Kahvede yeni kategori ihracatla güçleniyor

Türkiye’nin 2002-2022 döneminde kavrulmamış kahve ithalatı 29 kat, kavrulmuş kahve ithalatı ise 26 kat arttı. Çekirdek ithalatında en dikkate değer olay ise ithalatın kavrulmuştan kavrulmamışa yöneliyor olması.

Kahve ithalatıyla birlikte ihracat da artıyor. 2002-2022 döneminde kavrulmamış kahve ihracatı 40 kat, kavrulmuş kahve ihracatı ise 62 kat arttı. Gelişen kahve kavurucuları, ihracatla her geçen gün güçleniyor.

HABER. DR. H. ŞENAY ÇELİK

Tüm dünyada ‘Dünya Kahve Günü’ kutlanıyorken, kahveyi dünyaya tanıtan şehirde yaşayanlar olarak buna kayıtsız kalamazdık. Bu vesileyle meşhur tarihi kaydı tekrar hatırlayalım: Kahve ilk olarak Etiyopya’da keşfedildi, ilk kez Yemen’de içecek olarak içildi, dünyaya İstanbul üzerinden tanınarak yayıldı, kahvede inovasyonu İtalyanlar gerçekleştirdi, günümüzde ticaretini ise ana aktör olarak ABD’liler yapıyor. Hem de nasıl bir ticaret… Petrolden sonra en çok ticareti yapılan emtia olarak…

KAHVENİN GÜNÜ 1 EKİM

İçecek olarak dünyaya yayılma ve tanınma hikayesi İstanbul’dan başlayan kahvenin de bir günü var: 1 Ekim… 

Tüm dünya gibi Türkiye’de de son yıllarda 1 Ekim’de Dünya Kahve Günü etkinlikleri düzenleniyor. 1 Ekim ve takip eden günlerde kahvenin üretimi, tüketimi konusunda farkındalık çalışmaları yapılıyor. Biz de bu vesileyle Türkiye’deki kahve sektörüne 

mercek tuttuk.

TÜRKİYE’DE KAHVE ÜRETİMİ

İlk kez Etiyopya’da keşfedilen kahve çekirdeği, sonraki yıllarda güneye doğru yayıldı ve günümüzde ekvator kuşağında farklı ülkeler tarafından üretiliyor. ‘Kahve kuşağı’ olarak da tanımlanan üretici ülkeler, doğuda Endonezya’dan başlayıp ekvator kuşağındaki Afrika ülkelerini de içine alarak batıda Güney Amerika’ya kadar uzanıyor. Türkiye’de yıllar önce yapılan çekirdek üretimi denemeleri olumlu sonuçlanmazken, günümüzde Antalya Gazipaşa’da Yaşar Dağtekin adlı çiftçinin denemeleri olumlu sonuçlandı. İklim değişimine bağlı olarak söz konusu çekirdek üretiminin Akdeniz bölgesinde de ilerleyebileceği belirtiliyor. 

TÜRK KAHVESİ ÜRÜN DEĞİL!

Bu arada çokça karıştırılan bir konuyu da açıklığa kavuşturalım: Türk kahvesi bir kahve hazırlama yöntemidir, ürün değil!

Kahve çekirdeği ne kadar ince öğütülürse ondan Türk kahvesi hazırlanabilir. Dolayısıyla tercihe göre herhangi bir ülke çekirdeğinden de Türk kahvesi hazırlamak mümkün. Günümüzde piyasadaki Türk kahvesi tarzına uygun olarak ince öğütülüp paketlenen kahvelerin ekseriyeti ise Brezilya çekirdeği kökenli. 

ÇEKİRDEK İTHALATI ARTIYOR 

Dünya Kahve Günü vesilesiyle biz de Türkiye’nin kahve çekirdeği ithalatına ve de ihracatına yakından bakalım istedik. TÜİK verilerine göre, 2002 ve 2022 yılları arasındaki 20 yıllık dönemi baz aldık. Bu süre zarfında Türkiye nüfusu 65 milyondan 85 milyona yükselerek yüzde 30 seviyesinde bir artış kaydederken, kahve çekirdeği ithalatı ise 30 kata yakın ivme kaydetti. Kavrulmuş ve kavrulmamış çekirdeği birlikte aldığımızda, Türkiye’nin 2002’deki 13 milyon dolarlık ithalatı, 2022’de 374 milyon dolar seviyesine yükseldi. Dolayısıyla değer bakımından 20 yılda Türkiye kahve çekirdeği (yeşil ve kavrulmuş birlikte) ithalatı 28 kat artış kaydetti. Söz konusu dönemde kahve çekirdeği ithalatı dalgalı seyir gösterse de özellikle son yıllarda düzenli bir artış trendi dikkat çekiyor. İthalat, 2018’de 186.6 milyon dolar, 2019’da 194.7 milyon dolar, 2020’de 187.6 milyon dolar ve 2021’de 221.1 milyon dolar iken, 2022’de 374.1 milyon dolara çıktı. 

YENİ BİR SEKTÖR DOĞDU

• Yeşil çekirdek ithalatı: Türkiye’nin 2002-2022 döneminde kavrulmamış kahve ithalatı 29 kat, kavrulmuş kahve ithalatı ise 26 kat arttı. Çekirdek ithalatında en dikkate değer olay, ithalatın kavrulmuştan kavrulmamışa yöneliyor olması. Tablodan da görüleceği gibi kavrulmamış çekirdek ithalatında artış oranı daha fazla…
• Butik kavurucular gelişiyor: Özellikle Covid sonrası kahve kavurucuları adı altında yeni bir kategorinin oluştuğu gözlemleniyor. Zorunlu kapanma döneminde kafelerini açamayanlar, kavurmacılığa ve internet üzerinden satışa yönelerek yeni bir kategorinin de temelini attı. Daha önceleri sayılı endüstriyel kavuruculara ilaveten butik kavurucuların hızla arttığı gözlemleniyor. Her geçen gün sayıları ve kavurma hacimleri artan butik kavurucularla sektörde nitelikli çekirdek-nitelikli kahve akımı güçleniyor. Genç neslin artan talebi de bu akıma güç katıyor.
• Kaynak ülkeler: Kahve kavurmacılarının artışıyla birlikte ithalatta yeşil çekirdek artış trendinin süreceği belirtiliyor. Böylelikle işçilik ve katma değer Türkiye’de kalıyor. Peki, Türkiye’nin kahvede kaynak ülkeleri hangileri? 2022 yılında en çok kahve satın alınan ülkeler 232.7 milyon dolarla Brezilya, 25.8 milyon dolarla Hollanda, 24.9 milyon dolarla Hindistan, 10.8 milyon dolarla Kolombiya, 10.8 milyon dolarla İtalya, 6.7 milyon dolarla Bulgaristan, 5.7 milyon dolarla Uganda olarak sıralanıyor.

İŞLEYEREK SATIYORUZ

İhracat da artıyor: Türkiye’nin kahve ithalatıyla birlikte ihracatı da artıyor. 2002-2022 döneminde kavrulmamış kahve ihracatı 40 kat, kavrulmuş kahve ihracatı ise 62 kat arttı. Kavrulmuş-işlenmiş kahve ihracatındaki artış, ülke ekonomisi açısından olumlu bulunuyor.

3 kategoride ihracat: Türkiye’nin kahve ihracatı temel olarak 3 kategoride gerçekleşiyor. Birinci kategoride, ithal edilen çekirdek ikinci ülkelere ihraç ediliyor. İkincisinde yeşil çekirdek kavrularak dış alıcılara tedarik ediliyor. Üçüncüsünde ise işlenip paketlenerek ihracat gerçekleştiriliyor. Türk kahvesine uygun ürünler bu kategoride değerlendiriliyor. 

En çok ihracat yapılan ülkeler: 2022 yılında en çok kahve satılan ülkeler şöyle sıralanıyor:

• 4.9 milyon dolarla Belarus 
• 4 milyon dolarla Rusya 
• 2.4 milyon dolarla ABD 
• 2.1 milyon dolarla Suudi Arabistan 
• 1.7 milyon dolarla Hollanda

02 Ekim 2023 Pazartesi