Teknopark İstanbul’da yerleşik LTC Yazılım’ın geliştirdiği robot köpekler; zorlu, kapalı veya açık alanlarda, hatta suyun içinde bile çalışabiliyor.

Bu alanda dünyadaki üç firmadan biri olan LTC Yazılım’ın, kestirimci bakımın dışında bir operatör gibi makina kullanma özelliğine de sahip olacak robotları ise 2025 yılında görücüye çıkacak.

HABER: ÖMÜR KIRBAŞLI

İşletmelerin rakipleriyle rekabette başarılı olması için üretimde yüksek verimliliğe ulaşması gerekiyor. Günümüzde verimliliğin yanısıra hızla gelişen yeniliklerle dolu endüstriyel bakım sektörünün de önemi artıyor. Teknopark İstanbul firmalarından LTC Yazılım’ın ileri teknolojiyle geliştirdiği asistan robot köpekler, tamamen insandan bağımsız hareket ederek arıza tespitleri yapabiliyor. Üstelik herhangi bir yardım olmadan; sahayı öğrenerek, termal, akustik ve görsel ölçümler alıyor, yapay zeka ile bu verileri birlikte yorumlayarak çözüm önerileri sunuyor. LTC Yazılım’ın kurucusu Murat Bil, sorularımızı yanıtladı. 

HANGİ ALANLARDA ÇÖZÜMLER ÜRETİYORSUNUZ? BİZE KISACA ŞİRKETİNİZİ TANITIR MISINIZ?

LTC ailesi olarak 8 yıldır endüstriyel kestirimci bakım alanında yenilikçi çözümler üretiyoruz. Makinalarda yaşanan ve yaşanacak olan arızaları tespit ederek, uygulanabilir çözüm önerileri sunuyoruz. Şirketimiz 3 bölümden oluşuyor.

Manuel olarak insan gücü ile kestirimci bakım ekipmanları kullanarak arıza tespitleri yapan teknik ekibimiz yaşanan ve yaşanacak olan arızaları tespit ediyor ve çözüm önerileri ile birlikte raporluyoruz. İşletmenin bakım ekibi yetersiz ise veya zamanı yoksa teknik bakım ekibimiz arızayı da onarabiliyor. Mekaniksel ve elektronik tüm arızalara ekibimiz ile müdahale edebiliyoruz. İkinci bölümümüz, gözbebeğimiz Jidoka serisi kestirimci bakım asistanları robotlarımız. Bu robotlar, tamamen insandan bağımsız arıza tespitleri yapabiliyor. Hiçbir insan müdahalesi veya yönlendirmesi olmadan, sahayı öğrenerek, termal, akustik ve görsel ölçümler alıyor. Yapay zeka ile bu verileri birlikte yorumlayarak çözüm önerileri sunuyor. Üçüncü bölümümüz ise personelimizin kullandığı ve yalın üretimi hedefleyen mobil uygulamalar.

OPERATÖR KÖPEKLER YOLDA

Ürünlerinizden bahseder misiniz?

Ürünlerimizin tamamı işletmelerde bakım ile ilgili problemleri minimuma indirerek, maddi fayda, zaman ve motivasyon sağlıyor. İşletmenin bakım ile ilgili zorlandığı ve sıkıntı çektiği konuları çözmek ve onları rahatlatmak üzerine geliştirdiğimiz ürün ile hizmetlerimiz şöyle: 

1-Teknik bölüm 

Tamamen hizmetlerden oluşuyor. Mekanik bakım, öngörücü bakım (arıza tespiti), bakım ve yağlama eğitimleri, detaylı yağ analizleri, makina revizyonları, elektronik arıza tespitleri başlıca hizmetlerimizden.

2-Jidoka 

Bu bölümde 3 farklı ürünümüz bulunuyor. 

Jidoka Dog Asil: Hızlı, az zorlu, kapalı alanlarda haritalandırma, termal analiz, hava kaçağı tespiti, yağ kaçağı tespiti, personel ve makina sağlığı takibi gibi görevleri yerine getiriyor. 

Jidoka Dog Alkan: Daha zorlu, kapalı veya açık alanlarda, hatta suyun içinde bile çalışıyor. Jidoka Dog Asil’in yeteneklerine ek olarak vibrasyon analizi, ağır yük taşıma, robot kolu ile komplike işler yapabilme yeteneğine sahip. 

Jidoka Human: Bu seri ise kestirimci bakımın dışında artık bir operatör gibi makina kullanma özelliğine de sahip olacak. Jidoka Human’ı 2025 yılının ikinci çeyreğinde görücüye çıkaracağız. 

3-Mobil uygulama 

Bu alanda 4 uygulamamız bulunuyor.

• OBai, otonom bakım yapıyor ve makinayı çalıştırmadan önce arızaları öngörmek için bazı kontroller gerçekleştiriyor. 
• BAai, arıza anında makinaya nasıl müdahale edebileceğinizi ve bakım planları oluşturarak bu planları takip etmenizi, hatırlatmalar eklemenizi, raporlar hazırlamanızı sağlayan bir mobil uygulama. 
• YAai, makinalarda kullanılan yağları takip eden ve iyileştirme önerilerinde bulunan bir mobil uygulama.
• Bİai ise bakımcı, satın alma ve tedarikçiyi bir araya getiren, noktasal olarak ihtiyaca yönelik tedarik ihtiyaçlarınızı karşılayacak olan bir mobil uygulama.

EKİBİN TAMAMI MÜHENDİS

Ar-Ge çalışmalarınız var mı? Nasıl bir ekiple çalışıyorsunuz?   

Jidoka ve mobil uygulama alanlarında Ar-Ge çalışmalarımız devam ediyor. Endüstriyel bakım sektörü, yeniliklerle dolu ve teknolojiyi kullanmaya çok elverişli bir ortam. Biz de her geçen gün yeni bir inovasyon ile Ar-Ge süreçlerimizi yönetiyoruz. Tamamı mühendislerden oluşan 7 kişilik bir ekibimiz bulunuyor ve bunların 6’sı liderlerden oluşuyor. 2 ekip liderimiz, sürekli sahalarda manuel olarak arıza tespiti yapıyor, yaşanan arızalara ise ekipler kurarak müdahalelerde bulunuyor. 2 ekip liderimiz, JIDOKA’nın Ar-Ge süreçlerini takip ediyor ve yazılımını geliştiriyor. 1 ekip liderimiz mobil uygulama kısmında yazılım geliştiriyor, 1 ekip liderimiz ise web panelleri üzerine çalışmalar yapıyor. 1 ekip liderimiz de operasyonları takip ediyor ve ekiplerin koordinasyonunu sağlıyor. 7 kişilik ekibimizin 6’sı belirli aralıklarla sahaya çıkarak yazılımın koşacağı ortamları, makinaları, arızaları görüyor ve vizyonunu genişletiyor.

ENGELLİLERE ÖZEL PROJE

Yeni ürünler, farklı alanlar olacak mı?

Jidoka bölümünde engelsiz yaşam ve savunma sanayine yönelik 2 yapay zeka robotik projemiz bulunuyor. 2025 yılının ikinci çeyreğinde bu projelerimizi duyuracağız. 

İLK İHRACAT MEKSİKA’YA 

İhracata yönelik projeleriniz var mı?

Şu anda dünya üzerinde bu işi dijitalleştirerek yapay zeka ile birlikte robotikleştiren üçüncü firmayız. Bir özel sipariş Jidoka Dog Asil robot köpeğimizi Meksika’ya göndermek için hazırlıyoruz. İlk ihracatımız olacak ve devamını hedefliyoruz. Yurt içi satışlarımız ise referanslarımızı artırıyor.

TEKNOPARK İSTANBUL ‘KIRILMA NOKTAMIZ’ OLDU

Teknopark İstanbul’da yer almanın sizler için faydaları neler?

Teknopark İstanbul, bir girişimci için çok değerli bir yerleşke. Kuluçka Merkezi Müdürü Ahmet Kerim Nalbant ve ekibi bize destek olmak, problemlerimizi çözmek, bizi doğru yönlendirmek adına birçok yenilikçi çözüm üretiyor. Girişimcilere destekleri ile de tanınan Hakkı Alkan, bir YouTube videosunda, “Kuluçka Merkezi’ne denk geldik ve Teknopark İstanbul ile tanışma fırsatı bulduk” dedi. Jidoka serilerinin birinin ismi, dikkat ettiyseniz ‘Jidoka Dog Alkan’dır. Bu değerli öneriyi yaşatmak istedik. Teknopark İstanbul Kuluçka Merkezi; girişimci ve girişimci adayları için çok iyi imkanlar sunuyor. Teşvikler, network, ofis imkanı, deneyimli mentorlar gibi birçok hizmet sunuyor ve bunların tamamında ilk plana maddiyatı değil, girişimcinin büyümesini hedef koyuyor. Şirketimizin ve eksiksiz tüm ekip arkadaşlarımızın kırılma noktası bu yerleşke oldu. Randevu almamızın bile imkansız olacağı birçok iş adamı, yatırımcı ve şirket yöneticileri ile tanışma fırsatı yakalıyoruz. İşimizi ve hizmetlerimizi birinci ağızdan anlatma şansı yakalıyor ve işbirlikleri yapabiliyoruz.

22 Ocak 2024 Pazartesi

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, "Orta Vadeli Programda öngörülen dijital dönüşüm ve yeşil finansman mekanizmalarına ulaşmak üzere gerekli hazırlıklarımızı tamamlamış durumdayız." dedi.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, başkentte bir otelde düzenlenen İklim Değişikliği ve Uyum Koordinasyon Kurulu Toplantısı'nda yaptığı konuşmada, iklim krizinin küresel çapta tüm üretim ve tüketim zincirini dönüştürdüğünü, sel, yangın, çölleşme ve kuraklık gibi afetlerin sıklığının ve etkilerinin her geçen gün arttığını belirtti.

İklim göçünün her geçen gün arttığını ve insanların yaşam alanlarını terk etmek zorunda kaldığını dile getiren Kurum, temiz suya ve gıdaya erişimin gittikçe zorlaştığını söyledi.

Dünyada yılda 2,1 milyar ton katı atık üretildiğini aktaran Kurum, "Her yıl 8 milyon ton atık okyanuslara karışıyor. Bugün dünyada her yıl üretilen gıdanın 3'te biri, yani 1,3 milyar tonu israf ediliyor. Bu israfın maliyeti 1 trilyon doları aşıyor. Son 50 yılda hava, iklim ve suyla bağlantılı 11 binden fazla afet kayıtlara geçmiştir. 2 milyonun üzerinde can kaybı ile 3,64 trilyon dolarlık ekonomik kayıp gerçekleşmiştir." diye konuştu.

Türkiye'de son yıllarda doğal afetlerin ağır sonuçlarıyla yüzleşildiğini ifade eden Kurum, bu manzara karşısında üzerlerine düşen vazifenin, sürdürülebilir ve yeşil kalkınmayı esas alan döngüsel ekonomi modeline geçmek olduğunu vurguladı.

Bakan Kurum, Türkiye olarak bu konuda oldukça önemli adımlar attıklarını belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"2053 Net Sıfır Emisyon ve Yeşil Kalkınma Hedefleri doğrultusunda iklim dostu ve yeşil dönüşüm eksenli bir yaklaşımla hareket ediyoruz. Ülkemizi değişen ve dönüşen dünyanın değiştirici ve dönüştürücü gücü olarak görüyor, bir yandan kendi önceliklerimize odaklanıyor diğer yandan da uluslararası yükümlülüklerimizi yerine getiriyoruz. Bu kapsamda Orta Vadeli Programda öngörülen dijital dönüşüm ve yeşil finansman mekanizmalarına ulaşmak üzere gerekli hazırlıklarımızı tamamlamış durumdayız. Bakanlık olarak bu çalışmalarımızı iki ana eksen üzerine kurduk. Dijital dönüşüm için akıllı şehirler vizyonumuz ve yeşil dönüşüm için de çevre ve iklim değişikliği alanlarında yürütmüş olduğumuz çalışmalarla bu süreci yönetiyoruz."

"GERİ KAZANIM ORANINI YÜZDE 60'A ÇIKARMAYI HEDEFLİYORUZ"

Türkiye'nin tarihin hiçbir döneminde, insanlığın genetiğini ilgilendiren konulara kayıtsız kalmadığını vurgulayan Kurum, ülke olarak iklim değişikliği ve çevre sorunlarıyla mücadeleyi her zaman siyaset üstü ve sınır tanımayan konular olarak ele aldıklarını söyledi.

İklim değişikliğiyle mücadeleyi hem mevcut sorunların önlenmesi hem de kalkınma sürecinde iklime uyum olarak değerlendirdiklerini dile getiren Kurum, şunları kaydetti:

"Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı, 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi ve Yeşil Kalkınma Hedefleri doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum konuları başta olmak üzere birçok alanda önemli düzenlemeler gerçekleştirdik. Su kaynakları yönetiminden biyolojik çeşitlilik ve ekosistem hizmetlerine, tarım ve gıda güvencesinden enerji ve sanayiye, ulaştırmadan kentlere, sağlıktan sosyal kalkınma ve afet risk azaltmaya kadar birçok alanda iklim değişikliğine uyum için çalışıyoruz. Paris İklim Anlaşması'nı ülkemizin özgün konumunu koruyarak ve hakkaniyet ilkesini gözeterek, Gazi Meclisimizden yetki alarak onayladık. Ulusal Katkı Beyanımızda artıştan, azaltım oranımızı yüzde 21'den yüzde 41'e çıkardık.

Dünyaya örnek olan ve iklim diplomasisinde çığır açan Sıfır Atık Modelini de başarıyla uyguluyoruz. Elde ettiğimiz kazanımların yanı sıra büyük bir zihniyet dönüşümünü de gerçekleştiriyoruz. Hayata geçirdiğimiz Ulusal Depozito Yönetim Sistemi sayesinde 2035'de ülkemizdeki geri kazanım oranını yüzde 60'a çıkarmayı hedefliyoruz. Ülkemizde 2018 yılında yüzde 1,2 olan arıtılmış atık suların yeniden kullanım oranını yüzde 5,5'e çıkardık, 2030'da ise yüzde 15 seviyesini yakalamaktır."

Son 22 yılda sosyal konut ve kentsel dönüşüm çalışmalarıyla ürettikleri 3,3 milyon konutu çevreye saygılı, sıfır atık uyumlu olacak şekilde inşa ettiklerini anlatan Kurum, deprem bölgesindeki 452 bin yeni konut ve iş yerini sıfır atık ve iklim değişikliğine uyumlu şekilde inşa etmeye devam ettiklerini aktardı.

Kurum, enerjide verimliliği sağlamak için tesislere Sanayide Yeşil Dönüşüm Belgesi düzenlediklerini, enerji sektöründe toplam elektrik kurulu gücü içerisindeki yenilenebilir enerjinin payını 2035'te yüzde 65'e yükselteceklerini söyledi.

Yakın zamanda çıkması beklenen İklim Kanunuyla Emisyon Ticaret Sisteminin kurulması için yürütülen çalışmaları tamamlayacaklarını dile getiren Kurum, şöyle devam etti:

"Yeşil yatırımlar için finansman mekanizmaları ve hibe programları geliştirmeye devam edeceğiz. Türkiye'nin özgün ihtiyaçlarını karşılayacak Ulusal Yeşil Taksonomi yönetmeliğini 2025'de uygulamaya alacağız. Orta Vadeli Programımızda belirttiğimiz Yeşil Finans Stratejisi ve Eylem Planını süratle uygulayacağız. İklim değişikliğiyle mücadele konusunda önemli bir yeri olan millet bahçeleri ve ekolojik koridorlarımızla yutak alanlarımızı daha da artıracağız. İklim değişikliğiyle yerel ölçekte mücadele etmek çok değerli olduğunu düşündüğümüz ve 81 ilde uygulamaya geçtiğimiz bir program. Bu program dahilinde 81 İl İklim Değişikliği ve Uyum Koordinasyon Kurulları bu kapsamda çalışacak ve yerelde de iklim değişikliğine uyum bağlamında projeleri gerçekleştirecektir."

"UZUN DÖNEMLİ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ STRATEJİSİNİ İSTİŞARE EDECEĞİZ"

Bakanlık olarak iklim değişikliğiyle ilgili konularda ulusal koordinasyon görevini yürüttüklerini bildiren Kurum, geçen yılki İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu toplantısında onaylanan ve 2024-2030 dönemini kapsayan İklim Değişikliği Azaltım Stratejisi ve Eylem Planını hazırladıklarını belirtti.

Kurum, şunları kaydetti:

"Bugünkü toplantımızda ülkemizin 2053 Uzun Dönemli İklim Değişikliği Stratejisi yol planımızı istişare edeceğiz. Yol haritamızda sera gazı emisyonuna sebep olan enerji, sanayi, tarım, ulaştırma, atık, binalar, arazi kullanımı ve arazi kullanım değişikliğiyle ormancılık sektörlerinin yanında iklim değişikliğine uyum konuları yer almaktadır. 11-22 Kasım'da, dost ve kardeş ülke Azerbaycan'da düzenlenecek COP29 Taraflar Konferansında ülkemiz adına bu platformda ortak akılla aldığımız kararları tüm dünyaya açıklayacağız. Bugünkü toplantımızda COP29 kapsamında, müzakereler ve girişimlerle ilgili değerlendirmelerde bulunacağız."

04 Kasım 2024 Pazartesi

Önümüzdeki 10 yılda geliştirilmesi planlanan ve gelecek 100 yılın en güçlü cihazları olması beklenen kuantum bilgisayarların avantajları ve riskleri neler? Türkiye, bu yeni teknolojinin neresinde? Prof. Dr. Şevki Işıklı, kuantum bilgisayarını tüm yönleriyle anlattı. İşte detaylar…

Gelecek 100 yılda elimizdeki en güçlü cihazlar olması beklenen kuantum bilgisayarlar bazı avantaj ve riskleri beraberinde getirecek. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şevki Işıklı, gelişen kuantum bilgisayarları teknolojisinin önemini kaleme aldı.

Kuantum bilgisayarların gelecek 10 yıl içinde geliştirilmesi bekleniyor. Birçok uzmana göre bu gelişme, öncelikle siber dünyada bir güvenlik kaosu yaratacak ve ardından küresel düzeyde bazı sosyo-politik değişimlere yol açacak. Peki, kuantum bilgisayarlar klasik süper bilgisayarlardan milyonlarca kat üstün işlem kapasitesine nasıl ulaşabilir? Hangi özellikleri onları bir sosyo-politik devrimci yapıyor? Kuantum uçurumun dezavantajlı tarafında kalmamak için Türkiye ne yapabilir?

KUANTUM BİLGİSAYARIN ÇALIŞMA PRENSİPLERİ

Kuantum bilgi işlem birimlerine kübit denir. Bitler ve kübitler arasında birçok kritik fark bulunur. Bitler, klasik bilgisayarlarda kullanılır ve sadece 1 ya da 0’ı temsil edebilir, aynı anda tek bir enformasyonu kodlayabilir. Bunlar klasik bilgisayarların bilgi-işlem yeteneklerini kısıtlar. Klasik bitler, madeni paralar gibidir; nesnel olasılıkları tasvir ederler, yani yazı-tura atıldığında, “ya yazı ya da tura” durumunda bulunur, dik konumda bulunmazlar. Kübitler, bitlerden farklı olarak “aynı anda hem 0 hem de 1 durumunda” hatta “0 ile 1 arasındaki herhangi bir ara durumda” da bulunabilirler. Kübitler, aynı anda hem yazı hem de tura olabilen hatta dik durabilen bir sihirli paraya benzer. Kübitlerin bu özelliği, fotonların süperpozisyon karakterinden gelir.

Kuantum bilgisayarlara has garip bir özellik olan kübit süperpozisyonları, ölçüldüğünde yalnızca ya 0 ya da 1 değerini alırlar. Gözlemci etkisi denilen bu durum, Schrödinger’in Kedisi kutusunu açtığınızda ölü kedi ile canlı kediyi üst üste görememe durumunun yani çökme prensibinin bilgisayarlardaki uygulamasıdır. Bir kübitin gözlenmemiş durumu ile gözlenmiş durumu arasındaki fark, kuantum hesaplamanın merkezinde yer alır. Çünkü kuantum kapılarında işlem ölçümle gerçekleşir. Bu, klasik bilgisayarda olmayan bir özelliktir. Ölçümde kendini gösteren kesinsizlik ilkesi ve çökme yasası, kırılamaz kuantum şifreler yapmak için kullanılır.

DOLANIK KÜBİT SÜPERPOZİSYONLARI: KUANTUM IŞINLAMA TEKNOLOJİSİ

Kuantum bilgisayarlara olağanüstü yetenekler kazandıran bir başka prensip dolanıklıktır. İki veya daha fazla kübitin durumları birbirine polarize edildiğinde kübit dolanıklığı ortaya çıkar. Klasik bitler, dolanık hale getirilemezler. Örneğin klasik bitler gerçek madeni paralar gibi davranırlar. Bu durumda sağ elindeki paranın yazı olduğunu öğrendiğinde sol elindekinin durumunu öğrenmiş olamazsın, ona da ayrıca bakmak gerekir. Bu da işlemi doğal olarak uzatır. Buna karşın kübitler, dolanık hale getirilmiş iki madeni para gibi davranırlar. Dolanık madeni paraların yazı mı tura mı olduklarını öğrenmek için sadece birine bakmak yeterlidir; sağ elindeki “yazı” ise sol elindeki de “yazı” olacaktır ve bunun tersi de geçerlidir. Dolanıklık, kuantum bilgisayarlar arasında, sinyalleşme ve zaman kaybı olmaksızın enformasyon transferi yapmak gibi eşsiz avantajlar sağlar.

KUANTUM PARALEL HESAPLAMA: OLAĞANÜSTÜ HIZLI

İşlemleri ardışık, sırayla yapan klasik bilgisayarlardan farklı olarak kuantum bilgisayarlar, dolanık kübit süperpozisyonları sayesinde birden fazla hesaplamayı eş zamanlı olarak yapabilir. 100 kübitli bir kuantum bilgisayar 2 bin 100 farklı durumu aynı anda işleyebilir. Bu, trilyonlarca katrilyon işlem demektir ve saniyede 1 exzaflop işlem yapan en hızlı klasik süper bilgisayarların yaklaşık 40 bin yılını alır. Örneğin birçok kapınız olsun ve kilidi açılmış olan tek kapıyı bulmanız gereksin. Klasik bilgisayar, açık kapıyı bulana kadar her kapıyı tek tek dener. Kuantum bilgisayar ise aynı anda birden fazla kapıyı deneyebilir. Paralel hesaplama denilen bu özellik, kuantum paralel hesaplamayı, şifre çözmede, internet aramalarında ve devasa veri setlerini analiz etmede aşırı hızlı olağanüstü bir araç haline getirir.

KUANTUM TEKNOLOJİLERİNİN KULLANIM ALANLARI

Gelecek 100 yılda elimizdeki en güçlü cihazlar olması beklenen kuantum bilgisayarlar bazı avantaj ve riskleri beraberinde getirecektir. Öncelikle bu hesaplama canavarlarının gündelik yaşamın bir parçası olması beklenmiyor. Kuantum bilgisayarların internette akan devasa miktardaki verinin analizinde, ultra hassas GPS cihazları ve radarlar geliştirmekte, tıbbi teşhis ve görüntülemede, ilaç geliştirmede, genetik değişiklikleri ve borsa manipülasyonlarını modellemede, karadelikler gibi klasik bilgisayarların işlem kapasitesini aşan karmaşık ve rastlantısal fiziksel yapıları simüle etmede ve en önemlisi kripto-analiz alanında kullanılması bekleniyor.

SAĞLADIĞI İMKANLAR VE DOĞURDUĞU RİSKLER

Kuantum bilgisayarların en sansasyonel potansiyeli ve en korkunç riski de şifrelemeyle ilgilidir. Kırılamaz kuantum şifreler, iletişim güvenliği ve veri mahremiyeti için eşsiz koruma sağlayabilir ve siber korsanlığı sonlandırabilir. Fakat siber kuantum koruma kalkanı sadece kuantum bilişim ekosistemindeki veri akışıyla sınırlı olacaktır. Buna karşın risk geniş çaplıdır. Hızlı kuantum hesaplama karşısında klasik şifreleme işe yaramayacaktır. Klasik şifrelerin sağladığı güven, şifre algoritmalarının içerdiği problemi çözmenin zorluğuna yani çözüm için gereken süreye bağlıdır. Bin yılda çözülebilecek bir klasik şifre, bugün için yeterince güvenlidir fakat kuantum bilgisayar için bir saniyede çözülebilir. Simetrik ve asimetrik hatta Block zincir şifreleri dahil olmak üzere, bugünkü dijital dünyamızın hiçbir güvenlik duvarı yeterince dayanıklı değildir. Analizlere göre finansal hizmetler, e-imzalar, SIM kartlar, modemler, kredi kartları, hükümet ve askeri sistemlerinin şifrelerinin kırılması durumunda devasa zararlar meydana gelecektir.

DAHA İNŞA EDİLMEDEN KUANTUM KORSANLIK BAŞLADI

Kuantum bilgisayarlar henüz geliştirilmedi, ancak kuantum siber korsanlık çoktan başlamış olabilir. Bazı teknoloji devleri ve yerel devletlerin, çözmeleri mümkün olmasa da bugünden şifrelenmiş veri toplamaya başladıklarından şüpheleniliyor. Bu potansiyel kuantum siber korsanlar, eli kulağındaki kuantum bilgisayarları kullanarak depoladıkları bu gizli verilerin şifresini yakın gelecekte çözmeyi umuyorlar. “Şimdi topla, sonra çöz” diye adlandırılan kuantum siber korsanlık hakkındaki endişeler, saygın kuruluşlar tarafından paylaşılıyor. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) İç Güvenlik Bakanlığı, gelecek 10 yıl içinde RSA şifreleme şemalarının kırılma riskine karşı federal düzeyde önlem almaya başladığını duyurdu.

KUANTUM ÜSTÜNLÜĞÜNE İLK KİM ULAŞACAK

Kuantum bilgisayar geliştirme yarışını başlatan Google Inc., 2019 yılında Sycamore adlı kuantum bilgisayarıyla klasik süper bilgisayarlarla en az 10 bin yıl sürecek bir işlemi 200 saniyede tamamladığını açıkladı. 2023 yılında IBM, Eagle kuantum bilgisayarıyla 100+ kübit ölçeğinde doğru sonuçlar sağladı. DARPA ile işbirliği yaparak çıtayı yükselten Microsoft ise “saniyede bir milyon kuantum işlemi” yapabilen kuantum bilgisayarını gelecek 10 yıl içinde inşa etmeyi planladığını açıkladı. Kuantum bilgisayarı geliştiren ilk kuruluş, post-kuantum denilen bir hızlı hesaplama dönemi başlatacak ve siber evrende bir tür dokunulmazlık zırhına ve orantısız bir avantaja kavuşacaktır.

KUANTUM TEKELİ: KUANTUM AVANTAJINA SAHİP OLANLAR

Kuantum teknolojilerinin ona sahip olanlar ile olmayanlar arasında, “kuantum uçurumu” diye adlandırılan yeni bir küresel bölünme yaratması kaçınılmaz görünüyor. Siber kuantum koruma kalkanı sağlamada ve korsanlığa karşı ABD, kuantum üstünlüğü yarışını sürdüren Microsoft ve Google gibi teknoloji devlerini bünyesinde barındırdığı için en avantajlı ülke konumunda görünüyor. ABD’li analistler, en büyük rakibin, kuantum bilgisayar geliştirme girişimlerinde bulunan Çin olduğu konusunda hemfikir. Çin’in olası bir “şifreli veri madeni rezervinin” küresel siyaset ve ekonomide kaos yaratabileceği uyarısında bulunuyorlar. Öte yandan kuantum üstünlüğüne ulaşan küresel teknoloji devleri, kuantum bilgisayar tekelini ellerinde tutmaya devam edebilirler. Bu da onların sahip olduğu ağ egemenliği bir üst seviye çıkarabilir ve bu şirketleri devletlere karşı orantısız biçimde daha güçlü kılabilir.

Kuantum siber korsanlığa karşı alınacak önlemler konusunda, durumun ciddiyetinin farkında olan hükümetler acele ediyorlar. ABD hükümeti, 2018 yılında “Ulusal Kuantum Girişim Yasası” çıkarttı. Bu yasayla ABD, kuantum teknolojileri için hem 1,2 milyar dolar tahsis etti hem de Beyaz Saray içinde, federal ülke genelindeki kuantum girişimlerini tek elden yönetmek üzere “Ulusal Kuantum Koordinasyon Ofisi”ni kurdu. ABD'de 2022 yılında 2035 yılına kadar riskleri azaltmayı amaçlayan bir şifre güvenliği muhtırası yayınlandı.

TÜRKİYE’NİN ALABİLECEĞİ ÖNLEMLER

Kuantum hesaplamayla doğrudan ilgili planlanmış veya açıklanmış bir girişime sahip olmayan Türkiye’nin, gizli belgeleri ve iletişim kanallarında akan devasa verileri koruma altına almak için atabileceği adımlar var. İlk olarak hassas hükümet verileri işaretlenmeye, sistem açıklarının bir envanteri çıkarılmaya başlanabilir. Mevcut dijital alt yapıyı, gelecekteki kuantum bilişim eko-sistemine entegre etmek için AR-GE çalışmaları yapılabilir. Türkiye tekno-devlerin egemenliğini yerel düzeyde sınırlandıracak önlemler arayabilir veya milletler arası bir girişime dahil olmayı tercih edebilir. Nihayetinde Türkiye'de tüm bu süreci yönetecek bir koordinasyon merkezi kurmakla işe başlanabilir.

02 Kasım 2024 Cumartesi