İnsan gözünün göremediği dalga boylarında tüm gökyüzünü 3 boyutlu olarak haritalamak için tasarlanan teleskop 488 milyon dolar değerinde. İki yıllık çaba, NASA'ya göre, ev galaksimiz Samanyolu'ndaki 450 milyondan fazla galaksinin ve 100 milyondan fazla yıldızın genel bir görünümünü, diğer teleskoplarla görülemeyecek kadar küçük veya uzak olanlar da dahil olmak üzere yüz milyonlarca galaksiden gelen parıltıyı ölçerek evrende ışık yayan tüm nesnelerin kapsamlı bir kataloğunu toplamayı amaçlıyor.
Bilim insanları bu veri hazinesinin, ancak evreni geniş ve her şeyi kapsayan bir perspektiften inceleyerek ele alınabilecek temel soruları yanıtlayacağını söylüyor. Bunlar arasında evrenin büyük ölçekli yapısının neden olduğu gibi göründüğü, galaksilerin nasıl oluştuğu ve geliştiği ve galaksimizdeki yaşam için su ve diğer temel bileşenlerin kökenleri yer alıyor.
NASA'nın Kaliforniya'daki Jet İtki Laboratuvarı'nda SPHEREx'in proje müdür yardımcısı olan Beth Fabinsky geçen ay gazetecilere verdiği demeçte “SPHEREx küçük bir teleskopla büyük bilim yapmanın bir kanıtıdır” dedi.
EVRENİN HARİTASINI ÇIKARACAK
Görev tanımına göre, her şey planlandığı gibi giderse, SPHEREx Dünya yörüngesine girdikten sonra bir dizi hassas manevra gerçekleştirecek ve böylece her seferinde birkaç gün boyunca gökyüzünün belirli ceplerini görüntüleyecek, bu da sondanın yılda iki kez tüm gökyüzünün haritasını çıkarmasına olanak tanıyacak.
EVRENİN TARİHİNE IŞIK TUTACAK
Görevin temel bilim hedeflerinden biri, kozmik şişme olarak bilinen Büyük Patlama'dan sonraki ilk saniye içinde uzayın neredeyse anlık olarak balonlaşmasını sağlayan fiziği daha iyi anlamaktır. Bunu yapmak için SPHEREx'in yüz milyonlarca galaksinin dağılımını kataloglayacağını söyleyen bilim insanları, evrenin büyük ölçekli yapısına damgasını vuran ve onu etkilemeye devam eden dalgalanmaların istatistiksel dağılımını (enflasyon sırasında güçlenen maddenin dağılımındaki küçük değişimler) kaydetmeyi amaçlıyor.
SPHEREx, ışığı 102 renge ayıran prizma benzeri bir spektrofotometre ile donatıldı. Sonda yıldızlararası bulutlarda donmuş temel yaşam moleküllerinin benzersiz imzalarını tanımlama imkanı sağlayacak. Bilim insanları bu buzlu moleküllerin yerini ve bolluğunu kataloglayarak, hidrojen, oksijen, nitrojen, karbon ve sülfür dahil olmak üzere bildiğimiz yaşamın temel bileşenlerinin yıldızlararası uzayda nasıl dağıldığını ve sonunda gezegenlerin oluştuğu bölgelere nasıl ulaştırıldığını daha iyi anlamayı umuyor.
NASA İKİ FARKLI GÖREV İÇİN SONDA GÖNDERECEK
SPHEREx tek başına fırlatılmıyor. Uzay teleskobu Falcon 9'u PUNCH (“Polarimeter to Unify the Corona and Heliosphere”) adı verilen ve heliosferi, yani güneşin kendi etrafında oluşturduğu devasa manyetik alan ve yüklü parçacık baloncuğunu incelemek için dört uydu kullanacak olan bir başka NASA göreviyle paylaşıyor.
NASA yetkilileri görev tanımında, bu uzay araçlarının “güneşin koronasının güneş rüzgarına nasıl dönüştüğünü öğrenmek için tüm iç heliosferin küresel, 3 boyutlu gözlemlerini yapacağını” söyledi. (Korona; Güneş'in ince, kabarcıklı sıcak dış atmosferi). Ayrıca, “Yaklaşık 500 kilogram ağırlığında, piyanodan biraz daha hafif ve yaklaşık 270 ila 300 watt güç kullandığı (bir buzdolabından daha az enerji tüketiyor)” bilgisi paylaşıldı.
