Dünya genelinde çarpıcı gelişmelere sahne olan bir yıl geride kaldı. Ortadoğu’daki çatışmalar ve Körfez bölgesinde tırmanan gerilim 2017’de kendisinden sıkça söz ettirdi. Bunun yanı sıra, Avrupa Birliği’nde (AB) Brexit müzakereleri ve ABD’de Başkan Donald Trump’ın politikaları, ekonomik ve siyasi tartışmaları 2018’e taşıdı.
Uzmanlar, dünyada değişim hızı artarken; parametrelerin farklılaştığını, insanlık olarak bir sistem değişimi ve eksen kaymasına tanıklık edildiğine dikkat çekiyor.
İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) da bu gelişmeler ışığında küresel gündeme ışık tutan bir analiz hazırladı. “2018’de Dünyayı Neler Bekliyor? Yakından Takip Edilmesi Gereken 12 Gelişme” başlıklı yazıda, yılın önemli gündem maddeleri açıklandı. İşte uluslararası ilişkileri etkileyecek konular:
AB’DE FRANSA-ALMANYA ORTAKLIĞI
Son 10 yılda AB bütünleşmesi ekonomik ve siyasi gelişmelerle yıprandı. Fransa’da Emmanuel Macron da geçen yıl daha güçlü bir AB söylemiyle ülkenin yeni cumhurbaşkanı oldu. Macron, ilk ziyaretini Almanya’ya yaptı. Bu ziyarette Angela Merkel’in, Almanya ve Fransa’nın kader birliğini vurgulaması, ittifak yapıldığının işareti oldu. Egemen bir Avrupa hedefini vurgulayan Macron, ortak yatırımların finanse edilebilmesi ve ekonomik şoklara karşı dayanıklılık sağlanması amacıyla bir Euro alanı bütçesi ve ortak maliye bakanlığı oluşturulmasını teklif etti.
AVRUPA’DA KRİTİK SEÇİMLER
Çekya ve Avusturya’daki göç ve İslam karşıtı popülist politikacıların zaferiyle girilen yeni yılda başka seçimler de olacak. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, bugünlerde seçim sürecinin tam ortasında.
72 yılda 65 hükümet kurulan İtalya’da ise oldukça çekişmeli bir seçim bekleniyor. Macaristan da ilkbaharda seçime gidecek. Merkez sağcı Başbakan Victor Orban, AB’nin temel değerlerini uygulamayan bir Avrupalı lider olarak dikkat çekiyor.
AB’NİN YENİ KRİZİ POLONYA’DAN YÜKSELİYOR
Polonya’da çok hızlı esmeye başlayan popülizm ve AB karşıtlığı rüzgârı, hükümetin, anayasal sistemi kökten etkileyecek önlemler almasına yol açtı. Avrupa Komisyonu, aday ülkelerin AB değerleriyle çelişen uygulamalarını takip edip önlem alma geleneğini 2017’nin sonunda ilk defa bir üye ülke için de hayata geçirdi. Hatta bu ilkbahar döneminden itibaren Polonya’nın AB Konseyi’ndeki oy hakkının ‘asayiş berkemal olana kadar’ askıya alınması bekleniyor.
BREXIT İÇİN KRİTİK SENE
Geçtiğimiz aralık ayında toplanan AB liderleri, Brexit müzakerelerinde ikinci aşamaya geçilmesini kabul etmişti. Bu aşamada tarafların, gelecekte varılacak olan ticaret anlaşması ve geçiş sürecine dair uzlaşma sağlamaları gerekiyor. Tartışılacak konular arasında güvenlik, terörle mücadele, çevre, eğitim ve araştırma da var. Belirlenen takvime göre Birleşik Krallık, Mart 2019’da AB’den ayrılacak. Ancak gelecekteki ticaret anlaşmasının görüşüleceği ikinci aşamanın çok da kolay geçmeyeceği öngörülüyor.
İKİNCİ YARIDA AVUSTURYA LİDER
1 Temmuz 2018’den itibaren Avusturya üçüncü defa AB dönem başkanlığını üstlenecek ve AB gündemine Üçlü Dönem Başkanlığı Programı’nda öne çıkan konular çerçevesinde yön verecek. Bu program, Türkiye’nin üyeliğine açıkça karşı olduğunu vurgulayan Avusturya Başbakanı Sebastian Kurz döneminde yürütülecek.
DİJİTAL GÜNDEM NEFES KESİYOR
AB, dijital dönüşümden ve daha teknik tabirle Dijital Tek Pazar’ın etkin bir şekilde işlerlik kazanmasından yılda 416 milyar Euro gelir elde etmeyi umuyor.
AB üyeleri için önemli bir tarih de 25 Mayıs. Zira o gün, tüm AB ülkelerinde geçerli olması öngörülen veri güvenliği tüzüğü uygulamaya geçecek. Diğer ülkelerden de bu tüzüğe uymaları istenecek. Öte yandan 2018’de siber güvenliğin, özellikle küresel aktörler arasındaki gerilimlerin yavaş yavaş tırmandığı bir dönemde daha da gündemde olması bekleniyor. AB, kripto paraların arkasındaki teknolojiye de odaklanıyor. Blok zincirlerinin (blockchain) diğer alanlarda nasıl kullanılmaya başlayacağı ele alınacak.
AB, Blok Zincirleri Gözlemevi ve Forumu’nu başlatıyor.
DONALD TRUMP İLE İKİNCİ YIL
ABD dış politikası açısından ‘çok taraflılık’ yaklaşımının giderek etkisini yitirdiği bir yıl geride kaldı. Zira Başkan Donald Trump, mega ticaret anlaşmalarını durdurdu, Paris Anlaşması’ndan çekildi, İran ile nükleer uzlaşıyı eleştirerek bu ülkeye karşı daha agresif bir yaklaşım benimsedi. Foreign Policy dergisinin yıllık değerlendirmesine de dayanarak, 2018’de de aynı politikanın sürdürüleceği öngörülüyor. Tahminlere göre bu yıl bütün dünya, kendi içinde daha fazla bölünmüş, kutuplaşmış ve daha tahammülsüz bir ABD ile yüzleşecek.
PUTİN DÖRDÜNCÜ DÖNEME DOĞRU
Ruslar, 18 Mart’ta Kremlin’de oturacak ismi belirlemek üzere sandığa gidecek. Bu seçimden Vladimir Putin’in galip çıkacağına kesin gözüyle bakılıyor. O durumda Putin, 2024’e kadar devlet başkanlığı yapmaya hak kazanarak, en uzun süre görev yapan lider Stalin’i geride bırakmış olacak.
ORTADOĞU KAZANI KAYNAMAYA DEVAM EDİYOR
Arap Baharı’nın ardından istikrarsızlığın bir türlü sona ermediği Ortadoğu’yu 2018’de de zor bir gündem bekliyor. Suriye’nin kapsamlı bir barış ortamından uzak kalacağı tahmin ediliyor. Körfez bölgesindeki gerilim sebebiyle yeni bir savaş başlayabileceği belirtiliyor. Diğer yandan bölgedeki seçimler de merakla bekleniyor. Mısır, Libya, Irak, Lübnan ve Tunus’ta bu yıl seçim yapılacak.
G20’DE DÖNEM BAŞKANI ARJANTİN
G20 Dönem Başkanlığı’nı 1 Aralık 2017’de Almanya’dan devralan Arjantin’in, 1 Aralık 2018’e kadar devam edecek olan ev sahipliği başladı. Arjantin, 13’üncü G20 Liderler Zirvesi’ni Buenos Aires’te 30 Kasım’da yapacak.
MADEN KENTİNDE İKLİM ZİRVESİ
BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) kapsamında 1995’ten bu yana her yıl düzenlenen Taraflar Konferansı’nın (COP) 24’üncüsü, 3-14 Aralık 2018’de Polonya’nın Katoviçe şehrinde gerçekleşecek. Konferans, ülkenin kömür madeni kentinde yapılacak. Konferansta, COP23’te ele alınan Paris Anlaşması’nın tam anlamıyla uygulanabilmesi için oluşturulan kılavuz ilkelerin ve ülkelerin bu amaç doğrultusundaki taahhütlerinin kayıt altına alınması amaçlanıyor.
KÜRESEL ÇAPTA GÖÇ MUTABAKATI
BM Genel Kurulu, tarihinde ilk defa, üye ülke devlet ve hükümet başkanlarına 19 Eylül 2016’da, küresel boyutlara ulaşan göç fenomenini derinlemesine ele almak üzere ev sahipliği yaptı. O toplantıda, 193 kadar ülke New York Bildirgesi’ni kabul ederek, mülteci krizine küresel çözüm iradesi ortaya koydu. Zirvede dile getirilen Küresel Göç Mutabakatı’nın 2018 bitmeden şekillenmesi bekleniyor. Türkiye ile AB arasındaki mülteci uzlaşısından ve 2018 dönemi için ayrılması beklenen 3 milyar Euro’dan da sıkça bahsedilecek.
