ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve gelmesiyle birlikte gümrük tarifeleri küresel ticaretin merkezine oturdu. Güçlü ekonomiler ithalatı sınırlandırmaya yönelik adımlar atarken, karşılıklı çıkar ilişkileri çerçevesinde birçok ülke yeni ticaret anlaşmaları yapmaya başladı. Bu hamlelerin başında ABD, Avrupa Birliği (AB), Birleşik Krallık ve Güney Amerika ülkeleri geliyor. Türkiye ise bu denklemde Avrupa, İngiltere ve Latin Amerika ile dış ticaret dengelerini yeniden değerlendirme sürecine girdi.
ATLANTİK’TE YENİ ORTAK
Trump’ın ticarette adalet ve mütekabiliyet ilkesiyle duyurduğu yeni gümrük politikalarıyla ilk anlaşma İngiltere ile imzalandı. Ek gümrük vergileri konusundaki müzakerelerin ardından imzalanan anlaşma, Amerikan ürünlerinin Birleşik Krallık pazarına daha hızlı ve bürokratik engeller olmadan girmesini sağlayacak. ABD Başkanı Trump bu durumu, “İngiltere ile çığır açan bir ticaret anlaşması duyurmaktan heyecan duyuyorum” şeklinde değerlendirdi. İki ülke arasındaki anlaşma; Amerikan tarım ürünlerinden kimyasallara, makinalara kadar birçok sektörde pazar erişimini genişletiyor. Aynı zamanda İngiltere’nin de kendi ürünlerine yönelik ayrımcılığı azaltması bekleniyor. Türkiye’nin de İngiltere ile hâlihazırda yürürlükte olan Serbest Ticaret Anlaşması’nı (STA) güncelleme çalışmaları devam ediyor. Güncellenmiş STA ile 7.5 milyar Euro’luk teknik engellerin ortadan kalkması öngörülüyor.
TARİFELERİN ROTASI
ABD ve Çin arasında başlayan ticaret savaşı, karşılıklı yüksek gümrük tarifeleriyle dünya piyasalarını sarstı. ABD, Çin ürünlerine yüzde 145’e varan vergi uygularken, Pekin yönetimi de misilleme olarak Amerikan ürünlerine yüzde 125 vergi getirdi. Bu süreç, tedarik zincirlerinde aksamaya, küresel ticaret hacminde daralmaya ve yatırımcı güveninde düşüşe yol açtı. Ancak geçtiğimiz günlerde İsviçre’de yapılan üst düzey görüşmeler sonucunda taraflar, gümrük vergilerinde 90 gün süreyle indirime giderek bir nevi ‘ticaret ateşkesi’ ilan etti. Böylelikle Çin, ABD’den ithal ettiği ürünlere uyguladığı tarifeleri geçici olarak yüzde 125’ten yüzde 10’a çekmeyi kabul etti. ABD de Çin ürünlerine getirdiği ek vergileri yüzde 145’ten yüzde 30’a indirdi. Trump, ilk başkanlık döneminde de Çin’e uygulanan gümrük vergilerini artırmıştı.
20 YIL SONRA HAMLE
Avrupa Birliği ise 20 yılı aşkın süredir müzakere ettiği Mercosur ülkeleri (Brezilya, Arjantin, Paraguay, Uruguay) ile Serbest Ticaret Anlaşması’nda sona yaklaştı. Anlaşmaya Fransa hariç tüm AB ülkeleri destek verirken, Almanya Başbakanı Merz, “Fransa’nın imzası, AB için stratejik öneme sahiptir” açıklamasını yaptı. AB’nin 450 milyonluk tüketici pazarı, bu anlaşmayla Güney Amerika’dan daha uygun tarım, hayvancılık ve gıda ürünlerine kapılarını açacak. Bu durum, Avrupa’da enflasyonu dizginlemeyi amaçlasa da Fransız çiftçiler başta olmak üzere bazı gruplar endişeli. Özellikle uygun ve kaliteli kırmızı ve beyaz etin yanı sıra şeker gibi ürünlerin rekabeti artırarak yerli üreticiyi zor durumda bırakacağı belirtiliyor.
TÜRKİYE’YE OLASI ETKİLERİ
Türkiye, dış ticaretinde en yüksek payı Avrupa Birliği ülkeleriyle gerçekleştiriyor. 2024 yılı itibarıyla Türkiye’nin toplam ihracatının yaklaşık yüzde 50’si AB’ye yapılırken, ithalatın da önemli bir kısmı bu bölgeden gerçekleşti. Dolayısıyla AB’nin dış ticaret politikalarında atacağı her adım, Türkiye’nin ekonomik dengeleri açısından kritik öneme sahip. Mercosur ülkeleriyle yapılan anlaşma da Türkiye için fırsatlar ve riskler barındırıyor. Avrupa pazarına daha ucuz tarım ve gıda ürünlerinin girmesi, Türkiye’nin bu alandaki ihracat rekabetini olumsuz etkileyebilir. Ancak sanayi mallarına yönelik genişleyen Latin Amerika pazarında Türkiye’nin daha aktif rol üstlenmesi mümkün. Burada Gümrük Birliği ve lojistik avantajı göz önünde bulundurulduğunda, spesifik ve özel ürünlerde Türkiye’nin ön plana çıkması bekleniyor. Öte yandan, ABD’nin İngiltere ile yeni anlaşması ve Türkiye’nin de İngiltere ile STA güncelleme sonrasında İngiltere ile birlikte lojistik merkez olma yolunda ilerliyor.
DÜNYANIN EN BÜYÜK SERBEST TİCARET BÖLGELERİNDEN BİRİ
İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri (İMMİB) Genel Sekreteri Dr. Armağan Vurdu, şöyle konuştu: “Mercosur, 273 milyonluk bir nüfusu temsil ediyor ve yıllık 2.9 trilyon dolarlık Gayrisafi Yurt İçi Hasılasıyla Avrupa Birliği dışındaki ekonomiler arasında en büyük altıncı ekonomi olarak öne çıkıyor. Ortaklık anlaşmasına yönelik müzakereler 6 Aralık 2024 tarihinde tamamlandı. Bu anlaşma, 700 milyondan fazla insanı ve 21 trilyon doların üzerindeki birleşik Gayrisafi Yurt İçi Hasılayı kapsayarak dünyanın en büyük serbest ticaret bölgelerinden birini oluşturacak. Mercosur, 15 yıl için AB’ye ihraç ettiği ürünlerin yüzde 91’inde tarifeleri kaldıracak. Böylece AB’li ihracatçılar, yılda 4 milyar dolardan fazla tasarruf edebilecek.”
