Su altındaki arkeolojik mirasın haritası çıkarılacak

Dünyada ilk bilimsel su altı arkeolojik kazısının yapıldığı Türkiye, aynı zamanda kara sularında en eski ticaret gemisini de barındırıyor. Türkiye kara sularında geçen yıl beş yeni kazı yapıldı. Bu zenginliği dünyaya tanıtmak için Türkiye Su Altı Arkeoloji Haritası çıkarılacak.

HABER: SÜMEYRA YARIŞ TOPAL

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın verilerine göre, Türkiye’de geçtiğimiz yıl 5 alanda su altı arkeolojik kazısı yapıldı. Yer üstü kültürel zenginliği kadar su altında barındırdığı zenginlikle de dünyanın önemli destinasyonları arasında yer alan Türkiye, aynı zamanda bilimsel olarak su altı çalışmalarının da ilk yapıldığı ülke konumunda.

YARIM ASRI AŞAN GEÇMİŞ 

Bulunduğu konum itibarıyla çok çeşitli kültürel zenginliklere ev sahipliği yapan Türkiye, su altı tarihi mirası ile de dünyanın dikkat çeken ülkeleri arasında. Türkiye, arkeolojinin bir alt dalı olarak 1950’li yılların sonunda doğan su altı arkeolojisinin ilk filizlendiği toprak olarak da önemli bir yere sahip. 1960 yılı, Bodrum açıklarında bilimsel yollarla kazı yapılan ilk tarih olarak kayıtlara geçti. Bu kazı Amerikalı bilim insanları başkanlığında gerçekleşmişti. 

İLK KAZI 1998’DE 

Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de geçtiğimiz yıl 5 farklı alanda su altı arkeolojik kazı yapıldı. Su altı arkeolojik mirası bakımından dünyanın sayılı ülkeleri arasında yer alan Türkiye’de milli kazılar ise 1998 yılından bu yana yürütülüyor. Marmara Denizi’nde yapılan su altı kazısıyla M.S. 13. yüzyıla ait bir gemide çalışmalar yapılmış, Çamaltı Burnu Batığı 1 kazısı, başkanlığını bir Türk arkeoloğun yürüttüğü ilk kazı olarak tarihe geçmişti. Kazının tamamlanması ise 6 yıl sürmüştü. 

TEHLİKEYE AÇIK 

Dünya su altı arkeolojik mirası, 2001 yılından bu yana UNESCO’nun koruması altında. Günümüzde su altı dalış tekniklerinin gelişmiş olması, bu arkeolojik mirasın da tehlike altında bulunmasına yol açıyor. UNESCO Sualtı Kültürel Mirası İzleme Grubu’ndan derlenen bilgilere göre, İsrail açıklarında bulunan su altı arkeolojik mirasının yüzde 60 oranında talan edildiği, Fransa kıyılarında bulunan su altı arkeolojik mirasının ise yalnızca yüzde 5’ine el değmediği tespit edildi. Yine aynı kaynaktan derlenen bilgilere göre, Türkiye’de bilinen tüm su altı enkazları kaçak dalışlarla zarar gördü. 

HARİTA ÇIKARILACAK 

Türkiye, bulunduğu konum itibarıyla hem batık gemi hem de yerleşim alanı olarak ciddi bir su altı arkeolojik mirasına ev sahipliği yapıyor. Geçtiğimiz haftalarda gerçekleşen Uluslararası Mustafa V. Koç Sualtı Arkeolojisi Sempozyumu’nda yapılan sunumlardan derlenen bilgilere göre, Türkiye’de iki farklı grup su altı zenginliklerini belirleyecek bir harita üzerine çalışıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre geçen yıl kazı çalışması yürütülen Kumluca Tunç Çağı Batığı’nda dünyanın en eski kurşun ağırlığı bulundu. 

EN ESKİ TİCARET GEMİSİ KAŞ’TA  

Su altı arkeolojik kazılarına 1990’lı yılların sonunda yerli araştırmacılar başkanlık etmeye başlasa da Türk su altı arkeologları önemli buluşlarla dünya literatürüne girdi. Bunların başında dünyanın en eski ticaret gemisi olarak tarih kayıtlarına geçen Uluburun batığı geliyor. Antalya’nın Kaş ilçesinde 1982 yılında keşfedilen batık, önce George Bass, sonra da Prof. Dr. Cemal Pulak tarafından yürütülen çalışmalarla gün yüzüne çıkarıldı. Bu gemi, tarihin en eski ticaret gemisi olarak biliniyor. Gemi yükleri arasında deve kuşu yumurtaları, su aygırı dişleri, Afrika’dan gelen kütükler, 10 ton ham bakır, Mısır kökenli cam külçeler, altın ve gümüş takılar, seramikler ve pek çok gıda maddesi bulunmuştu. 

İZİNSİZ DALIŞLA KAYBOLAN TARİH  

Arkeolojik miras, Türkiye’de turizmin canlanmasına da vesile oluyor. Ancak arkeolojik alanların bulunduğu bölgelere ölçüsüz ve izinsiz dalışlar mirasın hasar görmesine de neden olabiliyor. Milliyet Gazetesi’nin 4 Mart 1963 tarihli sayısından derlenen bilgilere göre, Barbaros Gemisi’ne ait 2 bin 920 kilogram hurda sac ve 549 kilogram hurda köşebent 867 bin 25 liraya satılmıştı.  

03 Temmuz 2023 Pazartesi