Ticaret Bakanlığı, Responsible Programı ile ihracatçı firmaların yeşil dönüşüm uygulamalarını içeren projelere, 10 milyon TL’ye kadar destek veriyor. Bu yılı 24 milyar dolar kredi desteğiyle kapatmayı hedefleyen Türk Eximbank da ihracatçıların yeşil dönüşümünü finanse ediyor.
HABER: ŞEREF KILIÇLI
Türkiye, Orta Vadeli Program’ın en önemli parçalarından dış ticarette sürdürülebilir dengeyi sağlamayı ve cari açığı düşürmeyi hedefliyor.
Aynı zamanda büyümede ihracatın payını artırarak enflasyonla mücadele programına katkı sağlamayı amaçlıyor. Nitekim 2024 yılı birinci çeyrekte ekonomik büyüme, yüzde 5.3 olarak revize edilirken, net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı 1.6 puan oldu.
İkinci çeyrekteki yüzde 2.5’lik ekonomik büyüme oranına net mal ve hizmet ihracatının katkısı ise 1.3 puan seviyesinde gerçekleşti.
Dış ticaret verilerine bakıldığında; bu yılın 9 aylık döneminde ihracat, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 3.2 artışla 193 milyar dolar, ithalat yaklaşık yüzde 8 azalışla 252.9 milyar dolar oldu.
İMALATIN PAYI
İmalat sanayi, dış ticaret açığının azaltılması sürecinde hem ihracattaki ağırlığı hem de istihdama katkısıyla kritik bir rol üstlenmiş durumda.
TÜİK verilerinde; 2024 Ocak-Ağustos döneminde ekonomik faaliyetlere göre ihracatta imalat sanayinin payı yüzde 94.3, tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörünün payı yüzde 3.5, madencilik ve taş ocakçılığı sektörünün payı yüzde 1.7 oldu.
Ticaret Bakanlığı verilerinde ise eylül ayında sektörlere göre ihracatın payı sırasıyla; imalat sanayi sektörü yüzde 94.5, tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörü yüzde 3.4, madencilik ve taş ocakçılığı sektörü yüzde 1.6 seviyesinde gerçekleşti.
Bu nedenle imalat sanayindeki sektörlere yönelik politika değişiklikleri veya yeni düzenlemelerin ihracata etkisi de yüksek düzeyde görülüyor.
AB REGÜLASYONLARI
İhracatının yüzde 41’ini Avrupa Birliği’ne (AB) yapan Türkiye, Gümrük Birliği’yle sağlanan ekonomik entegrasyonu daha ileriye taşımayı öncelikleri arasına alırken, uluslararası ticaret sisteminde iklim değişikliğiyle mücadele politikalarının olası etkilerine karşı da sektörlerin adaptasyonunu sağlamayı planlıyor.
AB’nin 2019 yılında duyurduğu Avrupa Yeşil Mutabakatı ve 1 Ocak 2026’da devreye alacağı Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması’nın (SKDM) özellikle imalat sanayini doğrudan etkileyecek olması adaptasyonun önemini artırıyor.
SKDM’nin ilk aşamada uygulanacağı sektörler; çimento, demir-çelik, alüminyum, gübre, hidrojen ve elektrik olacak. Ancak uygulamanın zaman içinde diğer sektörleri de kapsayacağı kaydediliyor.
İhracatçıların, Avrupa Birliği’nin belirlediği sera gazı emisyon azaltımı hedefine ulaşmaları amacıyla düzenlediği SKDM sebebiyle ‘karbon vergisi’ şeklinde ithalat tarifelenmesinden etkileneceğine dikkat çekiliyor.
Türkiye ise bu süreçte yol haritasının belirlenmesi için Yeşil Mutabakat Eylem Planı’nı oluşturdu ve sektörlere çok yönlü destek sağlayacak programları uygulamaya başladı.
RESPONSIBLE PROGRAMI
İhracatçı firmalar için Ticaret Bakanlığı’nın Yeşil Mutabakata Uyum Projesi Desteği çerçevesinde geliştirdiği Responsible/Sorumluluk Programı da devreye alınan yeni uygulamalar arasında.
Program kapsamında firmaların yeşil dönüşüm uygulamalarını içeren projeleri ve sürdürülebilirlik danışmanlık giderleri, 5 yıl süresince yüzde 50 oranında ve toplam 10 milyon TL’ye kadar destekleniyor.
Destek üst limiti ise her takvim yılı başında TÜFE ve Yİ-ÜFE ortalaması oranında güncellenecek. Responsible Programı’na, son üç takvim yılında toplam 300 bin dolar ve üzeri ihracat yapan imalatçı ve ihracatçı şirketler Destek Yönetim Sistemi (DYS) üzerinden başvuru yapabiliyor.
Öte yandan, Responsible® Markası, Ticaret Bakanlığı adına tescil edilerek, koruma altına alındı.
Kullanım izni de Bakanlık tarafından veriliyor. Destek kapsamında alınan şirketler içinde belirli yetkinlik seviyesinin üzerinde olduğu tespit edilenler 5 yıl süreyle markayı kullanabiliyor.
EXIMBANK DA DEVREDE
Yeşil dönüşüm sürecine ihracatçıların adapte olabilmeleri ve pazarlarını kaybetmemeleri için Türk Eximbank da sağladığı finansman kaynaklarıyla destek veriyor.
Bu kapsamda, Dünya Bankası Grubu üyesi olan Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası’nın (IBRD) garantisi altında, ihracatçıların Avrupa Birliği’nin Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması sonucunda ortaya çıkabilecek zorlukların üstesinden gelmelerine yardımcı olmak amacıyla toplam 1 milyar Euro tutarında sendikasyon kredisi alındığı açıklandı.
Türkiye Yeşil İhracat Projesi çerçevesinde sağlanan fon; ana faaliyeti Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması sektörleri arasında olan veya çevresel ürün üreticisi firmalara, işletme veya yatırım harcamalarının finansmanı amacıyla 2 yıl geri ödemesiz, azami 9.5 yıl vadeli olarak sunuluyor.
İhracatçılar krediyi; yenilenebilir enerji projeleri, enerji verimliliği projeleri, su verimliliği projeleri, kaynak (hammadde) verimliliği projeleri ve yeşil dönüşüm projelerinin finansmanını sağlamak amacıyla kullanabiliyor.
ÖNCELİK İSTİHDAM YOĞUN SEKTÖRLERDE
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Responsible Programı hakkında geçtiğimiz günlerde yaptığı bir açıklamada yeşil ekonomiye uyum için çok önemli bir program uyguladıklarını belirterek, şunları söyledi: “Yeşil ekonomiye, ticarete uyum noktasında Responsible Programı adı altında bir ihracat destek programı başlattık. Firma başına yeşil ekonomiye uyum programı uygulayanlara
10 milyon lira hibe desteği veriliyor. Ayrıca yeşil ekonomiye uyum çalışmalarında yol alan firmalara; Eximbank kredileri, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı TÜBİTAK kredileriyle avantajlı şartlarda kredi imkanları da sunacağız. Artacak reeskont kredi limitinde; tekstil, giyim, deri, ayakkabı, mobilya gibi istihdam yoğun sektörleri inşallah öncelikli kılacağız.”
TÜRK EXİMBANK’IN TOPLAM DESTEK HEDEFİ 50 MİLYAR DOLAR
Türk Eximbank, Türkiye’nin resmi ihracat destek kuruluşu olarak 1987 yılından bu yana mal ve hizmet ihracatı yapan firmalara yurt içi kredi, alacak sigortası ve alıcı kredileri ürünleri ile hizmet veriyor. 2023 sonu itibarıyla Eximbank ihracatçılara 19.6 milyar dolar kredi desteği sağladı.
Aynı zamanda Türkiye’nin en büyük alacak sigortası kuruluşu olarak 2023 sonu itibarıyla sigortalanan vadeli ihracat alacakları tutarı ise 22.4 milyar dolar oldu.
Böylece 2023 yılında ihracatçılara sağlanan destek, toplamda 42 milyar dolara ulaştı. 2024 yılının ilk yarısında ise 10.5 milyar dolar kredi, 11.7 milyar dolar sigorta olmak üzere toplam 22.2 milyar dolar destek sağladı.
Eximbank’ın 2024 sonundaki hedefi ise ihracatçılara 24 milyar dolar kredi, 26 milyar dolar sigorta olmak üzere toplam 50 milyar dolar destek vermek.
