Enerji Ekonomisi ve Finansal Analiz Enstitüsü’nün (IEEFA) raporuna göre, enerji talebini karşılamak için geliştirilen küçük modüler nükleer reaktörler, öngörülemeyen maliyetler ve olağanüstü inşaat gecikmeleri nedeniyle sürdürülebilir değil.

AYŞE BAŞAK

Enerji Ekonomisi ve Finansal Analiz Enstitüsü’nün (IEEFA) hazırladığı yeni bir rapor, dünya çapında artan enerji talebini karşılamak için küçük modüler nükleer reaktörlerin (SMR) fizibilitesini değerlendirdi. Bulgular, bu özel enerji üretim biçimi için pek iç açıcı değil. Hem öngörülemeyen maliyetler hem de olağanüstü inşaat gecikmeleri, küçük nükleer reaktörlerin gelişimini çok büyük bir risk haline getirmiş görünüyor. 

300 MEGAVAT KAPASİTE

SMR’ler için ortalama 30 bin evin ihtiyacını karşılayacak ölçüde yani 300 megavat kapasiteye sahip mini nükleer santraller denebilir. IEEFA’ya göre dünya genelinde şu anda gelişim aşamasında olan 80’e yakın SMR konsepti bulunuyor. Bu küçük reaktörlerin bir zamanlar büyük ölçekli reaktörlerin karmaşıklığına, güvenlik risklerine ve yüksek maliyetlerine çözüm olduğu düşünülürken rapor, SMR’leri sürdürmenin daha fazla nükleer enerji talebini karşılamak açısından değerli bir çaba olup olmadığını sorgulamış. Bu sorunun cevabını raporun başlığında buluyoruz: ‘Küçük modüler reaktörler: Hâlâ çok pahalı, çok yavaş ve çok riskli.’

YÜKSEK MALİYET

Raporda, küçük modüler reaktör savunucularının, büyük reaktör inşaat projelerinin rahatsız eden maliyet aşımları ve program gecikmelerinin bu yeni modellerde yaşanmayacağını retorik haline getirdikleri ama bunun gerçeği yansıtmadığı vurgulanıyor. Çünkü inşaat gecikmeleri ve maliyet artışları bu projelerde de sıradanlaşmış görünüyor. Örneğin, şu anda faaliyet gösteren üç SMR’nin tümü tasarlanan bütçeyi çok aşmış. Raporun yazarları ayrıca, Idaho’da NuScale adı verilen bir projenin, 2015 ile 2023 yılları arasında geliştirilmesi sırasında maliyetlerin kilovat başına 9.964 dolardan kilovat başına 21.561 dolara çıkması nedeniyle hurdaya çıkarılması gerektiğine de dikkat çekmiş. 

YENİLENEBİLİR KAYNAKLAR

IEEFA raporunda, SMR inşa etmenin aşırı maliyetlerinin başlı başına bir sorun olduğunu ama daha önemlisi bu projelere akıtılan paranın daha temiz, kurulumu daha hızlı ve daha güvenli olan diğer enerji kaynaklarının geliştirilmesine harcanabilecekken bu şansın kaybedildiğini vurguluyor. Rapora göre SMR’lere harcanan para, rüzgar, güneş ve pil depolama kaynak tabanının oluşturulmasında kullanılabilirdi. Böylece karbonsuz, düşük maliyetli teknolojiler bugün ve gelecekte fosil yakıtlardan geçişi önemli ölçüde ileriye taşıyabilirdi. Özetle, mini nükleer reaktörler hâlâ çok pahalı, çok yavaş ve çok riskli; bu günlerde, enerjimizi odaklamamız gereken yer hiç değil. Rapor, tek bir örnekle her şeyi açıklıyor: Önümüzdeki yedi yıl içinde ABD şebekesine en az 375 bin MW’lık yeni yenilenebilir enerji üretim kapasitesinin eklenmesi muhtemel. Oysa IEEFA, herhangi bir SMR’nin aynı zaman diliminde çevrimiçi hale getirilmesinin çok düşük bir ihtimal olduğunu söylüyor. 

İNŞAATI ÇOK UZUN SÜRÜYOR

Raporun başka bir bulgusu da SMR’leri hayata geçirmenin çok fazla zaman alması. Örneğin, Çin’deki Shidao Körfezi projesinin hayata geçmesinin dört yıl sürmesi tasarlanmıştı ama inşası 12 yıl sürdü. Russian Ship Borne projesinin tahmini bitiş süresi üç yıldı, 13 yılda tamamlandı; Arjantin’de devam eden CAREM projesinin de dört yılda bitmesi gerekiyordu ama şu anda 13. geliştirme yılında ve çalışmalar hâlâ devam ediyor. Raporda, tüm bu deneyimlere rağmen Westinghouse, X-Energy ve NuScale şirketlerinin 2030 yılına kadar SMR’lerini 36 ila 48 ay içinde çevrimiçi hale getirecek kadar hızlı bir şekilde oluşturabileceklerini iddia etmeyi sürdürdüklerine dikkat çekiliyor. Hatta GE-Hitachi’nin 300 MW’lık tesisini 24 ay gibi kısa bir sürede inşa edebileceğini dahi iddia ettiği vurgulanıyor. Rapora göre bunun mümkün olma ihtimali sıfır değilse de pek olası görünmüyor. 

10 Haziran 2024 Pazartesi

Ulusal Yapay Zeka Stratejisi Eylem Planının uygulanmasına başlandı.

Yılmaz, 2024-2025 dönemini kapsayan Ulusal Yapay Zeka Stratejisi Eylem Planı'nın, bugün itibarıyla yayımlanıp uygulanmaya başlandığını belirtti.

 Cevdet Yılmaz, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Milli Teknoloji Hamlesi ve Dijital Türkiye hedefleri doğrultusunda hazırladıkları Ulusal Yapay Zeka Stratejisi'nin (UYZS) 2024-2025 dönemini kapsayan eylem planını, tüm bakanlıklar ile ilgili kurum ve kuruluşların, özel sektör ve STK'lerin geniş katılımıyla güncellediklerini ifade etti.

UYZS Eylem Planımız, Türkçe büyük dil modelinin geliştirilmesi, küresel firmalarla bilgi ve tecrübe paylaşımına yönelik işbirliklerinin ilerletilmesi, yapay zeka girişim ekosisteminin geliştirilmesi, yapay zeka alanında yetkin işgücünün artırılması, yerli yapay zeka uygulamalarının çoğaltılması, Türkiye'yi küresel oyuncu haline getirecek işlemci altyapısının geliştirilmesi gibi önemli eylemler içeriyor."

Yılmaz, bir yandan bu eylemlerin en hızlı ve etkili şekilde hayata geçirilmesini takip ederken, bir yandan da yapay zeka teknolojisindeki gelişmeleri izleyerek tüm paydaşlarla birlikte dinamik bir şekilde eylemleri güncellemeye devam edeceklerini vurguladı.

Türkiye'nin yapay zeka atılımına katkı veren Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi başta olmak üzere emeği geçen tüm kurum ve kuruluşlara, görüş ve önerileri ile katkı sunan STK'lere teşekkür eden Yılmaz, eylem planının ülkeye ve millete hayırlı olmasını diledi.

24 Temmuz 2024 Çarşamba

Teknopark İstanbul bünyesi ile Türkiye’nin ilk ve en büyük, dünyanın sayılı kuluçka merkezi Cube Incubation’ın desteğiyle yapılan Cubeforward Programı içinde , ArVis Teknoloji ve Roket Akademi Teknoloji işbirliğiyle hazırlanan ‘CubeForward | ArVis Deeptech AI’24 Yapay Zeka Staj Programı’ başladı.

Cube Incubation Cubeforward Programı kapsamında her sene düzenlenen yapay zeka staj programı ArVis DeepTech/AI’ye 63 farklı şehir, 138 farklı üniversite, 62 farklı bölümden 926 öğrenci başvurdu. 16 Temmuz’da başlayan program, 27 Ağustos’a kadar sürecek. 

DERİN TEKNOLOJİ

Yapay zeka konusunun tüm yönleriyle çalışılacağı 6 hafta sürecek program sonunda, 29 Ağustos tarihinde tüm projelerin çıktılarının proje grupları bazında sunulacağı Büyük Final Demo Day Etkinliği gerçekleştirilecek. CubeForward | ArVis Deeptech AI’24 Yapay Zeka Staj Programı, üniversitelerin zorunlu staj kapsamındaki ihtiyacı ve süreci karşılıyor. 

Staj programının ilk adımında, farklı kategorilerde derin teknoloji ve yapay zeka çalışmaları içeren proje çalışma grupları oluşturulacak. Stajyerlere, görüntü işleme ağırlıklı konular başta olmak üzere yapay zeka alanında seçilecek proje konusu üzerinde problemi tanımlama, problemi çözme, veri işleme, temel makina öğrenmesi, derin öğrenme teknikleri ile proje çalışması yapılması, model geliştirme, sunucu-pc donanım bazlı veya gömülü sistem uygulamalarında kullanabilme, süreç ve proje yönetme gibi temel Ar-Ge yetkinliklerinin kazandırılması hedefleniyor.

SEKTÖREL EĞİTİM

Yine program kapsamında yapılacak çalışmaların gerçek hayatta uygulanabilirliği üzerine ürün geliştirme aşamaları da örneklemeler ile stajyerlere aktarılacak. Yapay zeka ile ilgili akademik ve sektörel eğitimler, seminerler ile kariyer yönetimi, CV hazırlama eğitimleri alanında değerli uzmanlar tarafından verilecek. Programı başarıyla tamamlayan stajyerlere sertifika verilecek. Program ayrıca erken dönem staj başvurularında elenmiş, seçilememiş ve stajını tamamlayamayacak olan tüm Türkiye’deki üniversite öğrencilerine geç dönem zorunlu staj başvurusu ile fırsat eşitliği sunuyor.

GELECEĞE YATIRIM

Teknopark İstanbul Genel Müdürü Fatih Özsoy, öne çıkan yapay zeka konusunda özellikle gençleri kapsayan çalışmaların içinde yer almaktan mutluluk duyduklarını belirtti. Özsoy, 2021’de başlayan ve bu yıl 4’üncüsü düzenlenen programla yapay zeka alanına ilgi duyan üniversite öğrencilerinin teknolojik gelişimini destekleyerek dünya gençleriyle yarışabilir seviyeye getirmeyi amaçladıklarını vurgulayarak, şunları söyledi: ”Yeni nesil teknolojilerde yapay zeka ve siber güvenlik odağında yenilikçi yaklaşımların ortaya çıkmasına katkı sağlamanın ülkemizin geleceğine yapılan en büyük yatırım olduğuna inanıyoruz. Katılımcı sayısının her geçen yıl artması umudumuzu artırıyor. Programın bir başka artı yanı da zorunlu staj ihtiyacı olan üniversite öğrencisi gençlerin proje bazlı staj ve eğitim programıyla mezuniyetlerine destek olmasıdır.”

23 Temmuz 2024 Salı