Türkiye, Azerbaycan doğalgazını Avrupa’ya taşıyan TANAP (Trans Anatolia Natural Gas Pipeline) ve TAP (Trans Adriatic Pipeline) hatları için stratejik noktada. Temmuz 2022’de Azerbaycan ile Avrupa Komisyonu tarafından temsil edilen Avrupa Birliği (AB) arasında enerji alanında stratejik ortaklık mutabakat zaptının imzalanmasından sonra bu önem daha çok arttı. Güney Gaz Koridoru’nun ‘belkemiği’ niteliğindeki TANAP’ın kapasitesinin 32 milyar metreküpe çıkarılması için çalışmalar sürüyor. TANAP’ın etkinliğini ve gücünü artıracak bir başka önemli gelişme ise Türkmenistan doğalgazının da arza eklenmesi olacak. TANAP, Türkiye’ye enerji hub’ı (merkezi) olma hakları da sağlıyor.
ENERJİ GÜVENLİĞİ
Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de gerçekleştirilen 29. Uluslararası Hazar Petrol ve Doğalgaz Fuarı’nın açılışına mesaj gönderen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bu konudaki son gelişmeleri şöyle aktardı: “Uzun yıllara dayanan ve Bakü-Tiflis-Ceyhan, Bakü-Tiflis-Erzurum boru hatları ve TANAP gibi altyapı yatırımları ile taçlandırdığımız işbirliğimiz sadece Türkiye ve Azerbaycan’a fayda sağlamamış, bölgenin ve Avrupa’nın enerji güvenliğine de önemli katkılar yapmıştır. Türkmenistan’da üretilecek gazın ortak çabalarımızla Türkiye’ye ve Avrupa’ya aktarılması ve TANAP’ın kapasitesinin genişletilmesi artık sadece zaman meselesidir. Bu konulardaki çalışmalarımızın çok yakında meyve vermesi şüphesiz Türkiye ve Azerbaycan’ın bir başka ortak başarısı olacaktır.”
KAYNAK ÇEŞİTLİLİĞİ
Yenilenebilir enerji, yeni teknolojiler ve enerji kaynak çeşitliliğinde de Türkiye ile Azerbaycan’ın işbirliğini perçinlediğine dikkati çeken Erdoğan, şu değerlendirmelerde bulundu: “Nahçıvan üzerinden elektrik ihracatı ve Iğdır-Nahçıvan Doğalgaz Boru Hattı projelerini en yakın zamanda tamamlamayı hedefliyoruz. Güney Kafkasya’da kalıcı barış ve istikrar temelinde yükselecek huzur ve refahın sağlanması için çalışmalarımızı kararlılıkla sürdürüyoruz. Azerbaycan ve Ermenistan arasında son dönemde kaydedilen olumlu gelişmeleri memnuniyetle karşılıyor ve imzalanacak barış anlaşmasını bölgenin geleceği bakımından tarihi bir fırsat olarak gördüğümüzü bir kez daha belirtmek istiyorum.”
AZERBAYCAN’IN İHRACATI
Bakü’de gerçekleştirilen 29. Uluslararası Hazar Petrol ve Doğalgaz Fuarı’nın açılışında konuşan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, doğalgaz ihracatını artırdıklarını belirterek, şunları söyledi: “Şahdeniz projesiyle Azerbaycan’ın doğalgaz sıkıntısı ortadan kalktı. Bu yıl doğalgaz ihracatımız 24 milyar metreküpü aşacak. Bugün 8 ülke Azerbaycan doğalgazını ithal ediyor. Azerbaycan, doğalgaz tedariki konularında güvenilir bir ortak olarak kendisini zaten kanıtladı. Avrupa Komisyonu, Azerbaycan’ı Avrupa’nın doğalgaz tedarikçisi olarak adlandırıyor. Yani bugün doğalgazımızı ithal eden 8 ülkeden 6’sı Avrupa ülkesi. Tedarik coğrafyamız genişlemeye devam edecek.”
ANLAŞMALARA UYUM
Doğalgaz tedariki konusunda birçok ülkeyle aktif müzakereler sürdürdüklerini de vurgulayan Cumhurbaşkanı Aliyev, “Enerji güvenliğini sağlamak için Azerbaycan doğalgazına ihtiyaç duyan birçok ülkeyle aktif olarak müzakere ediyoruz. Son 30 yılda imzalanan tüm anlaşmalar eksiksiz olarak uygulandı, parlamento düzeyinde onaylandı ve yasalaştı. Yani o sözleşmelerin tek bir kelimesi veya cümlesi değiştirilmedi. Bu nedenle başka bir hızlı gelişme görüyoruz. Yeşil enerji ve yenilenebilir enerji kaynaklarının üretimi konusu da dahil” dedi.
DOĞALGAZ TEDARİK ANLAŞMASI 2030 SONUNA KADAR UZATILDI
Azerbaycan ile Türkiye arasında 2024 yılı sonunda sona erecek doğalgaz tedarik anlaşması 2030 sonuna kadar uzatıldı. Bu kapsamda BOTAŞ ile Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) ve Azerbaycan Gaz Tedarik Şirketi arasında doğalgaz tedarik ve takasına ilişkin anlaşmalar imzalandı. Bakü’de 29. Uluslararası Hazar Petrol ve Doğalgaz Fuarı’nın açılışına katılan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, anlaşmaya ilişkin şu değerlendirmelerde bulundu: “Bakü seyahatimizde, geçtiğimiz ay İstanbul’da Azerbaycan Ekonomi Bakanı Mikayıl Cabbarov ile imzaladığımız Doğalgaz Alanında İşbirliği Anlaşması’nın altyapısını oluşturacak yeni adımlar attık. BOTAŞ ve SOCAR arasında imzalanan dört anlaşma ile Azerbaycan gazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya ve Nahçıvan’a taşınacak, Türkmenistan gazı ülkemize ulaştırılacak. Ayrıca BOTAŞ ile Azerbaycan Gaz Tedarik Şirketi arasında bu yıl sona erecek doğalgaz tedarik anlaşmasının 2030 sonuna kadar uzatılmasını da imza altına aldık.”
TÜRKİYE, TANAP PROJESİNİN ORTAĞI
Gürcistan-Türkiye sınırında Posof’tan başlayan TANAP, 20 il, 67 ilçe ve 600 köyden geçerek Yunanistan sınırında Avrupa ülkelerine gaz iletimi yapan Trans Adriyatik Boru Hattı’na (TAP) bağlanıyor. TANAP’ın Gürcistan-Türkiye sınırından Eskişehir’de bulunan çıkış noktasına kadar olan kısmı 30 Haziran 2018’de, Eskişehir’den Türkiye-Yunanistan sınırına kadar olan kısmı ise 2019 Ekim sonunda devreye alındı. Avrupa’daki tesislerinin devreye alınmasıyla birlikte 31 Aralık 2020 itibarıyla TAP Boru Hattı üzerinden Avrupa’ya ticari gaz akışı başladı. Türkiye, TANAP projesinin yüzde 30 oranında ortağı. Aynı zamanda gazın üretim yeri olan Şah Deniz 2 Sahası’nın da yaklaşık yüzde 20 oranında ortağı konumunda bulunuyor.
