Tamamen yerli ve milli olarak geliştirilen SYMPES mobil telefonlarda, masaüstü ve dizüstü bilgisayarlarda, tabletlerde, telsizlerde ve VoIP haberleşmesinde kullanılabiliyor.
HABER: ÖMÜR KIRBAŞLI
Siber saldırılar, ülke güvenliğinden, hava ve karayolu ulaşımına, finansal işlemlere kadar günlük hayatımızı ciddi anlamda etkiliyor. Teknopark İstanbul’da faaliyet gösteren RFT Araştırma A.Ş., ülkelerin, şirketlerin hatta bireylerin bilgi güvenliğinin tartışıldığı bugünlerde ‘güvenli haberleşme’ amacına yönelik bir ses kodlama sistemi gelişirdi. Sesin karakteristik özelliğinden faydalanarak bilgi ve enerji fonksiyonlarına ayıran ve modelleyen SYMPES’i, RFT Araştırma A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Sıddık Yarman İstanbul Ticaret gazetesine anlattı.
* SYMPES nasıl doğdu?
Türkiye’de 1990’lı yıllarda Başbakanlık’ta güvenlik işlerinden sorumlu baş müşavirlik görevinde bulundum. Turgut Özal, Süleyman Demirel, Tansu Çiler, Necmettin Erbakan, Mesut Yılmaz ve Bülent Ecevit’in başbakanlıkları döneminde hizmet verdim. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın döneminde de çok ciddi çalışmalarımız oldu; hem akademisyen olarak hem iş adamı olarak birçok çalışmada yer aldım. Başbakanlık Güvenlik İşlerinden Sorumlu Teknik Baş Müşaviri iken görevimiz yeni gelişmekte olan cep telefonları ile haberleşmeyi güvenli hale getirmekti. Uzun yıllar TÜBİTAK’ta ciddi bir ekiple birlikte çalıştık. Ülkemiz için ilk defa Milli Kripto Haberleşme altyapısını TÜBİTAK Elektronik Ünitesi başlatmıştı. Daha sonra bugün işletmiş olduğumuz çalışmalarla Savronik adlı bir şirket kurduk. Biz teknik felsefesini; Sezai Türkeş ve Fevzi Akkaya ise sermayesini karşıladı ve Savronik kurulmuş oldu.
SAVAŞ AY’IN SESİNDEN MATEMATİK MODEL
Bizim o zamanlar tabi iş tecrübemiz yoktu. TÜBİTAK’tan arkadaşım kripto yazılımları geliştiren Prof. Dr. Fuat İnce, Cornell Üniversitesi’nden arkadaşım Kemal Kumcu ve kardeşim Faruk Yarman ile birlikte çok sağlam mühendislik ekibi oluşturduk.
Savronik içerisinde ilk milli özel kriptoları da yaptık. Yine aynı dönemde İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı Profesör rahmetli Ergül Tütüncüoğlu hocamız ve Boğaziçi Üniversitesi’nden rahmetli Prof. Dr. Ömer Cerit ile oluşturduğumuz bir ekiple cep telefonlarına takılan çok özel kriptolu çipler geliştirdik, testlerini yaptık. Bunları hayata geçirdikten sonra “Acaba konuşmalarımızı kriptosuz olarak güvenli hale getirebilir miyiz?” sorusu gündeme geldi. Benim çocukluğumda mahalleden yakın arkadaşım, hepinizin çok iyi tanıdığı rahmetli gazeteci Savaş Ay, gırtlak kanserine yakalandığında bana “Benim konuşma problemime çözüm bul. Yine eskisi gibi kendi sesimle gümbür gümbür program yapmak istiyorum” dedi. Ben o sıralarda İstanbul Üniversitesi’nde hiç kimsenin erişemeyeceği kriptosuz güvenli haberleşme altyapısını geliştirmek üzerinde araştırma yapıyordum. Savaş’ın eski orijinal kayıtlarından sesini inceledim. Bir matematik ses modeli kurdum. Kurmuş olduğum modele SYMPES adını verdim. Bu modelin oluşturulmasında birçok doktora öğrencimin de muazzam emekleri, katkıları var. Hepsi sağ olsunlar, var olsunlar. SYMPES’i geliştirmek için çalışmalarımızı yürüttüğümüz dönemde maalesef Savaş Ay’ı kaybettik. O zaman gerçek zamanlı telefon konuşmalarında sesi doğru ve hızlı bir şekilde iletecek modeli oluşturmaya odaklandım ve 2014 yılında Teknopark İstanbul’da RFT Araştırma Anonim Şirketini kurdum.
PC VERSİYONU İLE BAŞLADI
* RFT, SYMPES’i nasıl geliştirdi?
SYMPES’i gerçek zamanlı olarak çalıştırma kararını aldıktan sonra TÜBİTAK’ta ilk milli kripto yazılımları geliştiren arkadaşlarımın da içinde olduğu bir mühendislik ekibi oluşturduk. Bir Amerika gezim sonrasında keşfettiğim yeni yaklaşımla SYMPES’i gerçek zamanlı tabana oturtmayı başardık. Çözümü önce PC’lerde çalıştık. Buna ilişkin bir patent aldık. Ortak bir TÜBİTAK projesi kapsamında STM Firmasıyla PC’lerde çalışan bir versiyonun uygulamasını yaptık. Daha sonra ürünün ticarileşmesi çalışmalarına ağırlık verip, Türkiye’de güvenli haberleşme ihtiyacı duyan kurumların hizmetine sunma çalışmalarına başladık. Türkiye’de de bunu Genelkurmay Başkanlığı’na anlattık. Arkasından dönemin Savunma Sanayi Müsteşarı değerli hocamız Prof. Dr. İsmail Demir’e anlattık.
TAMAMEN YERLİ MİLLİ VE ÖZGÜN
* SYMPES ne tür özelliklere sahip?
SYMPES, sesin karakteristik özelliğinden faydalanarak sesi bilgi ve enerji fonksiyonlarına ayırarak modelleyen yepyeni bir ses kodlama tekniği. Tamamen milli, yerli ve özgün üründür. Rekabetçi ses kalitesi, kendiliğinden güvenli ses iletişimi, düşük gecikme (latency) süresi, esnek teknik özellikler ve kapalı kullanıcı grubu uygulamaları sunar. Modellemenin temelinde IP tabanlı muhabere sistemlerinde standart kodlayıcılardan (codec) farklı olarak, ses verisinin kendisi gönderilmeden, sese ait indis değerlerinin haberleşme ortamında iletilmesi yer almaktadır. Bu sayede, sistemin doğal yapısı gereği güvenli haberleşme alt yapısı sunulur.
Kendi başına bir kripto algoritması olmamakla birlikte SYMPES, kendiliğinden bir kriptolojik altyapıya sahiptir. SYMPES haberleşmesinde hattaki veriler gerçek ses verilerine doğrudan bağlı değil. İletişim hattına sadece indisler verilir. İndislerin sesleri temsil etmesi 65536 değişik biçimde olabilir. İlk aşamada bir kereye mahsus olarak e (envelope:bilgi) ve s (signature:enerji) veri tabanlarını oluşturmak gerek. Bu işlem için dilimizde kullanılan sesleri tanımlayan hece ve kelimelerden çok sayıda örnek alınır. Bu örnekler, SYMPES veri tabanı oluşturma algoritması kullanılarak e ve s veri tabanlarına dönüştürülür ve kaydedilir. Daha sonra en yakın komşu algoritmaları kullanılarak tekrarlamalar azaltılır ve veri tabanları sıkıştırılmış olur.
65536 KARAKTERLİ DİL
* Geleneksel kriptolu haberleşmeden farkı nedir?
Yazılı kriptolojik haberleşmede, karakterler kullanılır. Karakter sayısı 128 (7 bit) veya 256 (8 bit) olsa da bunlardan çoğu pratikte kullanılmaz. Sadece 32 harf (büyük ve küçük) ve bazı semboller kullanılır. Kripto algoritmaları 128 (256) karakteri çeşitli algoritmalar çerçevesinde karıştırır, evirir, çevirir ve şifrelemiş olur. Kriptolojide dildeki yapı çok önemlidir. Çünkü dillerde büyük oranda “redundancy”, yani karakterler arasında kuvvetli ilişkiler vardır. Harflerin dağılımı, tekli, ikili, üçlü vb. iyi bilinir. (Örneğin Türkçede en çok “e” harfi sonra “a” harfi kullanılır. İngilizcede “q” harfinden sonra daima “u” gelir. En çok rastlanılan üçlü Türkçede “bir”, İngilizcede “the” kelimeleridir. Bu özelliği cep telefonlarımızda bilgisayarda yazı yazarken görürüz. Yazacağımız kelime bir iki harf sonra tahmin edilir.) Kriptoanaliz yapan taraf (kriptoanalist) şifreli mesajı kırmak için dillerin bu özelliğini kullanarak, bu 100 kadar karakteri ve onun kombinasyonlarını arayıp çekip çıkarmaya, bulmaya çalışır. Algoritma bilgisi, özellikle dil bilgisi ve frekans analizi burada esas olur. SYMPES algoritmasında ise durum çok farklıdır. Karakter sayısı 65536’dir (100 kadar değil). Bu 65536 vektör, doğal dillerdeki gibi bir yapıya sahip değildir. Kırma girişimlerinde doğal dillerdeki gibi frekans analizleri yapılamaz. Ama gene de hatta iletilen vektörlerin, araya giren bir karşıt tarafından izlendiğinde rassal (random) görünmesi gerekir ki frekans analizi benzeri yöntemler işe yaramasın. SYMPES çalışmalarımızda bu amaçla iletişimde histogramlar incelendi ve “uniform” görünen bir dağılım için rassallaştırma (randomize etme) sağlandı.
ANDROİD UYGULAMASI HAZIR
* Kullanım alanları neler?
SYMPES mobil telefonlarda, masaüstü ve dizüstü bilgisayarlarda, tabletlerde, telsizlerde ve VoIP haberleşmesinde kullanılabilir. İsteğe göre uyarlama ve düzenleme yapılabilir. Symphone, SYMPES Ses Kodlayıcı tabanlı bir internet üzerinden ses aktarımı (VoIP) uygulamasıdır. Kullanıcılara güvenilir haberleşme yanında yüksek ses kalitesi ve bant genişliğine göre özgün çözüm sunar. Şu anda kişiye özel şifreli haberleşme platformları üzerinde koşan Android uygulaması hazırlanmış olup geliştiriliyor. Öte yandan SYMPES, L2 bandında çalışan Savronik telsizlerine entegre edildi. Bu uygulama her türlü akıllı elektronik donanım üzerinde çalıştırılabilir. SYMPES, 21. TESİD Yenilikçilik ve Yaratıcılık Ödülleri Girişimci Firma Dalında Yenilikçi ve Yaratıcı Ürün Ödülü kazandı.
DOST ÜLKELERE İHRACAT
* SYMPES’in ticari geleceği için neler söylemek istersiniz?
Bu projenin geçmişinde 30 yıllık bilimsel çalışma birikimi ve keşifler var. Günümüzün teknolojik olanaklarıyla dinlenemeyecek, kriptosu çözülemeyecek haberleşme sistemi ve donanımı yoktur. Ancak SYMPES temel özellikleri itibariyle dinlenemez, tam güvenlikli ve bir anlamda kişiye özel bir haberleşme teknolojisidir. İçinde bulunduğumuz dünya şartlarını dikkate aldığımızda önceliğimiz bu teknolojiyi Cumhurbaşkanlığımızın önderliğinde devletimizin hizmetine sunmak. Bununla beraber farklı kullanıcı ihtiyaçlarına özel olarak uyarlanabilen özellikteki SYMPES Ses Kodlama Algoritması birçok dost ülkenin, ulusal ve uluslararası ticari kuruluşlar ve özel kullanıcı gruplarının kullanımına da sunulabilir.
PROF. DR. SIDDIK YARMAN KİMDİR?
Prof. Dr. Sıddık Yarman, 1974 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi, Elektrik-Elektronik Fakültesi, Elektronik Mühendisliği bölümünden mezun oldu. Yüksek Lisansını 1978’de Stevens Institute of Technology’de Elektrik Mühendisliği ve Matematik dallarında tamamladı. Doktorasını ise Cornell Üniversitesi Elektrik Mühendisliği, Matematik ve Bilgisayar Bilimleri alanında 1982 yılında yapan Sıddık Yarman, 1984’te Yardımcı Doçent Doktor unvanı ile Anadolu Üniversitesi, Mühendislik fakültesinde akademik kariyerini sürdürdü. 1988-1991 yılları arasında STFA-Şirketler Grubu bünyesinde STFA-SAVRONİK (Savunma Elektroniği) firmasının teknik kuruculuğunu üstlendi. Amerika, Avrupa ve Japonya’da uzun süreler Profesör unvanı ile dersler veren ve araştırmalar yapan Yarman, 2004-2018 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Elektrik Elektronik Bölümünün Başkanlığını yürüttü. Ulusal ve uluslararası birçok bilimsel ödüle, 350’den fazla bilimsel makaleye ve haberleşme teknolojileri üzerine projelere ve kitaplara imza attı.
