Rusya ile doğalgaza tedarik güvencesi

HABER: ŞEREF KILIÇLI

Salgın ile beraber küresel enerji krizinin de gündem olduğu bu dönemde Türkiye ve Rusya, önemli bir anlaşma daha yaptı. Rus enerji şirketi Gazprom ile Boru Hatları İle Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) arasında 2021 yılının aralık ayında süresi dolan yıllık4 milyar metreküplük doğalgaz anlaşmasının yenilenmesi için görüşmeler bir süredir devam ediyordu. Görüşmeler olumlu sonuçlandı.

GAZPROM AÇIKLADI

Gazprom’un ihracat şirketi Gazprom Export yaptığı açıklamada, BOTAŞ ile TürkAkım boru hattı üzerinden Türkiye’ye gaz sevkiyatını öngören yeni bir anlaşma imzaladığını duyurdu. Açıklamaya göre BOTAŞ, dört yıl boyunca TürkAkım üzerinden yıllık 5.75 milyar metreküp doğalgaz alacak. Anlaşma, Türkiye’de gaz transfer altyapısının kullanılmasını da öngörüyor. Re-export (yeniden ihracat) hakkının olup olmadığı konusunda ise bir bilgi verilmedi. Enerji uzmanları, Türkiye’nin yeni dönemdere-export hakkı veren sözleşmelere ihtiyaç duyduğunun altını çiziyor. Sözleşmelerde re-export hakkının olmasının, Türkiye’nin, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı, TürkAkım gibi uluslararası boru hatları ve sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) tesislerindeki kapasite artışlarıyla çeşitli arz kaynaklarından gelen doğalgazın da fiyatlandığı uluslararası bir ticaret merkezi haline gelmesi hedefiyle kurduğu Vadeli Doğalgaz Piyasası için de önemli olduğu kaydediliyor.

FİYATTA İPUCU

Gazprom Export’dan yapılan açıklamada, BOTAŞ’ın doğalgazı hangi fiyattan alacağına dair bir bilgi de paylaşılmadı. Ancak Gazprom Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Famil Sadıgov, 2021 yılı sonunda enerji analistleriyle yaptığı toplantıda, 2022 yılında bin metreküp doğalgazı, uzun vadeli kontratlarda ortalama 296 dolardan ihraç etmeyi planladıklarını açıklamıştı. Gazprom Başkan Yardımcısı, uzun vadeli kontratlar için rakamı böyle belirtti fakat spot piyasalarda daha başka dinamikler işliyor. Avrupa’da doğalgaz spot piyasasındaki arz eksikliği yüksek fiyatları da beraberinde getirdi. 2020 yılında spot piyasada 100 dolara kadar düşen bin metreküp doğalgaz fiyatı, 2021 yılındaki dalgalanmada bin 950 doları aşan rakamı da gördü.

ELEKTRİK ÜRETİMİ

Türkiye, doğalgaz tedariki konusunda Rusya’dan önce önemli bir yeni anlaşmayı da 2021 yılının ekim ayında Azerbaycan ile yapmıştı. Bu kapsamda, Azerbaycan ile 2024 sonuna kadar geçerli olacak ve Bakü-Tiflis-Erzurum Hattı’ndan gelecek 11 milyar metreküplük ilave doğalgaz ticaret anlaşması gerçekleştirildi. Türkiye’nin doğalgazda yeni anlaşmalarla tedarikini güçlendirmesi, elektrik üretimi açısından da önemli. Hatırlanacağı üzere 2021 yılında yaşanılan kuraklık ve hidroelektrik santrallerde üretimin düşmesi nedeniyle doğalgazdan elektrik üretiminin payı büyük ölçüde artmış, oran yüzde 33.7 seviyesini de görmüştü.

SPOT PİYASA VE UZUN VADELİ SÖZLEŞMELER

Avrupa’da başlayan doğalgaz krizinden önce spot piyasanın uzun vadeli sözleşmelere göre daha ucuz olmasına dikkat çekiliyordu, artık daha pahalı olmasına vurgu yapılıyor. Ancak bu sonuca götüren koşullara bakıldığında, Avrupa’da pandeminin etkisini azalttığı süreçte ekonomik büyümenin hızlanmasının ve sanayi üretiminin artmasının enerjiye olan talebi de artırdığını unutmamak gerekiyor. Ayrıca yine bu süreçte enerji kaynaklarına olan talebin son 25 yılın en yüksek seviyesine çıkması da önemli bir etken oldu.

AB’DEN DOĞALGAZA ‘YEŞİL YATIRIM’ SİNYALİ

Bazı enerji analistleri, yeşil dönüşüm ve hızlı geçiş sürecinin enerji krizinin kısa vadeli sebeplerinden biri olduğunu vurguluyor. Yeşil Mutabakat’ ile ‘Net Sıfır Emisyon’ politikaları nedeniyle petrol ve doğalgaz gibi kaynaklarda yatırımın azaldığını, bu sebeple fiyatlardaki dalgalanmanın devam edeceğini de savunuyor. Uzun vadeli sözleşme ile spot piyasa tartışmaları da yine yatırım temelinde gerçekleşiyor. Uzun vadeli sözleşmelerin ağırlıklı olmasını savunanlar gerekçelerinde, doğalgaz üreticilerinin, doğalgaz yataklarını geliştirmeye ve boru hatları inşa etmeye milyarlarca dolar yatırım yaptıktan sonra bir tür geri ödeme garantisine ihtiyaç duyduğunu belirtiyorlar. Garanti ihtiyacını da uzun vadeli sözleşme sisteminin sağladığının altını çiziyorlar. Diğer taraftan enerji krizi, Avrupa’da yeni politika arayışlarına da sebep oluyor. Avrupa Birliği Komisyonu, 2022 yılının ilk haftasında, üye ülkelerde nükleer ve doğalgaz alanlarındaki enerji yatırımlarının sınıflandırılmasına ilişkin uzman danışma sürecinin başlatıldığını açıkladı. Doğalgaz ve nükleer enerjinin iklim dostu dönüşüme katkıda bulunduğuna dikkat çekilen açıklamada, bu enerji kaynaklarının açık ve sıkı koşullar altında yeşil yatırım sınıflandırması çerçevesinde yer alacağına da işaret edildi.

17 Ocak 2022 Pazartesi

Etiketler : Gündem