NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu, Güneş’e benzeyen bir yıldızın etrafındaki enkaz diskinde kristal yapıdaki su buzunun varlığını doğruladı. 155 ışık yılı uzaklıktaki HD 181327 adlı yıldız sistemine dair yapılan bu keşif, bilim dünyasında uzun süredir beklenen bir gelişmeye işaret ediyor.
DONMUŞ SU KANITI
Gökbilimciler, geçmişte elde edilen ipuçlarına dayanarak uzak yıldız sistemlerinde donmuş suyun varlığını uzun süredir varsayıyordu. Ancak ilk kez bu kadar açık ve kesin bir tespit yapılabildi. Araştırma, *Nature* dergisinde yayımlandı. James Webb Uzay Teleskobu’nun spektroskopik verileri, 2008 yılında Spitzer Uzay Teleskobu ile yapılan gözlemlerden sonra gelen en güçlü kanıt niteliğinde.
KUİPER KUŞAĞI BENZERLİĞİ
Maryland, Baltimore’daki Johns Hopkins Üniversitesi’nden Chen Xie liderliğindeki araştırma ekibi, tespit edilen buzun kristal formda olduğunu ve bu yapının Güneş Sistemi'ndeki Satürn’ün halkaları ile Kuiper Kuşağı'ndaki buzlu gökcisimlerinde bulunan buz türüyle benzer olduğunu açıkladı. İnce toz parçacıklarıyla birleşmiş şekilde görülen su buzu, uzaydaki “kirli kartoplarını” andırıyor.
GEZEGENLERİN OLUŞUMU İÇİN
Araştırmacılar, donmuş suyun genç yıldızların çevresinde gezegenlerin oluşumunu doğrudan etkilediğini belirtiyor. Su buzu, hem gezegen oluşum süreçlerini kolaylaştırıyor hem de kuyrukluyıldızlar ve asteroitler aracılığıyla iç gezegenlere su taşınmasını mümkün kılıyor. Bu nedenle, Webb’in bu keşfi, başka yıldız sistemlerinde karasal gezegen oluşumunun izini sürebilmek için önemli bir fırsat yaratıyor.
AKTİF BİR DİSK
HD 181327 adlı yıldız, yaklaşık 23 milyon yaşında ve Güneş’ten biraz daha büyük. Sistem, oldukça aktif bir enkaz diski barındırıyor. Bu diskte düzenli çarpışmalar sonucu açığa çıkan tozlu su buzu parçacıkları, teleskop tarafından tespit edilebiliyor. Yıldızın çevresinde, tıpkı Güneş Sistemi’ndeki Kuiper Kuşağı gibi bir yapı bulunuyor ve bu bölgede cüce gezegenler ile buzlu cisimlerin çarpışmaları sürüyor.
BUZ DAĞILIMI BELİRGİN
Su buzunun dağılımı, yıldız sisteminin farklı bölgelerinde değişiklik gösteriyor. En fazla buz, yıldızdan en uzak ve en soğuk bölgelerde tespit edildi. Bu alanlarda enkaz diskinin %20’sinden fazlası su buzundan oluşuyor. Orta bölgelere yaklaşıldığında bu oran %8’e kadar düşüyor. Yıldıza en yakın alanda ise su buzu neredeyse hiç görülmüyor. Uzmanlar, bunun yıldızın ultraviyole ışığı nedeniyle buzun buharlaşmasından veya kayalık cisimlerin içlerinde hapsolmuş olmasından kaynaklanabileceğini belirtiyor.
GELECEK ARAŞTIRMALARA IŞIK
Bilim insanları, Samanyolu Galaksisi genelinde benzer disk yapılarında su buzunu gözlemlemeye devam etmeyi planlıyor. Su buzunun varlığı, yalnızca gezegenlerin değil, yaşamın yapı taşlarının evrende ne kadar yaygın olabileceğine dair de önemli ipuçları sunuyor. James Webb Teleskobu’nun gelişmiş gözlem gücü sayesinde, bu tür sönük toz parçacıkları bile artık analiz edilebiliyor.
