, suyun pH dengesini analiz ediyor. Bitkiyi strese sokabilecek her durumu görüp, gerekli müdahaleleri yapıyor. Tüm ihtiyaçları otomatik olarak ayarlıyor.
MOBİL YÖNETİM
“Mobil aplikasyonla yönetilen dikey tarım sistemlerimiz, her yerden 7/24 takip edilecek, yapay zeka aracılığıyla analizler yapacak. Kullanıcılar mobil aplikasyon üzerinden sisteme erişebilecek.”
YEŞİLLİKLERE STANDART
“Yeşilliklere organik tat ve kalite standardı getirmeyi amaçlıyoruz. İstediğimiz noktalarda tam otomasyona sahip akıllı bitki fabrikaları kuracağız. En az kaynakla, en yüksek verimlilikle taze ve organik gıdaya ulaşmak mümkün olacak. Karbon ayak izi de ciddi biçimde düşecek.”
ABONELİK PAKETİ 
“Tohum çeşitleri, akıllı medya, ekim viyolü ve organik bitki besininden oluşan paketlerimiz tüm ihtiyaçları karşılıyor. Aylık ya da yıllık abonelik sistemimiz mevcut. Hasat zamanlarına göre periyodik olarak paket kullanıcıya ulaşıyor ve her pakete özel ücretsiz app desteği sunuluyor.”
EVDE TARIM
“Eşsiz dizaynı ve modüler yapısı ile evlerin her yerinde kullanılabilecek bir akıllı dikey tarım ünitesi olan Hex’i geliştiriyoruz. Evde; semizotu, dereotu, maydanoz, fesleğen, kuzu kulağı, pazı, çilek, domates gibi ürünlerin yetiştirilebileceği setler hazırlıyoruz. Duvara monte edilebilen, ihtiyaca göre modüller eklenebilen sistemin kurulumu çok kolay.”
YERLİ TOHUM YERLİ BESİN
“Bugün yediğimiz sebze ve meyvelerin bir kısmının olması gereken muhteviyata sahip olmadığını biliyoruz. Dikey tarım bu sorunu da ortadan kaldıracak. Bitki fabrikalarımızda yerli tohumlarımız, kendi üretimimiz olan besin çözeltileri ile büyüyecek.”
İŞTE FAYDALARI
* Daha kısa sürede hasat imkânı sağlıyor.
* Besin değeri yüksek ürünler elde ediliyor.
* IoT ve yapay zeka tüm sorunları tespit edip, gideriyor.
* Bilgi birikimi olmadan da yetiştiricilik imkânı tanıyor.
* Akıllı cihazlar 7/24 üretim sürecini takip ediyor.
* Su ve besin çözeltisinde yüzde 90 tasarruf ettiriyor.
* Hiçbir kimyasal kullanıma ihtiyaç duyulmuyor.
* 365 gün mevsimden bağımsız üretim imkânı sunuyor.
* Metrekareden elde edilen ürün miktarı 350 kat artırılabiliyor.
